मराठी व्याकरण व लेखन ,काही महत्त्वाची पुस्तके व त्यांचे लेखक

मराठी व्याकरण व लेखन:
:
🌷  स्वरांच्या र्‍हस्व व दीर्घ उच्चारानुसार       शब्दांचे वेगळे अर्थ 🌷

🌷 पाणि --हात             पाणी --जल

🌷 दिन --दिवस             दीन --गरीब

🌷 शिर --डोके              शीर  --रक्त वाहिनी

🌷 पिक --कोकीळ         पीक --धान्य

🌷 सुत -- मुलगा              सूत --धागा

🌷 सुर --देव                   सूर --आवाज

🌷 सलिल -पाणी             सलील -लीलेने

🌷चाटु - संतोष देणारे       चाटू -लाकडी पळी

🌷 मिलन --भेट               मीलन --मिटणे

_____________________________________

🌷काही महत्त्वाची पुस्तके व त्यांचे लेखक🌷
 

🌷 ययाती------ वि. स. खांडेकर
🌷 वळीव ------शंकर पाटील
🌷 एक होता कार्वर------ वीणा गवाणकर
🌷 शिक्षण------ जे. कृष्णमूर्ती
🌷 अस्पृश्यांचा मुक्तीसंग्राम------ शंकरराव खरात
🌷 शिवाजी कोण होता------गोविंद पानसरे
🌷 बनगरवाडी------ व्यंकटेश माडगुळकर
🌷 तो मी नव्हेच------ प्र. के. अत्रे.
🌷 आय डेअर------ किरण बेदी
🌷 तिमिरातुन तेजाकड़े------ डॉ. नरेंद्र दाभोलकर
🌷 मृत्युंजय------ शिवाजी सावंत
🌷 फकिरा ------अण्णाभाऊ साठे
🌷 अल्बर्ट एलिस------ अंजली जोशी
🌷 प्रश्न मनाचे------डॉ. हमीद आणि नरेंद्र दाभोलकर
🌷 समता संगर------ डॉ. नरेंद्र दाभोलकर
🌷 निरामय कामजीवन------डॉ. विठ्ठल प्रभू
🌷 ठरलं डोळस व्हायचं------ डॉ. नरेंद्र दाभोलकर
🌷 मी जेव्हा जात चोरली------ बाबुराव बागुल
🌷 गोपाळ गणेश आगरकर------ ग. प्र. प्रधान
🌷कुमारांचे कर्मवीर ------डॉ. द. ता. भोसले
🌷 सत्याचे प्रयोग------ मो. क. गांधी
🌷 अग्निपंख------ डॉ. ए. पी. जे. अब्दुल कलाम
🌷 लज्जा------ तसलीमा नसरीन
🌷 रणांगण------ विश्राम बेडेकर
🌷 बटाट्याची चाळ------ पु.ल.देशपांडे
🌷 श्यामची आई------ साने गुरुजी
🌷 माझे विद्यापीठ ( कविता )------ नारायण सुर्वे
🌷 बि-हाड------ अशोक पवार
🌷 व्यक्ति आणि वल्ली------पु.ल.देशपांडे
🌷 माणदेशी माणसं------ व्यंकटेश माडगुळकर
🌷 उचल्या------ लक्ष्मण गायकवाड
🌷नटसम्राट------ वि.वा.शिरवाडकर
🌷 क्रोंचवध------ वि.स.खांडेकर
🌷 झोंबी -------आनंद यादव
🌷 इल्लम------ शंकर पाटील
🌷 ऊन------ शंकर पाटील
🌷 नाझी भस्मासुराचा उदयास्त------ वि.ग. कानिटकर
🌷 बाबा आमटे------ ग.भ.बापट
🌷 डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर------ शंकरराव खरात
🌷 बहाद्दुर थापा------ संतोष पवार
🌷 सेकंड सेक्स------ सिमोन
🌷 आई------ मोकझिम गार्की
🌷 स्वामी------ रणजीत देसाई
🌷 वपुर्झा ( भाग १-२ )------ व. पु. काळे
🌷 युंगंधर------ शिवाजी सावंत
🌷 छावा------ शिवाजी सावंत
🌷 श्रीमान योगी------ रणजीत देसाई
🌷 जागर खंड – १------ प्रा. शिवाजीराव भोसले
🌷 जागर खंड – २------ प्रा. शिवाजीराव भोसले
🌷 वावटळ------ व्यंकटेश माडगुळकर
🌷 ग्रेटभेट------ निखिल वागळे
🌷 गोष्टी माणसांच्या------ सुधा मूर्ती
🌷 उपेक्षितांचे अंतरंग------ श्रीपाद महादेव माटे
🌷 माणुसकीचा गहिवर------ श्रीपाद महादेव माटे
🌷 यश तुमच्या हातात------ शिव खेरा
🌷 आमचा बाप अन आम्ही------ डॉ. नरेंद्र जाधव
🌷 कोसला------ भालचंद्र नेमाडे
🌷 गांधीनंतरचा भारत------ रामचंद्र गुहा
🌷 महानायक------ विश्वास पाटील
🌷 आहे आणि नाही ------वि. वा. शिरवाडकर
🌷 ग्रामगीता------ राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराज
🌷 कोल्हाटयाचं पोरं------ किशोर काळॆ
🌷 साता उत्तराची कहानी------- ग. प्र. प्रधान
🌷 तोत्तोचान ------तेत्सुको कुरोयानागी
🌷 समग्र महात्मा फुले------ राज्य सरकार
🌷 ओबामा------ संजय आवटे
🌷 एकेक पान गळावया------ गौरी देशपाडे
🌷आई समजुन घेताना------ उत्तम कांबळे
🌷छत्रपती शाहू महाराज ------- जयसिंगराव पवार                                     
🌷 बुद्ध आणि त्याचा धम्म------ डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर

विरुद्ध अर्थी शब्द

"मराठी व्याकरण".:
🌷विरुद्ध अर्थी शब्द 🌷

🌷एकमत     x    दुमत
🌷उदय        x    अस्त
🌷आशीर्वाद  x    शाप
🌷अधिक      x    उणे
🌷धूर्त           x    भोळा
🌷थोर          x     सान
🌷अनुयायी   x     पुढारी
🌷दोषी         x     निर्दोषी
🌷अभिमानी  x     निराभिमानी
🌷देशभक्त     x     देशद्रोही
🌷कृत्रिम       x     नैसर्गिक
🌷सकर्मक    x     अकर्मक  
🌷लोभी       x      निर्लोभी
🌷लाजरा     x      धीट
🌷हिंसा        x     अहिंसा
🌷राजमार्ग    x    आडमार्ग
🌷श्वास         x     नि:श्वास
🌷सुर           x     असुर
🌷साक्षर       x     निरक्षर
🌷सुरस        x     निरस
🌷पूर्णांक      x    अपूर्णांक
🌷नि:शस्त्र    x     सशस्त्र
🌷सुजाण     x     अजाण
🌷गंभीर       x     अवखळ
🌷सुलक्षणी  x     कुलक्षणी
🌷चोर         x     साव
🌷सुज्ञ         x     अज्ञ
🌷सुकाळ    x     दुष्काळ
🌷सगुण      x      निर्गुण
🌷चपळ      x      मंद
🌷सुबोध     x      दुर्बोध
🌷दुष्ट         x      सुष्ट
🌷स्वातंत्र्य   x     पारतंत्र्य
🌷साकार     x     निराकार
🌷स्वर्ग        x      नरक
🌷दिन         x      रजनी
🌷अध्ययन   x     अध्यापन
🌷स्वकीय    x      परकीय
🌷मनोरंजक  x     कंटाळवाणे
🌷सौंदर्य       x     कुरूपता
🌷खंडन       x     मंडन
🌷उघड        x     गुप्त
🌷अवखळ   x     गंभीर
🌷उथळ       x     खोल
🌷रणशूर      x     रणभिरू
🌷माजी        x     आजी
🌷शाप         x      वर
🌷अवनत     x      उन्नत
🌷तीव्र          x      सौम्य
🌷अवधान     x     अनावधान
🌷प्रसन्न         x     अप्रसन्न
🌷मर्द            x     नामर्द
🌷शंका          x     खात्री
🌷कृपा           x    अवकृपा
🌷गमन           x    आगमन
🌷कल्याण      x     अकल्याण
🌷ज्ञात           x     अज्ञात
🌷सत्कर्म       x      दुष्कर्म
🌷खरे           x      खोटे
🌷भरती        x     ओहोटी
🌷सुसंबद्ध     x     असंबद्ध
🌷हर्ष            x     खेद
🌷विधायक    x     विघातक
🌷हानी          x     लाभ
🌷संघटन       x     विघटन
🌷सुंदर          x     कुरूप
🌷सार्थक       x     निरर्थक
🌷स्वस्थ        x     अस्वस्थ
🌷सुसंगत      x      विसंगत
🌷तप्त          x      थंड
🌷धर्म           x      अधर्म
🌷सनाथ       x      अनाथ
🌷सशक्त       x      अशक्त
🌷कीर्ती        x      अपकीर्ती
🌷ऐच्छिक     x     अनैच्छिक
🌷गुण          x      अवगुण
🌷अनुकूल    x      प्रतिकूल
🌷उत्तीर्ण      x      अनुत्तीर्ण
🌷यश          x      अपयश
🌷आरंभ      x      अखेर
🌷रसिक      x      अरसिक
🌷उंच          x      सखल
🌷आवक     x      जावक
🌷कमाल     x      किमान
🌷उच्च        x      नीच
🌷आस्तिक  x     नास्तिक
🌷अल्पायुषी x    दीर्घायुषी
🌷अर्वाचीन  x     प्राचीन
🌷उगवती    x     मावळती
🌷अपराधी  x     निरपराधी
🌷उपद्रवी   x      निरुपद्रवी
🌷कृतज्ञ     x     कृतघ्न
🌷खरेदी     x     विक्री
🌷उपयोगी  x     निरुपयोगी
🌷उत्कर्ष    x     अपकर्ष
🌷उचित    x     अनुचित
🌷जहाल   x     मवाळ
🌷जमा     x     खर्च
🌷चढ      x     उतार
🌷कर्णमधुर x  कर्णकर्कश
🌷गोड      x    कडू
🌷कच्चा   x    पक्का
🌷चंचल   x    स्थिर
🌷चढाई   x    माघार
🌷जलद   x   सावकाश
🌷तीक्ष्ण   x   बोथट
🌷दृश्य     x   अदृश्य
🌷समता  x    विषमता
🌷सफल  x    निष्फल
🌷शोक   x    आनंद
🌷पौर्वात्य x   पाश्चिमात्य
🌷विधवा  x   सधवा
🌷अज्ञान  x   सज्ञान
🌷पोक्त    x   अल्लड
🌷लायक  x   नालायक
🌷सजातीय x विजातीय
🌷सजीव    x  निर्जीव
🌷सगुण     x  निर्गुण
🌷साक्षर    x   निरक्षर
🌷प्रकट     x   अप्रकट
🌷नफा      x   तोटा
🌷सुशिक्षित x  अशिक्षित
🌷सुलभ     x   दुर्लभ
🌷सदाचरण x  दुराचरण
🌷सह्य        x  असह्य
🌷सधन      x   निर्धन
🌷बंडखोर   x  शांत
🌷संकुचित  x  व्यापक
🌷सुधारक   x  सनातनी
🌷सुदिन      x  दुर्दिन
🌷ऋणको    x धनको
🌷क्षणभंगुर   x चिरकालीन
🌷अबोल      x वाचाळ
🌷आसक्त     x अनासक्त
🌷उत्तर        x  प्रत्युत्तर
🌷उपकार    x  अपकार
🌷घाऊक    x  किरकोळ
🌷अवजड   x  हलके
🌷उदार       x अनुदार
🌷उतरण     x  चढण
🌷तारक      x  मारक
🌷दयाळू     x  निर्दय
🌷नाशवंत   x अविनाशी
🌷धिटाई     x  भित्रेपणा
🌷पराभव   x  विजय
🌷राव         x रंक
🌷रेलचेल    x  टंचाई
🌷सरळ      x  वक्र
🌷सधन      x  निर्धन
🌷वियोग     x  संयोग
🌷राकट      x नाजुक
🌷लवचिक   x ताठर
🌷वैयक्तिक   x सामुदायिक
🌷सुकीर्ती     x  दुष्कीर्ती
🌷रुचकर      x  बेचव
🌷प्रामाणिक  x अप्रामाणिक
🌷विवेकी      x  अविवेकी

मराठी साहीत्यातील महत्वाच्या कादंबऱ्या ,जोतीराव गोविंदराव फुले

MPSC मराठी व्याकरण व लेखन:
🌷मराठी साहीत्यातील महत्वाच्या कादंबऱ्या🌷

🌷ययाती------ वि.स.खांडेकर
🌷गारंबीचा बापू------श्री ना पेंडसे
🌷रथचक्र------श्री ना पेंडसे
🌷शितू------ गो.नी.दांडेकर
🌷बनगरवाडी------ व्यंकटेश मांडगूळकर
🌷फकिरा------अण्णाभाऊ साठे
🌷स्वांमी ------रणजित देसाई
🌷श्रीमान योगी------रणजित देसाई
🌷कोसला------भालचंद्र नेमाडे
🌷 कोंडूरा------शिवाजीराव सावंत
🌷झुंज------ना.स.इनामदार
🌷माहीमची खाडी------मधु
मंगेश कर्णिक
🌷गोतावळा------आनंद य़ादव
🌷पाचोळा------रा.रं.बोराडे
🌷मुंबई दिनांक------अरुण साधु
🌷 सिंहासन------अरुण साधु
🌷 गांधारी------ना.धो.महानोर
🌷थँक यू मिस्टर ग्लाड------अनिल बर्वे
🌷 वस्ती------ महादेव मोरे
🌷पवनाकाठचा धोंडी ------गो.नी.दांडेकर
🌷 सावित्री------ पु.शी.रेगे
🌷बॅरिस्टर------------ जयवंत दळवी
🌷श्यामची आई------सानेगुरुजी
🌷 आकाशाची फळे------ग.दि.मांडगूळकर
🌷काळेपाणी------वि.दा.सावरकर
🌷मृण्मयी-------गो.नी.दांडेकर
🌷पडघवली------गो.नी.दांडेकर
🌷अमृतवेल------वि.स.खांडेकर.

__________________________

जोतीराव गोविंदराव फुले
जन्म: एप्रिल ११, इ.स. १८२७
कटगुण, सातारा,महाराष्ट्र
मृत्यू: नोव्हेंबर २८, इ.स. १८९०
पुणे, महाराष्ट्र
वडील: गोविंदराव फुले
आई: चिमणाबाई गोविंदराव फुले
पत्नी: सावित्रीबाई फुले
महात्मा जोतीबा फुले (एप्रिल ११, इ.स. १८२७ - नोव्हेंबर २८, इ.स. १८९०) हे मराठी लेखक, विचारवंत आणि समाजसुधारक होते.
त्यांनी सत्यशोधक समाजाची स्थापना केली. शेतकरी आणि बहुजन समाजांच्या समस्यांना केंद्रस्थानी ठेऊन पुरोगामी विचारांची मांडणी केली.
महाराष्ट्रातील स्त्री शिक्षणास प्रोत्साहन देऊन मुहुर्तमेढ रोवली. त्यांनी भारतातील मुलींची पहिली शाळा १८४८ साली पुणे येथे भिडेंच्या वाड्यात उघडली.
आपल्या पुरोगामी विचारांची निर्भयपणे मांडणी केली व स्वत:चे विचार आचरणात आणले.
  
बालपण आणि शिक्षण
जोतीबा फुले यांचे मूळ गाव - कटगुण (सातारा) होते. गोऱ्हे हे त्यांचे मूळ आडनाव. कटगुणहून त्यांचा परिवार पुरंदर तालुक्यातील खानवडी येथे आला.. तेथे त्यांचे घर असून, त्यांच्या नावे सातबाराचा उतारा आहे. खानवडी येथे फुले व होले आडनावाची बरीच कुटुंबे आहेत. जोतीबांच्या वडिलांचे नाव गोविंदराव आणि आईचे नाव चिमणाबाई होते. महात्मा फुल्यांचा जन्म सातारा जिल्ह्यातील कटगुण या गावी ११ एप्रिल १८२७ साली झाला. वडिलांचा फुले विक्रीचा व्यवसाय त्यामुळे फुले म्हणून ते ओळखण्यात येऊ लागले. व तेच नाव पुढे रूढ झाले. प्राथमिक शिक्षणानंतर काही काळ त्यांनी भाजी विक्रीचा व्यवसाय केला.
१८४२ ला माध्यमिक शिक्षणासाठी पुण्याच्या स्कॉटिश मिशन हायस्कूलमध्ये त्यांनी प्रवेश घेतला. बुद्धी अतिशय तल्लख त्यामुळे पाच-सहा वर्षातच त्यांनी अभ्यासक्रम पूर्ण केला.
सामाजिक कार्य
सप्टेंबर २३, इ.स. १८७३ रोजी महात्मा फुले यांनी सत्यशोधक समाजाची स्थापना केली. पुरोहितांकडून होणाऱ्या अन्यायापासून, अत्याचारापासून व गुलामगिरीतून तथाकथित शूद्रातिशूद्र समाजाची मुक्तता करणे व त्यांना हक्काची जाणीव करून देणे हे सत्यशोधक समाजाचे ध्येय होते.
'सर्वसाक्षी जगत्पती । त्याला नकोच मध्यस्ती ॥' हे समाजाचे घोष वाक्य होते.
सत्यशोधक समाजाने गुलामगिरी विरुद्ध आवाज उठविला आणि सामाजिक न्यायाची व सामाजिक पुनर्रचनेची मागणी केली.
सत्यशोधक समाजातर्फे पुरोहिताशिवाय विवाह लावण्यास सुरुवात केली. मराठीत मंगलाष्टके रचली. समाजातील विषमता नष्ट करणे व तळागाळातील समाजापर्यंत शिक्षण पोहचवणे हे सत्यशोधक समाजाचे ध्येय होते.
शिक्षणाचे महत्त्व पटवून देणार्‍या त्यांच्या कवितेच्या खालील ओळी प्रसिद्ध आहेत. -

       “ विद्येविना मती गेली।
         मतिविना नीती गेली।
         नीतिविना गती गेली।
         गतिविना वित्त गेले।
         वित्ताविना शूद्र खचले।
         इतके अनर्थ एका
          अविद्येने केले।।”
जोतीरावांनी त्यांच्या पत्नी सावित्रीबाईंना शिक्षण देऊन शिक्षणकार्यास प्रवृत्त केले. शाळेच्या मुख्याध्यापकपदी आरूढ झालेली भारतातील पहिली महिला म्हणजे सावित्रीबाई. त्याचप्रमाणे स्वतंत्रपणे फक्त स्त्रियांसाठी शाळा काढणारे महात्मा फुले पहिले भारतीय होत.
१८४८ साली पुण्यामध्ये बुधवार पेठेतील भिडे यांच्या वाड्यात पहिली मुलींची शाळा काढून तेथील शिक्षिकेची जबाबदारी सावित्रीबाईंवर सोपविली. महाराष्ट्रातील स्त्री शिक्षणाची ही मुहूर्तमेढ ठरली. तसेच अस्पृश्य मुलांसाठी पुण्याच्या वेताळपेठेत १८५२ मध्ये त्यांनी शाळा स्थापन केली. त्यांच्या या कार्याला सनातन्यांकडून सतत विरोध होत असे. पण जोतीराव आपल्या भूमिकेवर ठाम असत.

समाज सुधारण्याच्या कार्याला गती देण्यासाठी व व्यापक करण्यासाठी १८७३ साली त्यांनी ‘सत्यशोधक समाजा’ची स्थापना केली. ‘कोणताही धर्म ईश्वराने निर्माण केलेला नाही आणि चातुर्वण्य व जातिभेद ही निर्मिती मानवाचीच आहे’ असे रोखठोकपणे बोलताना मात्र या विश्वाची निर्मिती करणारी कोणती तरी शक्ती आहे अशी त्यांची (अस्तिक्यवादी) विचारसरणी होती. मानवाने गुण्यागोविंदाने रहावे असे त्यांचे मत होते.
त्यांनी लिहिलेल्या ‘शेतकर्याचा आसूड’ या पुस्तकातून महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांची विदारक दुर्दशा आणि दारिद्रयाची वास्तवता विशद केली आहे. या पुस्तकाद्वारे विशाल दृष्टिकोनाचा क्रांतिकारक म्हणून ही जोतीरावांचे दर्शन होते. ‘नीती हाच मानवी जीवनाचा आधार आहे’ हा विचार मांडणारे जोतीराव एक तत्वचितक व्यत्तिमत्त्व म्हणूनही आपल्यासमोर येतात.

        साहित्य आणि लेखन
'सार्वजनिक सत्यधर्म' हा सत्यशोधक समाजाचा प्रमाण ग्रंथ मानला जातो. या समाजाचे मुखपत्र म्हणून 'दीनबंधू' हे साप्ताहिक चालविले जात असे.
तुकारामाच्या अभंगांचा त्यांचा गाढा अभ्यास होता. अभंगांच्या धर्तीवर त्यांनी अनेक 'अखंड' रचले.
त्यांना सामाजिक विषमतेचे जागतिक भान होते

*महामानव क्रांतीबा ज्योतिबा फुले याना जयंतीदिनी कोटी कोटी प्रणाम*💐💐💐💐

कवी व त्यांची टोपण नावे,मराठी व्याकरण

MPSC मराठी व्याकरण व लेखन:
कवी व त्यांची टोपण नावे

1यशवंत दिनकर पेंढारकर
----- यशवंत
2मोरोपंत रामचंद्र पराडकर
----- मोरोपंत
3चिंतामण त्र्यंबक खानोलकर
-----आरती प्रभू
4गोपाल हरी देशमुख
----- लोकहितवादी
5शंकर काशिनाथ गर्गे
----- दिवाकर
6कृष्णाजी केशव दामले
----- केशवसुत
7सौदागर नागनाथ गोरे
----- छोटा गंधर्व
8रघुनाथ चंदावरकर
----- रघुनाथ पंडित
9हरिहर गुरुनाथ कुलकर्णी
----- कुंजविहारी
10दासोपंत दिगंबर देशपांडे
----- दासोपंत
11सेतू माधवराव पगडी
----- कृष्णकुमार
12नारायण वामन टिळक
----- रेव्हरंड टिळक
13माणिक शंकर गोडघाटे
----- ग्रेस
14वसंत ना. मंगळवेढेकर
----- राजा मंगळवेढेकर
15कृष्ण शास्त्री चिपळूणकर
----- मराठीचे जॉन्सन
16केशवसुत----आधुनिक मराठी काव्याचे जनक
17बा.सी. मर्ढेकर
----- मराठी नवकाव्याचे जनक
18सावित्रीबाई फुले
----- आधुनिक मराठी कवितेच्या जननी
19संत सोयराबाई
------ पहिली दलित संत कवयित्री
20ना.धो.महानोर
----- रानकवी
21यशवंत दिनकर पेंढारकर
----- महाराष्ट्र कवी
22न. चि. केळकर
----- साहित्यसम्राट
23दादोबा पांडुरंग तर्खडकर
----- मराठी भाषेचे पाणिनी
24वि.वा. शिरवाडकर
----- कुसुमाग्रज
25राम गणेश गडकरी
----- गोविंदाग्रज/बाळकराम
26विष्णुशास्त्री चिपळूणकर
----- मराठी भाषेचे शिवाजी

मराठी व्याकरण

🌷 स्पष्टोच्चारित अनुनासिकाबद्दल अक्षरावर जो शीर्षबिंदू दिला जातो त्यास अनुस्वार असे म्हणतात.

🌷 संस्कृतमधून जसेच्या तसे मराठीमध्ये आलेल्या शब्दांना तत्सम शब्द असे म्हणतात.

🌷 नामांच्या व सर्वनामांच्या अनेकवचनी सामान्य रुपावर विभक्ती प्रत्यय व शब्दयोगी अव्यय लावताना अनुस्वार देतात.

🌷 अनुच्चारित अनुस्वार लिहू नये हा विचार प्रथम रा. भिं. गुंजीकर यांनी मांडला.

🌷 शब्दातील शेवटचे अक्षर दीर्घ असेल तर उपांत्य इ - कार व उ - कार -हस्व असतो.

🌷 सरकारमान्य असलेले लेखनविषयक नियम मराठी साहित्य महामंडळाने तयार केले.

🌷 शब्दांची संक्षिप्तरूपे पूर्णविराम चिन्हे देऊन पूर्ण करतात.

🌷 साम्यभेद असणा-या बोली वापरणारे लोक परस्परामध्ये व्यवहार करताना ज्या भाषिक रूपाचा आश्रय घेतात त्याला प्रमाणभाषा / प्रमाणबोली असे म्हणतात.

🌷 शब्दांच्या पुढे जे अक्षर किंवा जी अक्षरे लागतात त्यांना प्रत्यय असे म्हणतात.

🌷प्रत्यय लागून बनलेल्या शब्दांना प्रत्ययघटित असे म्हणतात.

🌷 धातूस प्रत्यय लागून जे साधित शब्द बनतात त्यांना धातूसाधिते असे म्हणतात.

🌷 धातूशिवाय इतर शब्दांना प्रत्यय लागून जे शब्द बनतात त्यांना शब्दसाधिते असे म्हणतात. उदा. कविता, नवीनता या शब्दामध्ये धातू व्यतिरिक्त शब्दांना [ ता ] हा प्रत्यय लागतो.

🌷 टाकाऊ, टिकाऊ, लढाऊ, चढाऊ या शब्दामध्ये धातूला [ ऊ ] हा प्रत्यय लागल्यामुळे त्यांना धातूसाधिते असे म्हणतात.

🌷 समास झाल्यावरच्या जोडशब्दांना समासघटित शब्द असे म्हणतात.

🌷 शब्दांच्या पुनरुक्तीतून जे जोडशब्द तयार होतात त्यांना अभ्यस्त असे म्हणतात.

🌷 मराठीचे इंग्रजी राजवटीमधील पहिले व्याकरणाचे पुस्तक श्रीरामपूर [ कलकत्ता ] येथे तयार झाले.

🌷 महाराष्ट्र प्रयोगचंद्रिका हे मराठीचे संस्कृतमध्ये रचलेले व्याकरणाचे पुस्तक आहे.

विरूध्द अर्थी शब्द ,समानार्थी शब्द

मराठी व्याकरण व लेखन:
🔹विरूध्द अर्थी शब्द

अतिरेकी✖विवेकी
रसिक✖अरसिक
अतिवृष्टी✖अनावृष्टी
अधोगती✖प्रगती
  गोड✖कडू
अबोल✖बोलका
अवनती✖उन्नती
अमृत✖विष
नीती✖अनीती
आरंभ✖शेवट
आशा✖निराशा
आळशी✖कामसू
आस्तिक✖नास्तिक
आराम✖कष्ट
इष्ट✖अनिष्ट
अब्रू✖बेअब्रू
उंच✖बुटका
निरभ्र✖आभ्राच्छादित
एकमत✖दुमत
उलट✖सुलट
आदर✖अनादर
उपद्रवी✖निरूपद्रवी
आघाडी✖पिछाडी
गुण✖अवगुण/दोष
अपराधी✖निरपराधी
साकार✖निराकार
अशक्त✖सशक्त
शकुन✖अपशकुन
सुकाळ✖दुष्काळ
अपमान✖सन्मान
सावध✖बेसावध
अवघड✖सोपे
प्रकाश✖काळोख
विधवा✖सधवा
कंजुस✖उदार
मंद✖चपळ
सुर✖असुर
विघटन✖संघटन
स्वामी✖सेवक
तेजी✖मंदी
पाप✖पुण्य
खोल✖उथळ
नागरी✖ग्रामीण
देव✖दानव
कमाल✖किमान
उचित✖अनुचित
सुसंवाद✖विसंवाद
तप्त✖शीतल
खंडन✖मंडन
ज्ञान✖अज्ञान
पचन✖अपचन
सासर✖माहेर
जहाल✖मवाळ
वियोग✖संयोग
संवाद✖विवाद
श्वास✖निःश्वास
सुसह्य✖असह्य
सुरस✖निरस 
रणशूर✖रणभीरू
आंतरजातीय✖सजातीय
वर✖वधू
स्थूल✖कृश
सुरूप✖कुरूप
ज्ञात✖अज्ञात
______________

समानार्थी शब्द 

खंड - भाग, तुकडा, दंड, अनेक देशांचा समूह
 
खाट - बाज, खाटले, बाजले
 
खास - खुद, स्वत:विशेष, मुद्दाम
 
खूण - संकेत, ईशारा, चिन्ह
 
खूळ - गडबड, छंद, वेड
 
खेळकुडी - थट्टा, खेळ, गंमत
 
गणपती - गजवदन, गजानन, गणराज, लांबोदर
 
विनायक - विघ्नहर्ता, गौरीनंदन, हेरंब, अमेय
 
गर्व - अभिमान, घंमेड, अंहकार
 
गाय - धेनु, गोमाता, गो, कामधेनू
 
गरज - निकड, आवश्यकता, जरूरी
 
गृह - धाम, घर, सदन, भवन, निवास
 
गोपाळ - गिरीधर, मुरलीधर, गोविंद
 
गावठी - अडाणी, आडमुठा, खेडवळ, गावंढळ
 
घमेंडखोर - अंहकारी, गर्विष्ठ, बढाईखोर
 
घृणा - शिसारी, किळस, तिटकरा
 
घोर - काळजी, चिंता, विवंचना
 
घेर - चक्कर, प्रदक्षिणा, फिरणे
 
घडी - घटका, पडदा, पट, घडयाळ
 
घात - नारा, हंगाम, वध, समसंख्याचा गुणाकार
 
घाणेरडा - ओंगळ, घामट, गलिच्छ,
 
घोट - चूळ, आवंडा, घुटका
 
चंडिका - दुर्गा, उग्र, निर्दय

तापट - संतापी, चलाख

ताकीद - बजावून सांगणे, जरब, आज्ञा
 
ताठपणा - गर्व, अहंकार, उद्धटपणा
 
तिरस्कार - कंटाळा, वीट, तिटकारा
 
तेज - चकाकी, टवटवी, तजेला
 
तारणे - वाचविणे, सांभाळणे, सोडविणे
 
तळं - तलाव, धरण, तटाक
 
तरुण - जवान, यौवन, युवक
 
तोंड - मुख, वदन, आनन
 
त्रास - वैताग, ज्वर, ताप
 
थट्टा - चेष्टा, मस्करी, विनोद
 
थोर - श्रेष्ठ, मोठा, महान
 
थंड - गार, शीत, शीतल
 
दंग - मग्न, गुंग, आश्चर्यचकित
 
दंडक - नियम, चाल, वहिवाट
 
दरवेशी - फिरताभिक्षेकरी, माकड किंवा अस्वल घेऊन पोट भरणारा
 
दीन - दुबळा, गरीब, नम्र
 
देव - ईश, सुर, परमेश्वर, ईश्वर, अमर
 
देवालय - देऊळ, राऊळ, मंदिर
 
दुर्धर - अवघड, गहन, श्रीमंत
 
धनु - कमठा, कोदंड, चाप, धनुष्य
 
धनाढ्य - सधन, धनिक, श्रीमंत

शब्दसमूहाबद्दल एक शब्द ,समान अर्थाचे शब्द, समानार्थी शब्द

मराठी व्याकरण व लेखन:
शब्दसमूहाबद्दल एक शब्द

१) जे विसरता येणार नाही असे - अविस्मरणीय
२) परमेश्वराचे अस्तित्व मानणारा - आस्तिक
३) जाणून घेण्याची इच्छा असलेला - जिज्ञासू
४) सतत उद्योग करणारा - दीर्घोद्योगी
५) दुसऱ्याच्या जिवावर जगणारे - परोपजीवी
६) गावाचा कारभार - गावगाडा
७) वाजवीपेक्षा जास्त खर्च करणारा - उधळ्या
८) तीन रस्ते मिळतात ती जागा - तिठा
९) मोफत पाणी मिळण्याची व्यवस्था - पाणपोई
१०) घोड्यांना बांधण्याची जागा - पागा

समान अर्थाचे शब्द

१) आनंद = हर्ष, मोद, संतोष     
२) दिवस = वार, वासर, अहन
३) वारा = अनिल, पवन, वायू, समीरण
४) सोने = कनक, सुवर्ण, हेम, कांचन
५) मुलगा = पुत्र, सुत, नंदन, तनुज    
६) पान = पर्ण, पत्र, पल्लव
७) नदी = सरीता, तटिनी, तरंगिणी  
८) अनल = विस्तव, पावक, अग्नी, वन्ही 
९) तोंड = आनन , मुख, वदन
१०) दैत्य = दानव, राक्षस, असुर

समानार्थी शब्द

अलक्ष - परमेश्वर, ईश्वर, देव, अलख, ईश, भगवान
 
अमृत - सुधा, पीयूष, संजीवनी
 
अरण्य - वन, जंगल, रान, विपिन
 
अग्नी - विस्तव्य, पावक, निखारा, हुताशन, अनल
 
अश्व - तुरंग, घोडा, वारू, वाजी
 
अर्जुन - पार्थ, फाल्गुन, धनंजय, भारत
 
अमर्याद - असंख्य, अगणित, अमित
 
अंबर - गगन, नभ, अंतरिक्ष, आकाश, आभाळ
 
अपयश - पराभव, हार, अपमान, अयश
 
अवधी - समय, वेळ, काळ, अवकाश
 
आई - जननी, माऊली, माय, माता, जन्मदात्री
 
आठवण - ध्यान, स्मरण, संस्मरण, स्मृती
 
आकांत - हंबरडा, आक्रोश, रुदन
 
आनंद - उल्हास, हर्ष, संतोष, मोद
 
आशय - भावार्थ, अर्थ, तात्पर्य
 
आशा - आस, इच्छा, अपेक्षा, वासना, आकांक्षा
 
इंद्र - वज्रपाणी, शक्र, वासव, देवेंद्र, सहस्त्राक्ष
 
इष्ट - आवडते, प्रिय मानलेले
 
इब्लिस - बदमाश, खोडकर, विचित्र
 
उकल - उलगडा, सुटका, मोकळे
 
उधळणे - फेकणे, पसरणे, फाजील खर्च करणे, स्वैर धावणे
 
उपाय - तजवीज, इलाज, उपचार
 
उमाळा - तरंग, लोट, उकळी
 
ऊब - आधार, सुख, उष्णता, वाफ
 
उत्कर्ष - प्रगती, संपन्नता, भरभराट, चलती एक
एकता - ऐक्य, एकी, एकजूट,
ऐश्वर्य - सता, संपत्ती, वैभव, सामर्थ्य 
ओज - तेज, पाणी, बळ 
ओढ - कल, ताण, आकर्षण 
ओवळा - अपवित्र, अमंगल, अशुद्ध 
ओळख - माहिती, जामीन, परिचय 
कच्छ - कासव, कूर्म, कमट, कच्छप 
कळकळ - चिंता, काळजी, फिकीर, आस्था
श्रीकृष्ण - वासुदेव, कन्हैया, केशव, माधव 
कपाळ - ललाट, भाल, निढळ 
कमळ - पदम, अंबुज, पंकज, सरोज, नीरज 
कृपण - चिकू, कंजूष, खंक, हिमटा, अनुदार 
काक - कावळा, वायस, एकाक्ष 
किरण - रश्मी, कर, अंशू 
काळोख - तिमिर, अंधार, तम 
कलंक - बट्टा, दोष, डाग, काळिमा 
करुणा - दया, माया, कणव, कृपा कसब - कौशल्य, प्राविण्य, नैपुण्य, खुबी 
कर्तबगार - कार्यक्षम, दक्ष, कुशल, निपुण 
कुरूप - विद्रूप, बेढब, विरूप 
कोमल - मृदु, हळवा, मऊ, नाजुक 
खग -  पक्षी, व्दिज, अंडज, पाखरू 
खजिना - द्रव्य, कोष, भांडार, तिजोरी 
खच - गर्दी, दाटी, रास खट्याळ - खोडकर, व्दाड, खट