महत्त्वाचे 25 प्रश्न उत्तरे

1) महाराष्ट्रातील पहिली स्त्री शिक्षिका कोण ?
उत्तर -- सावित्रीबाई फुले

2) ' सावरपाडा एक्सप्रेस ' कोणाला म्हणतात ?
उत्तर -- कविता राऊत ( धावपटू)

3) महाराष्ट्रातील पहिली महिला डाॅक्टर कोण ?
उत्तर -- आनंदीबाई जोशी

4) महाराष्ट्रातील भारतरत्न मिळविणारी पहिली महिला कोण ?
उत्तर -- लता मंगेशकर

5) भारताच्या पहिल्या महिला पंतप्रधान कोण ?
उत्तर -- इंदिरा गांधी

6) भारताच्या पहिल्या महिला राष्ट्रपती कोण ?
उत्तर -- प्रतिभाताई पाटील

7) भारताची पहिली महिला अंतराळवीर कोण ?
उत्तर -- कल्पना चावला

8) भारतरत्न मिळविणारी पहिली भारतीय महिला कोण ?
उत्तर -- इंदिरा गांधी

9) एव्हरेस्ट शिखर सर करणारी पहिली भारतीय महिला कोण ?
उत्तर -- बचेंद्री पाल

10) भारताच्या पहिल्या महिला लोकसभा सभापती कोण ?
उत्तर -- मीरा कुमार

11) भारताच्या पहिल्या महिला आय. पी. एस. अधिकारी कोण ?
उत्तर -- किरण बेदी

12) भारतीय सर्वोच्च न्यायालयाच्या पहिल्या महिला न्यायाधीश कोण ?
उत्तर -- मीरासाहेब फातेमा बीबी

13) भारताच्या पहिल्या महिला वैमानिक कोण ?
उत्तर -- प्रेमा माथूर

14) ' भारताची सुवर्णकन्या ' कोणाला म्हणतात ?
उत्तर -- पी. टी. उषा

15) अंजली भागवत ही कोणत्या क्रीडाप्रकारासाठी प्रसिद्ध आहे ?
उत्तर -- नेमबाजी

16) पहिली भारतीय विश्वसुंदरी कोण ?
उत्तर -- सुश्मिता सेन

17)भारतातील पहिली नोबेल पारितोषिक विजेती महिला कोण ?
उत्तर -- मदर तेरेसा

18) ' सायना नेहवाल ' ही खेळाडू कोणत्या खेळाशी संबंधित आहेत ?
उत्तर -- बॅडमिंटन

19) ' सानिया मिर्झा ' कोणत्या खेळाशी निगडीत आहे ?
उत्तर -- लाॅन टेनिस

20) ' मेरी काॅम ' कोणत्या खेळाशी संबंधित आहे ?
उत्तर -- बाॅक्सिंग

21) ' पूर्णिमा महतो ' हे कोणत्या खेळाशी संबंधित आहेत ?
उत्तर -- तिरंदाजी

22) ' आरती साहा ' कोणत्या खेळाशी संबंधित आहेत ?
उत्तर -- जलतरण

23) ' रोहिणी खाडिलकर ' कोणत्या खेळाशी संबंधित आहेत ?
उत्तर -- बुध्दिबळ

24) ' कर्नामा मल्लेश्वरी ' ही कोणत्या खेळाशी संबंधित आहेत ?
उत्तर -- वेट लिफ्टिंग

25) ' कोसबाडच्या टेकडीवरून ' हे आत्मवृत कोणाचे आहे ?
उत्तर -- अनुताई वाघ

Google Cloud

Google Cloud ला सार्वजनिक क्षेत्रातील कंपन्यांसोबत भागीदारी करण्यासाठी Meity ला होकार मिळाला

इलेक्ट्रॉनिक्स आणि माहिती तंत्रज्ञान मंत्रालयाने (Meity) Google क्लाउडला सरकारी संस्थांसाठी दुपारी १२:३९ मी

Google Cloud ला सार्वजनिक क्षेत्रातील कंपन्यांसोबत भागीदारी करण्यासाठी Meity ला होकार मिळाला

इलेक्ट्रॉनिक्स आणि माहिती तंत्रज्ञान मंत्रालयाने (Meity) Google क्लाउडला सरकारी संस्थांसाठी आव्हानात्मक समस्या सोडवण्यासाठी क्लाउड तंत्रज्ञान वापरण्यासाठी अधिकृत केले आहे.

अ‍ॅक्रिडिएशनसह, Google आता भारतातील सार्वजनिक क्षेत्रातील संस्थांसोबत भारताच्या डिजिटल परिवर्तन उपक्रमांमध्ये, विशेषतः महाराज प्रकल्पात सक्रिय सहभागी होण्याच्या स्थितीत आहे. महाराज प्रकल्पाचे उद्दिष्ट एक बहु-स्तरीय, राष्ट्रीय क्लाउड-शेअरिंग फाउंडेशन तयार करणे आहे जे सर्वांसाठी परवडणारे, सुरक्षित डेटा स्टोरेज प्रदान करते. सुरक्षित आणि समस्या सोडवण्यासाठी क्लाउड तंत्रज्ञान वापरण्यासाठी अधिकृत केले आहे.

अ‍ॅक्रिडिएशनसह, Google आता भारतातील सार्वजनिक क्षेत्रातील संस्थांसोबत भारताच्या डिजिटल परिवर्तन उपक्रमांमध्ये, विशेषतः महाराज प्रकल्पात सक्रिय सहभागी होण्याच्या स्थितीत आहे. महाराज प्रकल्पाचे उद्दिष्ट एक बहु-स्तरीय, राष्ट्रीय क्लाउड-शेअरिंग फाउंडेशन तयार करणे आहे जे सर्वांसाठी परवडणारे, सुरक्षित डेटा स्टोरेज प्रदान करते.

आधुनिक उपकरणे आणि तंत्रज्ञान भारतातील मेघ प्रदेशांद्वारे प्रदान केले जातील, जे या बदलासाठी उत्प्रेरक म्हणून काम करतील.
 

सौर उर्जा प्रकल्प

CIL ने RVUNL सोबत राजस्थान मध्ये 1190 MW सौर उर्जा प्रकल्प उभारण्यासाठी सामंजस्य करार केला

13 ऑक्टोबर 2022 रोजी, कोल इंडिया लिमिटेड (CIL) ने राजस्थान राज्य विद्युत उत्पदान निगम लिमिटेड (RVUNL) सोबत 5,400 कोटी रुपयांच्या सामंजस्य करारावर स्वाक्षरी केली आणि राजस्थानमधील बिकानेर येथे 1190 मेगावॅटचा सौर ऊर्जा प्रकल्प उभारला.

आर के शर्मा, RVUNL चे अध्यक्ष आणि व्यवस्थापकीय संचालक आणि रेड्डी, सीआयएलचे तांत्रिक संचालक, केंद्रीय कोळसा मंत्री, प्रल्हाद जोशी आणि राजस्थानचे मुख्यमंत्री अशोक गेहलोत यांच्या उपस्थितीत सामंजस्य करारावर  स्वाक्षरी केली.

राजस्थान सरकारने सोलार पार्कसाठी ४,८४६ हेक्टर जमीन दिली आहे.

CIL चा सोलर प्लांट 2,000 मेगावाट (MW) सोलर पार्क मध्ये स्थापित केला जाणार आहे जो RVUNL द्वारे विकसित केला जात आहे.

2000 MW पैकी RVUNL 810 MW क्षमतेचा स्वतःचा सौर ऊर्जा प्रकल्प जोडेल आणि उर्वरित 1,190 CIL द्वारे स्थापित केले जातील.
 

चालू घडामोडी

मुख्यमंत्री नवीन पटनायक यांच्या हस्ते डॉ. अमर पटनायक यांच्या 'पँडेमिक डिसप्शन अँड ओडिशा लेसनन्स इन गव्हर्नन्स' या पुस्तकाचे प्रकाशन

12 ऑक्टोबर 2022 रोजी, ओडिशाचे मुख्यमंत्री (मुख्यमंत्री), नवीन पटनायक यांनी ओडिशाचे राज्यसभा सदस्य (एमपी) डॉ. अमर पटनायक यांनी लिहिलेल्या 'पँडेमिक डिसप्शन अँड ओडिशाचे धडे इन गव्हर्नन्स' या पुस्तकाचे प्रकाशन केले. हे पुस्तक विटास्ता पब्लिशिंग प्रायव्हेट लिमिटेडने प्रकाशित केले आहे.

हे पुस्तक 2020-21 आणि 2021-2022 या महामारीच्या वर्षांमध्ये भारतात उदयास आलेल्या संबंधित समकालीन समस्यांवरील विविध निबंधांचा संग्रह आहे.

यात डेटा गोपनीयता आणि नागरिकांच्या गोपनीयतेचा अधिकार, आपत्ती व्यवस्थापनाशी संबंधित समस्या आणि या आपत्ती कमी करण्यासाठी ओडिशाच्या प्रयत्नांचा उदय झाल्याची नोंद करण्यात आली.
 

एनएसडीएलने ई-कॉम प्लॅटफॉर्म ONDC मध्ये 5.6% रु. 10 कोटींमध्ये विकत घेतले

नॅशनल सिक्युरिटीज डिपॉझिटरी लिमिटेड (NSDL) ने डिजिटल कॉमर्स प्लॅटफॉर्म ओपन नेटवर्क फॉर डिजिटल कॉमर्स (ONDC) मध्ये 5.6% हिस्सा विकत घेतला.

NSDL ने 10 लाख शेअर्स खरेदी करण्यासाठी रु. 10 कोटी गुंतवले जे 5.6% इक्विटी स्टेक मध्ये रूपांतरित होते.

हा धोरणात्मक करार भारतातील डिजिटल ई-कॉमर्स इकोसिस्टम मजबूत करेल.

ONDC ला वाणिज्य आणि उद्योग मंत्रालयाच्या अंतर्गत उद्योग आणि अंतर्गत व्यापार प्रोत्साहन विभाग (DPIIT) द्वारे प्रोत्साहन दिले जाते.

विविध वस्तूंचे विक्रेते आणि खरेदीदारांना एकत्र आणणारे डिजिटल प्लॅटफॉर्म प्रदान करणे हे त्याचे उद्दिष्ट आहे.

चालू घडामोडी

अदानी समूहाला 6 सर्कलमध्ये दूरसंचार सेवा देण्यासाठी दूरसंचार विभागाकडून परवाना मिळाला आहे.

अदानी समूहाची उपकंपनी असलेल्या अदानी डेटा नेटवर्क्सला आंध्र प्रदेश, गुजरात, कर्नाटक, राजस्थान, तामिळनाडू आणि मुंबई या विभागातील दूरसंचार मंत्रालयाने (DOT) 6 मंडळांमध्ये सेवा उपलब्ध करून देण्यासाठी युनिफाइड परवाना मंजूर केला आहे.

अदानी डेटा नेटवर्क्सने 26GHz बँडमधील 400MHz स्पेक्ट्रमसाठी 212 कोटी रुपये खर्च केले आहेत.

गुजरात आणि मुंबईमध्ये कंपनीकडे 5G स्पेक्ट्रमचे 100 MHz आणि आंध्र प्रदेश, राजस्थान, कर्नाटक आणि तामिळनाडूमध्ये प्रत्येकी 50 MHz आहे.

भारत सरकार (गोल) ने भारताच्या पहिल्या 5G स्पेक्ट्रम लिलावातून विक्रमी 1,50,173 कोटी रुपये (~ 1.5 लाख कोटी) कमावले, एकूण स्पेक्ट्रमच्या 71% विक्रीसह.

अलीकडील संबंधित बातम्या

सप्टेंबर 2022 मध्ये, रिलायन्स इंडस्ट्रीज लिमिटेड (RIL) ने 29 ऑगस्ट 2022 रोजी सलग तिसर्‍या वर्षी व्हिडिओ कॉन्फरन्सिंगद्वारे तिची 45 वी वार्षिक सर्वसाधारण सभा (AGM) 2022 आयोजित केली आणि RIL चे अध्यक्ष आणि व्यवस्थापकीय संचालक (CMD) मुकेश अंबानी यांनी ही बैठक घेतली. कार्यक्रमात घोषणा देण्यात आल्या. भारतात 5G सेवा सुरू करण्यासाठी त्यांनी आपल्या मुख्य भाषणात 2 लाख कोटी रुपयांच्या गुंतवणुकीची घोषणा केली.

अदानी ग्रुप बद्दल

संस्थापक आणि अध्यक्ष - गौतम अदानी मुख्यालय - अहमदाबाद, गुजरात
  

चालू घडामोडी

IRDAI ने एचडीएफसी लाईफमध्ये एक्साइड लाइफचे विलीनीकरण मंजूर केले

भारतीय विमा नियामक आणि विकास प्राधिकरण (IRDAI) ने एचडीएफसी लाइफ इन्शुरन्स कंपनी लिमिटेड (एचडीएफसी लाईफ) मध्ये एक्साइड लाइफच्या विलीनीकरणासाठी अंतिम मंजुरी दिली आहे.

जानेवारी 2022 मध्ये एचडीएफसी लाइफने दक्षिण भारतीय बाजारपेठेत आपला ठसा वाढवण्यासाठी एक्साइड लाइफ इन्शुरन्स कंपनीमधील 100% भागभांडवल तिच्या मूळ कंपनी एक्साइड इंडस्ट्रीजकडून 6,687 कोटी रुपयांना विकत घेतले.

एक्साईड इंडस्ट्रीजने एचडीएफसी लाइफमधील 4.12% हिस्सा विकत घेतला आणि त्याचा जीवन विमा व्यवसाय एचडीएफसी लाइफकडे हस्तांतरित केला.

RBI ने 8 NBFC ची नोंदणी प्रमाणपत्रे रद्द केली

रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) ने भारतातील आठ नॉन-बँकिंग फायनान्स कंपन्यांचे (NBFC) नोंदणी प्रमाणपत्र (CoR) रद्द केले.

चार NBFCs अश्विनी इन्व्हेस्टमेंट प्रायव्हेट लिमिटेड, RM सिक्युरिटीज प्रायव्हेट लिमिटेड, Amity Finance Pvt Ltd आणि Matrix Merchandise Ltd ने RBI कडे त्यांची नोंदणी प्रमाणपत्रे सरेंडर केली आहेत.

चार NBFC; SRM प्रॉपर्टीज अँड फायनान्स कंपनी प्रायव्हेट लिमिटेड, नॉर्थ ईस्ट रीजन फिनसर्व्हिसेस लिमिटेड, सौजानवी फायनान्स लिमिटेड आणि ओपल फायनान्स लिमिटेड यांनी त्यांचे नोंदणी प्रमाणपत्र RBI कडे सादर केले आहे.

रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया कायदा, 1934 च्या कलम 45 - 1 च्या खंड (अ) नुसार, या कंपन्या बिगर बँकिंग वित्तीय संस्थेच्या व्यवसायात व्यवहार करणार नाहीत.

मराठी व्याकरण-समानार्थी शब्द

कथा = गोष्ट, कहाणी, हकिकत
कठीण = अवघड
कविता = काव्य, पद्य
करमणूक = मनोरंजन
कठोर = निर्दय
कनक = सोने
कटी = कंबर
कमळ = पंकज, अंबुज, नलिनी, अळत, पद्म, सरोज, अंभोज, अरविंद, राजीव, अब्ज
कपाळ = ललाट, भाल, कपोल, निढळ, अलिक
कष्ट = श्रम, मेहनत
कंजूष = कृपण
काम = कार्य, काज
काठ = किनारा, तीर, तट
काळ = समय, वेळ, अवधी
कान = श्रवण
कावळा = काक, एकाक्ष, वायस
कालांतराने = दिसामासा
काष्ठ = लाकूड
कासव = कूर्म, कामट, कमठ, कच्छप, कच्छ
किल्ला = गड, दुर्ग
किमया = जादू
कार्य = काम
कार्यक्षम = कुशल, दक्ष, निपुण, हुशार
कारागृह = कैदखाना, तुरुंग
कीर्ती = प्रसिद्धी, लौकिक, ख्याती
कुतूहल = उत्सुकता
कुटुंब = परिवार
कुशल = हुशार, तरबेज 
कुत्रा = श्वान
कुटी = झोपडी
कुचंबणा = घुसमट
कृपण = कंजूष
कृश = हडकुळा
कोवळीक = कोमलता
कोठार = भांडार
कोळिष्टक = जळमट
खण = कप्पा 
खल = नीच, दुष्ट, दुर्जन
खडक = मोठा दगड, पाषाण
खटाटोप = प्रयत्न
खग = पक्षी, विहंग, व्दिज, अंडज, शकुन्त
खड्ग = तलवार
खरेपणा = न्यायनीती
ख्याती = कीर्ती, प्रसिद्धी, लौकिक
खात्री = विश्वास
खाली जाणे = अधोगती
खाटा करणे = आंबवणे
खिडकी = गवाक्ष
खेडे = गाव, ग्राम
खोड्या = चेष्टा, मस्करी

संपूर्ण मराठी व्याकरण 10 प्रश्न

 

1) ‘देवघर’ या शब्दाचे लिंग कोणते?

   1) स्त्रीलिंग    2) पुल्लींग   
   3) नपुंसकलिंग    4) यापैकी नाही

उत्तर :- 3

2) सर्वनामाची खालीलपैकी कोणती विभक्ती होत नाही.

   1) पंचमी    2) संबोधन   
   3) सप्तमी    4) षष्ठी

उत्तर :- 2

3) अबब ! केवढा हा उंचच उंच कडा. – वाक्याचा प्रकार सांगा.

   1) विधानार्थी    2) प्रश्नार्थी   
   3) उद्गारवाची    4) होकारार्थी

उत्तर :- 3

4) “हवा कोंदट असल्यास मनुष्याची प्रकृती बिघडते.”
     वरील वाक्यातील विधेय विस्तारक कोणते  ?

   1) हवा कोंदट असल्यास      2) मनुष्याची
   3) प्रकृती        4) बिघडते
उत्तर :- 1

5) पुढील पर्यायातू ‘भावे प्रयोग’ ओळखा.

   1) रामाने रावणास मारला      2) रामाकडून रावण मारला गेला
   3) राम रावणास मारील      4) रामाने रावणास मारले

उत्तर :- 4

6) पुढीलपैकी कोणता सामासिक शब्द समाहार व्दंव्द समासात आढळत नाही?

   1) केरकचरा    2) नीलकंठ   
   3) घरदार    4) मीठभाकर

उत्तर :- 2

7) दोन शब्द जोडताना कोणते चिन्ह वापराल ?

   1) संयोग चिन्ह    2) अपूर्ण विराम   
   3) स्वल्पविराम    4) यापैकी नाही

उत्तर :- 1

8) पुढीलपैकी कोणता शब्द ‘साधित’ शब्द नाही ?

   1) भांडखोर    2) बेजबाबदार   
   3) थोरवी    4) इमारत

उत्तर :- 4

9) ‘बांगडी फुटणे’ या शब्दाचा ध्वन्यार्थ ओळखा.

   अ) पराभूत होणे    ब) काळोख होणे   
   क) वैधव्य येणे    ड) भांडण होणे
   1) अ फक्त बरोबर बाकी सर्व चूक    2) ब फक्त बरोबर बाकी सर्व चूक
   3) क फक्त बरोबर बाकी सर्व चूक    4) ड फक्त बरोबर बाकी सर्व चूक

उत्तर :- 3

10) ‘तटिनी’ कुणाला म्हणतात  ?

   1) ताटातुटीला      2) नदीला   
   3) अटीतटी करणा-याला    4) तरटांनी बांधलेल्या झोपडीला

उत्तर :- 2

कायमधारा पध्दत

   प्रायोगिक स्वरूपात :- इ.स. 1790
   कायम स्वरूपात :- इ.स. 1793
   ठिकाण :- बंगालa, बिहार, ओडिसा, उत्तर मद्रास, वाराणसी
   प्रमाण :- भारतातील एकूण शेतजमीनीच्या 19%
   महसूल वाटणी :- शासन, जमीनदार व शेतकरी
   संकल्पना :- लॉर्ड कॉर्नवॉलिस
   गव्हर्नर :- लॉर्ड कॉर्नवॉलिस
   प्रभाव :- सर जॉन शोअर
   इतर नावे - जहागिरदारी पध्दत, मालगुजारी पध्दत, बिसवेदारी पध्दत.
वॉरन हेस्टिंग याने जमीन महसुल वसुल करण्याच्या अधिकारांचे लिलाव करण्याची पध्दत स्विकारली होती. मात्र ही व्यवस्था काही उपयोगात ठरली नाही. यामुळे हेस्टिंग्जच्या या पध्दतीतील दुष्परिणाम दूर करण्यासाठी कॉर्नवॉलिसने 1789 मध्ये सर जॉन शोअरच्या अध्यक्षतेखाली एक समिती स्थापन केली होती. सर जाॅन शोअर समितीच्या शिफारशी नुसार, कायमधारा पध्दत लॉर्ड कॉर्नवॉलिस याने बंगाल प्रांतात इ.स. 
1790 ला 10 वर्षांसाठी प्रायोगिक तत्वावर लागू केली होती, परंतू नंतर 1793 मध्ये कॉर्नवॉलिसने ही व्यवस्था कायमस्वरूपासाठी लागू केली. म्हणूनच या व्यवस्थेला कायमधारा पध्दत असे म्हणतात.
कायमधारा पध्दतीत जमीनीचा मालक जमीनदार असून प्रत्यक्ष शेतकरी हा भुदास असतो.
या पध्दतीत शेतसारा हा रोख स्वरूपात गोळा केला जात असल्याने या पध्दतीत व्यापारवादाची तत्वेदिसतात.
या व्यवस्थेत संपूर्ण जमिनीचे महसुल गोळा करण्याची जबाबदारी ही संपुर्णपणे जमिनादारांवरच सोपविण्यात आली.
शेतकऱ्यांकडून मिळालेल्या महसुलांपैकी विशिष्ट रक्कम ही जमिनदाराने ब्रिटीशांना महसुल रूपात देणे आवश्यक होते.
या व्यवस्थेनुसार जमिनदार व शेतकरी यांच्यात करारनाम्याची तरतूद होती जेणे करुन जमीनदाराला शेतकऱ्यांकडून ठराविक रक्कम महसूल रुपात मिळेल. परंतू तसे प्रत्यक्षात न झाल्यामुळे जमिनदार शेतकऱ्यांकडून कितीही महसुल वसुल करु शकत होता व ती जास्तीची रक्कम ही ब्रिटीशांना देण्याची 
गरजही नव्हती.
1799 मध्ये तर महसूलाची रक्कम वेळेत न मिळाल्यास जमिनदारास शेतकऱ्याची जमीन, अवजारे किंवा जनावरे जप्त करण्याचा अधिकार मिळाला व यासाठी त्यास न्यायालयाच्या परवानगीची गरज देखील नव्हती.
या व्यवस्थेचे खास वैशिष्ट्य म्हणजे जमीन महसुलाची रक्कम ही कायमची ठरविण्यात आली. यानुसार 89 टक्के सरकारला व 11 टक्के जमीनदारांना असे जमीन महसूलाच्या रकमेचे दोन भाग करण्यात आले होती.
शेतसारा हा 30 ते 40 वर्षेस्थिर असेल.यात वाढ करण्याचा अधिकार शेतकऱ्यांना मिळाला नाही.
या कायमधारा पध्दतीचे लाभार्थी हे केवळ जमिनदारच बनत असे.
या व्यवस्थेवर सर जॉन शोअर याचा प्रभाव होता.
जॉन शोअर समितीच्या शिफारसीनुसार या समितीत जेम्स ग्रँट आणि जोनार्थन डंकन हे इतर सदस्य होते.
ही पध्दत सुरूवातीला केवळ बंगाल प्रांतामध्ये लागु करण्यात आली हाेती. 
तिचा विस्तार पुढे बिहार, ओडिसा, उत्तर मद्रास, वाराणसी या भागांमध्ये करण्यात आला.
भारतातील एकुण शेतजमिनीच्या 19 % क्षेत्रफळावर ही पध्दत अस्तित्वात होती.
विल्यम बेंटिकने आपल्या 1829 च्या भाषणात कायमधारा पध्दतीचे फायदे स्पष्ट केले होते.

इतिहास प्रसिद्ध

   
” वसाहत स्वराज्याची मागणी म्हणजे चांदोबाची मागणी ” – भारतमंत्री मोर्ले

‘सूक्ष्म अल्पसंख्यांक वर्ग’ असे कॉंग्रेसचे वर्णन – लॉर्ड डफरीन

“हिंदी लोक हिंदुस्थानात जगतील परंतु आम्हाला हिंदुस्थानावर जगायचे आहे” – भारतमंत्री बर्कनहेड

स्वामी दयानंदाच्या आर्य समाजाचे ”लढऊ हिंदू धर्म”असे वर्णन- भगिनी निवेदिता

राजा राममोहन राय यांच्या सतीविरोधी लढ्याबद्दल ‘मानवतावादी आणि मानवजातीचा सेवक’ असी प्रशांश – बेंथम

“मुर्शिदाबाद हे शहर लंडन शहराइतकेच धनसंपन्न होते” – लॉर्ड क्लाइव्ह

“प्रत्येक वर्षाला कॉंग्रेसचे होणारे तीन दिवसाचे अधिवेशन म्हणजे एक प्रकारचा तमाशाच आहे.” अश्विनीकुमार दत्त.

” भुंकत राहणारे परंतु चावा घेण्यास कचरणारे श्वान किंवा दात नसलेला कागदी वाघ.” असे कॉंग्रेसचे वर्णन – अश्विनीकुमार दत्त.

” कॉंग्रेस हि एक महान रोगाने पछाडलेली संघटना आहे” – अरविंद घोष

” आम्ही आमच्या जोरावर भारताला जिंकून घेतले आहे आणि स्वतःच्या जोरावर तो आमच्या ताब्यात ठेऊ ” – लॉर्ड एल्गिन

” टिळकांना कारावासाची शिक्षा दिल्याबद्दल संपूर्ण राष्ट्र रडत आहे “- सुरेंद्रनाथ बनर्जी

” बंगालच्या विभाजनाची घोषणा आमच्यावर बॉम्ब गोळ्याप्रमाणे कोसळली. बंगालची फाळणी म्हणजे आमच्या अस्मितेला हेतुपुरस्पर सरकारने दिलेला धका आहे.” – सुरेंद्रनाथ बनर्जी

” कोणतेही हक्क आपणास भिक मागून मिळत नसतात ते तीव्र आंदोलन करून राज्यकर्त्यांकडून हिसकून घेतले पाहिजेत.” – लाला लजपतराय

‘कर्झनची तुलना औरंगजेबशी’ – गोखले
‘ रॅडची(Rand) तुलना अफजलखानाशी ‘ – लोकमान्य टिळक

” आम्हाला न्याय हवा आहे भिक नको” – दादाभाई नौरोजी

“बिपिनचंद्र पाल व अरविंद घोष हे बंगालचे नेते कॉंग्रेसला पुढे खेचण्याचा प्रयत्न करीत होते तर फिरोजशाह मेहता व दिनशा वाच्छा कॉंग्रसला मागे खेचत होते.”- आचार्य जावडेकर

“लखनौच्या करारातूनच पाकिस्तानच्या मागणीची पायाभरणी झाली” – डॉ. मुजुमदार

” कोणत्याही परिणामांचा थोडाही विचार न केलेला करार म्हणजे लखनौ करार.”
– गारेट ब्रिटीश इतिहासकार.

” अनी बेझंट यांना स्थानबद्ध करून सरकारने अनेक बेझंट निर्माण केले आहेत.” – लॉर्ड मॉनटेग्यु

क्रांतीकारकांना ‘वाट चुकलेले तरुण’ असे अनी बेझंट यांनी संबोधले.

“गांधीजी राष्ट्रीय आंदोलन मोठ्या जोमाने सुरु करतात, काही काळ या आंदोलनाचे नेतृत्व कुशल रीतीने सांभाळतात; परंतु शेवटी आंदोलन यशस्वी होत असतानाच आपल्या ध्येयाचा विचार न करता ते मधूनच पळ काढतात.” – चित्तरंजन दास.

” एका वर्षात देशाला स्वातंत्र्य मिळवून देण्याची घोषणा करणे म्हणजे एखाद्या लहान मुलाने बोलण्यासारखे आहे.” – सुभाषचंद्र बोस यांची गांधीजींवर टीका.

“देवाने माझे उर्वरित आयुष्य वि. दा. सावरकरांना द्यावे” – वि. रा. शिंदे

“हे स्वराज्यही नव्हे आणि त्याचा पायही नव्हे” टिळकांची मॉटेग्यू चेम्सफोर्ड कायद्यावरील टीका.

“भारतीय विणकरांना मरणाची अवकळा प्राप्त झाली आहे. व्यापार उद्योगाच्या संपूर्ण इतिहासात असे उदाहरण सापडणार नाही. 
भारतीय विणकरांची अस्थींमुळे जणू भारतीय मैदानी प्रदेशाला एकप्रकारची स्मशानकळा आली आहे.” विल्यम बेंटिक

इंग्लंडकडे जाणाऱ्या भारतीय संपत्तीचे वर्णन ” लक्ष्मी विलायतेला चालली.” लोकहितवादी

असहकार चळवळ तहकूब केल्याच्या घटनेचे ‘नॅशनल कॅलॅमिटी’ वर्णन सुभाषचंद्र बोस यांनी केले.

सुभाषचंद्र बोस यांनी दांडी यात्रेची तुलना नेपोलियनने एल्बाहून परतल्यावर पॅरिसकडे केलेल्या संचालनाशी केली.

“जर ब्रिटीशांनी स्वराज्याचा हक्क फक्त मुस्लिमांना दिला तरी माझा त्यास विरोध नाही, फक्त राजपुतांना दिला तरी माझा त्यास विरोध नाही किंवा हिंदुमधील कनिष्ठ वर्गालाच फक्त स्वराज्य बहाल केले तरी त्यासाही माझा प्रत्यवाह नाही” – लोकमान्य टिळक

खान अब्दुल गफार खान यांचे वर्णन “हिंदूंच्या प्रभावाखाली असणारे आणि लढाऊ पाठांनांच्या खच्चीकरणाचे प्रमुख” असे वर्णन – महम्मद आली जिना

1857 चा उठाव हा कामगार सैनिकांचा भांडवलशाही विरुद्ध व जमिंदरांविरूद्धचा उठाव होता – कार्ल मार्क्स.

राष्ट्रीय सभेची वाटचाल (1905-1920) :

इ.स. 1905 बनारसच्या अधिवेशनात अध्यक्ष नामदार गोखल्यांनी ब्रिटिश सामज्यांतर्गत स्वराज्याचे ध्येय ठरवले.
इ.स. 1906 कोलकत्ता अधिवेशनात अध्यक्ष दादाभाई नौरोजीनी ‘स्वराज्य’ हे अंतिम उद्दिष्ट असल्याचे सांगितले. राष्ट्रीय सभेच्या व्यासपिठावरून ‘स्वराज्य’ या ध्येयाची प्रथमच घोषणा. याच अधिवेशनात चतु:सूत्रीचा ठराव मंजूर करण्यात आला.
1907 च्या सुरत अधिवेशनात जहाल व मवाळ यांच्यात फूट पडून काँग्रेसचे विभाजन झाले.
व्हाईसरॉय कर्झनच्या राजीनाम्यानंतर लॉर्ड मिंटो व्हाईसरॉय बनला.
भारतातील सर्वात लोकप्रिय व्हाईसरॉय म्हणून रिपनला ओळखतात.
हार्डिंगने ब्रिटिशांची राजधानी कोलकत्याहून दिल्लीला हलवली.

भारतमंत्री मॉन्टेंग्यूच्या रोपोर्टनूसार व्हाईसरॉय चेम्सफोर्डने प्रांतात वैध प्रशासनाचा (व्दिदल शासनपद्धती) प्रारंभ केला.
1919 ला पंजाब प्रांतात व्हाईसरॉय चेम्सफोर्डने रॉलेक्ट अॅक्ट लागू केला.
13 एप्रिल 1919 रोजी जालीयनवाला बाग हत्याकांड घडले.
लखनौ अधिवेशन (1916): या अधिवेशनात काँग्रेस 1907 नंतर सांधली गेली. या अधिवेशनाचे अध्यक्ष बाबू अंबिकाचरण मुजूमदार. या अधिवेशनात 1909 च्या मॉर्ले मिंटो कायद्याव्दारे मुस्लिमांना दिलेल्या स्वतंत्र मतदार संघाची तरतूद काँग्रेसने मान्य केली.
होमरूल चळवळ म्हणजे आपल्या देशाचा कारभार करण्याचा अधिकार आपणास मिळणे होय.
होमरूल चळवळ प्रथम आयर्लंडमध्ये सुरू केली होती.

होमरूल चळवळ प्रथम आयर्लंडमध्ये सुरू केली होती.
होमरूल चळवळ भारतात सुरू करण्याचे श्रेय आयरिश विदुषी अॅनी बेझेंटकडे जाते.
1 सप्टेंबर 1916 पासून मद्रास प्रांतात अॅनी बेझंट यांनी होमरूल चळवळ सुरू केली.
एप्रिल 1916 मध्ये लोकमान्य टिळकांनी बेळगाव येथे स्वतंत्रपणे होमरूल चळवळीसाठी संघटना स्थापन केली.