महाराष्ट्र पोलीस भरती प्रश्नसंच

१) खालील पैकी कोणाचा अखिल भारतीय कांग्रेस पक्षाच्या स्थापनेत सहभाग होता ?
अ) श्री. डब्ल्यू . सी. बॅनर्जी
ब)  श्री. दिनशॉ वाच्छा
क) श्री. विल्यम वेडेरबर्न
ड) वरील सर्व.

२) खालीलपैकी कोणती संघटना कांग्रेस प्रणित नाही?
अ) कांग्रेस सेवा दल
ब)  युक्रांद
क) एन एस यू आय
ड) आय एन टी यू सी

३) कांग्रेस पक्षातील हाय कमांड म्हणजे खालीलपैकी कोण असते?
अ) पक्षाध्यक्ष
ब) पक्ष उपाध्यक्ष
क) कांग्रेस कार्यकारी समिती 
ड) यापैकी नाही

४) खालीलपैकी योग्य विधाने निवडा.
१) राष्ट्रीय कॉंग्रेस ही लोकशाही तत्वावर आधारित असलेली संघटना होती.
२) १८८५ साली राष्ट्रीय कॉंग्रेसची स्थापना झाली.
३) राष्ट्रीय सभेवर गांधीजींच्या विचारांचा प्रभाव असला तरी दुसऱ्या महायुद्धात भारताने इंग्रजांना मदत करावी या गांधीजींच्या निर्णयाविरुद्ध राष्ट्रीय सभेने ठराव संमत केला होता.

अ) फक्त १ व ३
ब) फक्त १ व २
क) फक्त २ व ३
ड) वरील सर्व 

५) कॉंग्रेसमधील जहाल व मवाळ गटातील प्रमुख पूरक असलेले पर्याय निवडा ? 
१) विचारसरणीत  भिन्नता 
२) आंदोलन मार्गातील भिन्नता 
३) मागण्यात  भिन्नता 
४) स्वराज्य व स्वातंत्र्य मुद्यावर मतभेद 

अ) १, ३ व ४
ब) २, ३ व ४
क) १, २ व ३
ड) १, २ व ४

६)  खालीलपैकी कोणते उद्दिष्ट कॉंग्रेसच्या स्थापनेशी संबंधित नाही ?
   
अ) भारतीय लोकाचा असंतोष कमी करणे.
ब) इंग्रज प्रशासनाच्या चुका दुरुस्त करणे 
क) विविध प्रश्नावर लोकमत तयार करणे 
ड) जहाल व मवाळामध्ये समन्वय प्रस्थापित करणे

७) भारताला स्वातंत्र्य मिळाल्यावर राष्ट्रीय सभा बरखास्त करण्यात यावी असे खालीलपैकी कोणाचे मत होते ?

अ) सी. राजगोपालाचारी  
ब) आचार्य कृपलानी 
क) महात्मा गांधी 
ड) जयप्रकाश नारायण 

८) खालीलपैकी कोणती योजना कांग्रेस कार्यकाळातील नाही ?
अ) मनरेगा
ब) किसान विकास पत्र
क) सुकन्या समृद्धी
ड) अन्न सुरक्षा

९) २०१४ च्या लोकसभा निवडणुकीत कॉंग्रेसला पूर्ण भारतात किती जागा मिळाल्या ?
अ) ४४ 
ब) ४८
क) ५२
ड) ६१

१०) खालीलपैकी कोणत्या कॉंग्रेस नेत्याने भारत देशाचे गृहमंत्रीपद भूषवले नाही?
अ) पी. चिदंबरम
ब) पी.व्ही. नरसिंहाराव
क) इंदिरा गांधी
ड) पृथ्वीराज चव्हाण 

1. 1869 साली महात्मा गांधींचा जन्म _____ ह्या ठिकाणी झाला.

A. सुरत
B. बडोदा
C. पोरबंदर 
D. नाताळ (दक्षिण आफ्रिका)

2. गांधीजी कोणत्या वर्षी दक्षिण आफ्रिकेत गेले ?

A. 1890
B. 1893 
C. 1896
D. 1899

3. महात्मा गांधींनी दक्षिण आफ्रिकेत खालीलपैकी कोणते वृत्तपत्र सुरू केले होते ?

A. आफ्रिकन ओपिनियन
B. इंडियन ओपिनियन 
C. नाताळ काँग्रेस
D. ब्लॅक सॅल्युट

4. दक्षिण आफ्रिकेत गांधीजींनी कोणत्या आश्रमाची स्थापना केली होती ?

A. साबरमती आश्रम
B. सेवाग्राम आश्रम
C. फिनिक्स आश्रम 
D. इंडियन आश्रम

5. महात्मा गांधींनी भारतात सर्वप्रथम सत्याग्रह कोठे केला ?

A. दिल्ली
B. मुंबई
C. अहमदाबाद
D. चंपारण्य 

6. कोणत्या वर्षी गांधीजींनी गुजरातमधील खेडा येथे सत्याग्रह केला होता ?

A. सन 1916
B. सन 1918 
C. सन 1919
D. सन 1920

7. जालियानवाला बाग हत्याकांडाची चौकशी करण्यासाठी कोणते कमिशन नेमले होते ?

A. सायमन कमिशन
B. हंटर कमिशन 
C. रिपन कमिशन
D. वूड कमिशन

8. _ साली गांधीजींनी 'हरिजन' हे साप्ताहिक सुरू केले.

A. सन 1930
B. सन 1933 
C. सन 1936
D. सन 1939

9. 'सरहद्द गांधी' या नावाने कोणाला ओळखले जाते ?

A. आगा खान
B. खान अब्दुल गफार खान 
C. महात्मा गांधी
D. मोहम्मद अली जीना

10. ____ रोजी लोकमान्य टिळकांचा मृत्यू झाला.

A. 1 ऑगस्ट 1920 
B. 1 ऑगस्ट 1925
C. 1 ऑगस्ट 1929
D. 1 ऑगस्ट 1935

11. भारतीय घटनेत सुरूवातीला किती कलमे होती ?

A. 6
B. 8 
C. 10
D. 12

12. देशात आर्थिक आणीबाणी कोणत्या कलमानुसार जारी केली जाते ?

A. कलम 356
B. कलम 360 
C. कलम 365
D. कलम 368

13. भारत सरकारला कायदेविषयक सल्ला कोण देतो ?

A. कायदामंत्री
B. राष्ट्रपती
C. सरन्यायाधीश 
D. लोकसभा सभापती

14. भारतात खरी कार्यकारी सत्ता कोणाकडे असते ?

A. भारतातील सनदी अधिकारी
B. भारताचे राष्ट्रपती आणि उपराष्ट्रपती
C. पंतप्रधान आणि मंत्रिमंडळ 
D. भारताचे सर्वोच्च न्यायालय

15. राज्यसभा लोकसभेने मंजूर केलेले अर्थविधेयक किती काळापर्यंत रोखून ठेवू शकते ?

A. 14 दिवस 
B. एक महिना
C. चार महिना
D. एक वर्ष

16. विधानसभेत कमाल किती सदस्य असतात ?

A. 250
B. 270
C. 350
D. 500 

17. केंद्र-राज्य विवाद खालीलपैकी कोणत्या संस्थेकडून सोडविले जातात ?

A. उच्च न्यायालय
B. नियोजन मंडळ
C. आंतरराज्यीय परिषद
D. यापैकी कोणी नाही 

18. राज्यपालाचा कार्यकाळ सामान्यतः किती असतो ?

A. कायम
B. 5 वर्षे 
C. 6 वर्षे
D. 10 वर्षे

19. भारताने घटनादुरुस्तीची पध्दत कोणत्या देशाकडून घेतली ?

A. अमेरिका
B. दक्षिण आफ्रिका 
C. कॅनडा
D. आयर्लंड

20. भारतात केंद्रीय वित्त आयोगाची स्थापना दर किती वर्षांनी केली जाते ?

A. 3 वर्षे
B. 4 वर्षे
C. 5 वर्षे 
D. 6 वर्षे

21. रक्तात असणाऱ्या प्रथिनाला काय म्हटले जाते ?

A. मायोसीन
B. फायब्रीनोजन 
C. केसीन
D. व्हिटेलीन

22. एक ग्रॅम प्रथिनांमधून किती उष्मांक मिळतात ?

A. 10
B. 8
C. 6
D. 4 

23. खालीलपैकी कोणते खरे फळ आहे ?

A. सफरचंद
B. काजू
C. अननस
D. नारळ 

24. TRIPS आणि TRIMS ह्या संज्ञा कोणत्या यंत्रणेशी निगडीत आहेत ?

A. WTO 
B. IMF
C. IBRD
D. ADB

25. वातावरणातील कोणता थर हा दाट असून तो एकूण वातावरणाच्या 85% इतका व्यापलेला आहे ?

A. मिसोस्फियर
B. थर्मोस्फियर
C. ट्रोपोस्फियर 
D. स्ट्रॅटोस्फियर

26. एकक क्षेत्र जमिनीवर पीक वाढीच्या कालावधीत पर्णक्षेत्र निर्माण करण्याच्या क्षमतेला काय म्हणतात?

A. पर्णक्षेत्र निर्देशांक
B. पर्णक्षेत्र कालावधी 
C. पीक वाढीचा दर
D. तुलनात्मक पीक वाढीचा दर

27. महाराष्ट्रात मिठाचा सत्याग्रह _____ येथे झाला.

A. संगमनेर, रत्नागिरी, मालवण
B. वडाळा, मालवण, शिरोडा 
C. शिरोडा, संगमनेर, ठाणे
D. कल्याण, मालवण, शिरोडा

28. युनेस्कोने पर्यावरण शिक्षणाचा प्रसार करण्याच्या उद्देशाने कोणाच्या मदतीने आंतरराष्ट्रीय पर्यावरण शिक्षण कार्यक्रम अंमलात आणला ?

A. WHO
B. WWF
C. IEEP
D. UNEP 

29. खालीलपैकी कोणते शहर कृष्णा-पंचगंगा नद्यांच्या संगमावर आहे ?

A. कराड
B. कोल्हापूर
C. नरसोबाची वाडी 
D. सातारा

30. _______ यांनी स्वामी दयानंद सरस्वतींना 'आर्यसमाज' स्थापनेसाठी मदत केली.

A. स्वामी विवेकानंद
B. आगरकर
C. गोखले
D. लोकहितवादी 

31. कोणत्या साली गोव्यामध्ये पोर्तुगीजांनी आपली सत्ता स्थापन केली ?

A. सन 1500
B. सन 1510 
C. सन 1520
D. सन 1530

32. ब्रिटीश ईस्ट इंडिया कंपनीची स्थापना कोणत्या वर्षी झाली ?

A. सन 1500
B. सन 1550
C. सन 1600
D. सन 1650

33. प्लासीची लढाई ______ रोजी झाली.

A. 23 जानेवारी 1757
B. 23 जून 1
C. जून 1758
D. 31 मार्च 1751.

34. वसईचा प्रसिध्द तह कोणत्या वर्षी घडून आला ?

A. सन 1801
B. सन 1802 
C. सन 1803
D. सन 1818

35. तैनाती फौज भारतात कोणी सुरू केली ?

A. अकबर
B. औरंगजेब
C. लॉर्ड वेलस्ली 
D. लॉर्ड कॉर्नवालीस

36. सतीबंदीचा कायदा कोणत्या वर्षी पास झाला ?

A. सन 1829 
B. सन 1859
C. सन 1929
D. सन 1959

37. विधवा पुर्नविवाहाचा कायदा कधी पास झाला ?

A. सन 1926
B. सन 1936
C. सन 1946
D. सन 1956 

38. इंग्रजांनी भारतातील पहिली वखार कोठे उभारली ?

A. चंद्रनगर
B. सुरत 
C. कराची
D. मुंबई

39. कोणत्या साली भारतात विद्यापीठ कायदा पास झाला ?

A. सन 1834
B. सन 1864
C. सन 1894
D. सन 1904 

40. भारतात येणारे पहिले युरोपियन कोण ?

A. इंग्रज
B. फ्रेंच
C. डच
D. पोर्तुगीज 

41. नेफा हे ______ चे जुने नाव आहे.

A. मणिपूर
B. मेघालय
C. अरुणाचल प्रदेश 
D. त्रिपुरा

42. खालीलपैकी भाषिक आधारावर निर्मिती झालेले पहिले राज्य कोणते ?

A. महाराष्ट्र
B. आंध्रप्रदेश 
C. गुजरात
D. आसाम

43. IIM मध्ये प्रवेश घेवू इच्छिणाऱ्या विद्यार्थ्यांना कोणती प्रवेश परीक्षा द्यावी लागते ?

A. NET
B. JEE
C. GATE
D. CAT 

44. भारत सरकार कोणत्या दिवशी 'राष्ट्रीय मतदार दिन' म्हणून साजरा करते ?

A. 12 जानेवारी
B. 15 जानेवारी
C. 25 जानेवारी 
D. 26 जानेवारी

45. स्वतंत्र तेलंगणाची मागणी कशावर आधारलेली होती ?

A. भाषिक महत्त्वाकांक्षा
B. प्रादेशिक असंतुलन 
C. फुटीरतावादी राजकारण
D. राज्याच्या स्वायत्ततेशी

46. मोटार वाहनांमुळे _____________ प्रकारचे प्रदूषण होते .

A. हवेमधील
B. प्राथमिक
C. दुय्यम
D. प्राथमिक व दुय्यम दोन्ही प्रकारचे 

47. ई-मेलचा अर्थ ________________ असा आहे.

A. इलेक्ट्रॉनिक मेल 
B. इलेक्ट्रिकल मेल
C. इलेक्ट्रोमॅग्नेटीक मेल
D. इलेक्ट्रोस्टॅटीक मेल

48. खालीलपैकी कोणत्या महामार्गावर 'खंबाटकी घाट' लागतो ?

A. मुंबई-पुणे
B. मुंबई-गोवा
C. मुंबई-आग्रा
D. पुणे-बेंगळूरु 

49. खालीलपैकी कोणता प्रत्यक्ष कर आहे ?

A. व्यवसाय कर 
B. मूल्यवर्धित कर
C. सेवा कर
D. विक्री कर

50. महाराष्ट्रातील आदिवासी विकासाच्या चळवळीशी कोण संबंधित नव्हते ?

अ. सेनापती पांडुरंग बापट ब. अनुताई वाघ क. ताराबाई मोडक ड.केशवराव जेधे

A. ब, ड
B. अ, क
C. अ, ड 
D. ब, क

曆曆曆曆曆曆曆曆曆曆曆

स्नायू

स्नायूंची रचना

🌸सनायू (स्नायू) सह (संकोचनक्षम) Constrictive प्राणी येत मेदयुक्त आहे.

🌺तयामध्ये सेलचे आकार बदलणारी सूत्रे आहेत. पेशी निर्मिती स्नायू मेदयुक्त करण्यासाठी स्नायू मेदयुक्त संपूर्ण म्हणतात अवयव गती निर्माण.

🌺पशी जी या ऊती बनविताततेथे आकार आणि डिझाईन्सचे विशेष प्रकार आहेत.

🌺तयांच्यात चिरडण्याची क्षमता आहे. तीन प्रकारचे स्नायू अस्तर, नॉनलाइनर आणि हृदय आहेत.

🌺 मानवी शरीरात 40 टक्के स्नायू. मानवी शरीरात 639 स्नायू आढळतात.

🌺यापैकी 400 स्नायू आहेत. शरीरातील बहुतेक स्नायू मागच्या बाजूला आढळतात.

🌺 मागे 180 स्नायू आहेत. तीन प्रकारचे स्नायू आहेत.

🌺 ऐच्छिक स्नायू, अनैच्छिक स्नायू आणि हृदय स्नायू.



🌷वर्गीकरण🌷



तीन प्रकारचे स्नायू ऊतक

शरीरात तीन प्रकारचे स्नायू आढळतातः

(१) कंकाल
(२) गुळगुळीत आणि
()) ह्रदयाचा स्नायू

अधोरेखित केलेले स्नायू स्वेच्छेने असतात (म्हणजे इच्छेने अरुंद असतात) आणि हाडांवर असतात.

शरीराची हालचाल: चालणे, धावणे, धरून ठेवणे, उभे राहणे - हे या स्नायूंच्या माघार आणि प्रसाराचा परिणाम आहे.

लेबल न केलेले स्नायू आमच्या इच्छेच्या अधीन नाहीत. ते उत्स्फूर्त आणि उत्स्फूर्त आहेत.

 अन्ननलिका पासून गुदापर्यंत संपूर्ण पाचन तंत्र या स्नायूंचा प्रमुख भाग आहे.

अमावती या कृतींचा परिणाम आहे. प्रत्येक नलिका मुख्यत: या स्नायूंमध्ये रक्तवाहिन्या आणि हेतूंच्या भिंतींनी बनलेली असते.

जरी हृदयाच्या स्नायूंची रचना स्वयंसेवी स्नायूंसारखीच आहे, परंतु ती इच्छेच्या अधीन नसतात, आपोआप संकोच करतात आणि पसरतात.

खरं तर हे सिद्ध झालं आहे की हृदयाच्या स्नायूमध्ये आपोआप मागे घेण्याची शक्ती असते, जी नाडी नियंत्रणापासून पूर्णपणे स्वतंत्र आहे.


🌺रचना🌺

प्रत्येक स्नायू सूत्रांचा एक समूह आहे. हे स्नायू स्नायूंना लांबीच्या दिशेने फाटून एकमेकांपासून वेगळे केले जाऊ शकतात.

हे सूत्र तंतूने बनलेले देखील आहेत. प्रत्येक सूत्रावर एक आच्छादन असते, ज्याच्या आत अनेक मध्यवर्ती भाग असतात.

प्रत्येक सूत्राच्या आत एक आवरण असते, ज्यामध्ये बरेच नाभिक असतात आणि साइटोप्लाझमने भरलेले असतात, ज्याच्या आत बरेच नाभिक असतात आणि साइटोप्लाझम भरलेले असते.

 कंकणच्या लांब स्नायूंमध्ये 5 इंच लांबीचे आणि 0.01 ते 0.1 मिमी व्यासाचे सूत्र सापडले आहेत.

 लहान आकाराच्या स्नायूंमध्ये, सुत्रा देखील लहान असतात आणि सुरवातीपासून कंडरापर्यंत वाढतात.

 मोठ्या स्नायूंमध्ये बरेच सूत्रा स्नायूंची लांबी पूर्ण करण्यासाठी त्यांच्या टोकाला भेटतात.

प्रत्येक सूत्रात एक नाडी असते. येथे ते शाखांमध्ये विभागले जाते, ज्याच्या शेवटी काही भाग सायटोप्लाझममध्ये गोळा केले जातात.

या जागा त्याला एंड प्लेट म्हणतात. यामध्ये, उत्तेजना त्या सूत्रांमध्ये जातात ज्याद्वारे स्नायू साध्य करतात.

अण्णाभाऊ साठे

 (१ ऑगस्ट १९२०–१८ जुलै १९६९). 

🔸कथा, कादंबरी, लोकनाट्य, नाटक, पटकथा, लावणी, पोवाडे, प्रवासवर्णन अशा वेगवेगळ्या साहित्यप्रकारांतील लेखन केलेले ख्यातनाम मराठी साहित्यिक. 

🔸मळ नाव तुकाराम

🔸जन्मस्थळ वाटेगाव 

(ता.वाळवा; जि. सांगली )

🔸तयांचे शालेय शिक्षण झालेले नव्हते; तथापि त्यांनी प्रयत्नपूर्वक अक्षरज्ञान मिळविले

🔸परभाव - 

अन्यायाविरुद्ध लढण्याची प्रेरणा - डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर व कार्ल मार्क्स यांचे साहित्य वाचून मिळाली.

🔸 मबईत कामगारांचे कष्टमय, दुःखाचे जीवन त्यांनी पाहिले. त्यांचे संप, मोर्चे पाहून त्यांचा लढाऊपणाही त्यांनी अनुभवला. १९३६ मध्ये भारतीय कम्युनिस्ट पक्षाचे नेते कॉ. श्रीपाद अमृत डांगे यांच्या प्रभावाखाली आल्यावर ते कम्युनिस्ट पक्षाचे क्रियाशील कार्यकर्ते झाले

🔸 वाटेगावात बर्डे गुरुजींच्या नेतृत्वाखाली 1942 च्या चले जाव आंदोलनात सहभाग ,अटक 

🔸तयांनी लिहिलेला ‘स्तालिनग्राडचा पवाडा’ १९४३ साली पार्टी या मासिकात प्रसिद्घ झाला. 

🔸तयांनी १९४४ साली शाहीर अमर शेख व गव्हाणकर यांच्या मदतीने ‘लाल बावटा’ कलापथक स्थापन केले. या कलापथकावर सरकारने बंदी घातली

🔸‘अमळनेरचे अमर हुतात्मे’ आणि ‘पंजाब-दिल्लीचा दंगा’ या त्यांच्या काव्यरचना १९४७ साली प्रसिद्घ झाल्या. ‘पंजाब-दिल्लीचा दंगा’ या रचनेत सर्व प्रागतिक शक्तींना एकत्र येऊन शांतता प्रस्थापित करण्याचे आवाहन त्यांनी केले होते.

🔸सयुक्त महाराष्ट्राच्या आंदोलनातील अण्णाभाऊ साठेंचं योगदान मोठं आहे. आपल्या शाहिरीतून त्यांनी संयुक्त महाराष्ट्र चळवळीची ज्योत पेटती ठेवली. गोवा मुक्ती संग्रामातही त्यांनी शाहिरीतून दिलेलं योगदान महत्त्वाचं आहे.

👉मोरारजी देसाई सरकारने त्यांच्या ‘माझी मुंबई अर्थात मुंबई कुणाची?’ या नाटिकेवर बंदी आणली होती. मात्र अण्णाभाऊ आणि त्यांच्या सहकाऱ्यांनी ही बंदी झुगारत तिचे प्रयोग सुरूच ठेवले आणि महाराष्ट्र पेटता ठेवला. ‘माझी मैना’ हे गाजलेलं गीत लिहून अण्णाभाऊंनी मुंबईबद्दलच्या सर्वसामान्यांच्या भावनांना वाट मोकळी करून दिली.

🔸'लोकयुद्ध' साप्ताहिकात - वार्ताहर म्हणूनही त्यांनी काम केले.

🔸‘महाराष्ट्राची परंपरा’ (१९५०) ह्या नावाने त्यांनी या चळवळीसाठी पोवाडा लिहिला; त्याचप्रमाणे मुंबई कुणाची ? ह्या लोकनाट्याचे महाराष्ट्रभर प्रयोग केले. अकलेची गोष्ट (१९४५), देशभक्त घोटाळे (१९४६), शेटजींचे इलेक्शन (१९४६), बेकायदेशीर (१९४७), पुढारी मिळाला (१९५२), लोकमंत्र्यांचा दौरा (१९५२) ही त्यांची अन्य काही लोकनाटये. 

🔸अण्णाभाऊंनी पारंपरिक तमाशाला आधुनिक लोकनाट्याचे रूप दिले.

🔸तयांच्या काही कादंबऱ्यांवर चित्रपटही निघाले 

🎬 वजयंता (१९६१, कादंबरी वैजयंता )

🎬टिळा लावते मी रक्ताचा (१९६९, कादंबरी आवडी )

🎬डोंगरची मैना (१९६९, कादंबरी माकडीचा माळ )

🎬मरली मल्हारीरायाची (१९६९, कादंबरी चिखलातील कमळ )

🎬वारणेचा वाघ (१९७०, कादंबरीवारणेचा वाघ )

🎬अशी ही साताऱ्याची तऱ्हा (१९७४, कादंबरी अलगूज )

🎬फकिरा (कादंबरी फकिरा ).

🔸इनामदार (१९५८), पेंग्याचं लगीन,सुलतान ही नाटकेही त्यांनी लिहिली.

👉तयांच्या कथा-कादंबऱ्यांची केवळ भारतीयच नव्हे, तर २७ परकीय भाषांत भाषांतरे

🔸पहिल्या दलित साहित्य संमेलनाचे अध्यक्षपद ( 1958,मुंबई )

" पृथ्वी ही शेषाच्या मस्तकावर तरली नसून दलितांच्या व कामगारांच्या तळहातावर तरली आहे" असे त्यांनी यावेळी केलेल्या भाषणात सांगितले

🔸मार्क्सवादी पक्षाच्या

 "Indian People's Theater Association"(IPTA) या सांस्कृतिक संघटनेचे अध्यक्षपद भूषविले.

🔸रशियाच्या ‘इंडो-सोव्हिएत कल्चरल सोसायटी’ च्या निमंत्रणावरून ते १९६१ साली कॉ.श्रीपाद अमृत डांगे यांच्याबरोबर मॉस्को(रशिया) दौरा.

 तेथील अनुभवांवर आधारित "माझा रशियाचाप्रवास" हे प्रवास वर्णन त्यांनी लिहिले.

🔸 ‘फकिरा’ या कादंबरीला १९६१ साली राज्य शासनाच्या उत्कृष्ट कादंबरीचा पुरस्कारही मिळाला

🔸आपल्या लेखनाबद्दल

 'मी जे जीवन जगतो, पाहतो, अनुभवतो तेच लिहितो, मला कल्पनेचे पंख लावता येत नाहीत, त्या बाबतीत मी स्वतःला बेडूक समजतो' अशी स्वतःबद्दल अण्णाभाऊ साठे यांनी प्रांजळ कबुली दिली आहे.

🏵गौरवोद्वार

इतर महत्वाची माहिती

◾️काचेला द्रवनांक नसतो.

◾️थर्मोस्टेट(Thermostat) हे उपकरण तापमानाचे नियंत्रण करण्यासाठी वापरतात.

◾️हैग्रोमिटर(Hygrometer) हे उपकरण वातावरणातील पाण्याचे वाफेचे प्रमाण(आद्रता)मोजण्यासाठी वापरतात.

◾️थेर्मस फ्लास्कमध्ये उष्णतेच्या स्थानानंतरणास तीनही पद्धतीमार्फत(वहन, अभिसरण व प्रारण)उष्णता बाहेर टाकण्यास अटकाव केला जातो.

◾️रेफ्रीजरेटरमध्ये शितलंन(थंड होण्याची क्रिया) तांब्याच्या कॉईलमध्ये भरलेल्या फ्रीओन वायूच्या बाष्पनाच्या क्रियेतून होते.

◾️क्रायोजेनेसीस(Cryogenesis) म्हणजे अतिंशीत तापमानाचे तंत्र.

◾️सामान्यतः मानवासाठी स्वास्थ्य आणि अनुकूल हवामानाची परिस्थिती योग्य असते: तापमान-23 ते 25 डिग्री सेलसिस ,सापेक्ष आर्दता-60 ते 65%, हवेची गती-0.75m/min ते 2.5m/min पर्यंत.

🌷काही महत्ववाची संयुगे(त्यांची व्यापारी नावे/रासायनिक नावे)🌷

A)कॉस्टीक सोडा(caustic soda):

◾️कॉस्टिक सोडा म्हणजे Sodium Hydroxide(NaOH) होय.

B)धुण्याचा सोडा(washing soda):

◾️धण्याचा सोडा म्हणजे Sodium  carbonate(Na2Co3.10H2o) होय.

त्यातील स्फ्टीकजलामुळे त्याला पांढरा रंग प्राप्त होतो.

🔸उपयोग:

1)साबण,आपमार्जक,कागद व काच उत्पादनामध्ये वापर.

2)दुषफेन(hard)पाणी सुफेंन(soft)करण्यासाठी वापर.

3)पेट्रोलिउमच्या शुद्धीकरणासाठी वापर.

C)खाण्याचा सोडा(Baking soda):

◾️खाण्याचा सोडा म्हणजे Sodium bicarbonate(NaHco3)होय.

🔸उपयोग: 

1)अग्निशामक साधनांमध्ये वापर.

2)पोटातील आम्लता कमी करण्यासाठी आम्ल प्रतिबंधक (Antiacid) म्हणून वापर.

D)जिस्पम 

◾️जिस्पम म्हणजे Calcium Sulphate(CaSo4.H2o)होय.

E)प्लॅस्तर ऑफ पॅरिस

◾️पलास्टर ऑफ पॅरिस म्हणजे Calcium Sulphate unhydroxide(2CaSo4.H2o)होय.

◾️सफटिकरूप जिस्पमला उष्णता दिली असता ते तयार होते.

🔸उपयोग:

1)अस्थिभंग झालेल्या हाडांची जोडणी करण्यासाठी.

2)खेळणी,सजावटीचे साहित्य,पुतळे इ. बनवण्यासाठी.

F)चुनखडी(Limestone ):

◾️चनखडी म्हणजे  Calcium Carbonate(CaCo3)होय.

🔸उपयोग: चुना,सिमेंट,काच इ. उत्पादनात तसेच पांढरा रंग,व्हाईट वाश,टूथपेस्ट व दंतमंजन तयार करण्यासाठी वापर केला जातो.

G)मोरचुद:(Blue vitrol):

◾️मोरचुद म्हणजे Copper Sulphate (CuSo4.5H2o) होय.

🔸उपयोग:

1) कीटकनाशक व कीडनाशक म्हणून वापरल्या जाणाऱ्या बोर्डो मिश्रणात वापर.

2)रंगबंधक(mordent) म्हणून dying मध्ये वापर.

H)तुरटी(alum):

◾️तरटी रासायनिकदृष्ट्या  potassium Aluminium Sulphate (K2So4,Al2(So4)3.24H2o)असते.

🔸उपयोग:

1)कातडी कमावण्याच्या उद्योगात रंगबंधक म्हणून वापर.

2)रक्तप्रवाह थांबविण्यासाठी वापर.

3)कागद उदोगात sizing साठी वापर.

I)व्हिनेगर:

◾️वहिनेगर म्हणजे Acetic acid (C2H5COOH) होय.

🔸उपयोग: त्याचा उपयोग अन्न टिकवण्यासाठी केला जातो.

अश्याच महत्वाच्या माहितीसाठी जॉईन करा टेलिग्राम चॅनेल :-

आपल्या शरीरा विषयक महत्वाची माहीती...

🔶 मानवी डोक्याचे वजन ?

→   १४०० ग्रॅम.

 

🔶 सामान्य रक्तदाब ? 

→   १२०/८० मि. मी. पा-याची उंची. 

🔶 शरीरातील सर्वात मोठी पेशी ?

→   न्यूरॉन. 

🔶 लाल रक्त पेशींची संख्या ?

→   पुरुष : - ५ ते ५.५ मिलियन/क्युबीक सेमी.

→   स्ञिया : - ४.५ ते ५ मिलियन/क्युबीक सेमी. 

🔶 शरिरातील एकूण रक्त ? 

→   ५ ते ६ लीटर.

 

🔶सर्वात लहान हाड ? 

→   स्टेटस ( कानाचे हाड ) 

🔶 सर्वात मोठे हाड ?

→   फिमर / थाय बोन ( मांडीचे हाड ) 

🔶 लाल रक्तपेशींचा जीवनकाळ ?

→   १२० दिवस. 

🔶 पांढरा-या रक्तपेशींचा संख्या ? 

→   ५००० ते १०००० प्रति घ. सेमी. 

🔶पांढरा-या रक्तपेशींचा जीवनकाळ ? 

→   २ ते ५ दिवस. 

🔶 रक्तातील प्लेटलेट्स माऊंट ?

→   २ लाख ते ४ लाख क्युबीक सेमी. 

🔶हिमोग्लोबिनचे प्रमाण ?

→   पुरुष - १४ ते १६ ग्रॅम/१०० घसेमी. 

→   स्त्रिया - १२ ते १४ ग्रॅम/१०० घसेमी. 

🔶 हरदयाचे सामान्य ठोके ? 

→   ७२ ते ७५ प्रति मिनिट. 

🔶 नाडी दर (पल्स रेट) ?

→   ७२ प्रतिमिनिट. 

🔶 सर्वात मोठी अंत: स्ञाव ग्रंथी ?

→   थायरॉईड ग्रंथी. 

🔶 सर्वात मोठा स्नायू ?

→   ग्लुटियस म्याक्सीमस. 

🔶एकूण पेशींच्या प्रकारांची संख्या ?

→   ६३९.

🔶 रक्तातील विविध श्वेपेशींची संख्या ?

→   मोनोसाईटस - ३ ते ८%. 

→   बेसोफिल्स - ०.५%. 

→   लिम्फोसाईटस - २० ते २५%. 

→   न्यूट्रोफिल्स - ४० ते ७०%. 

🔶शरीराचे तापमान ? 

→   ९८.४ डिग्री फॅरनहीट = ३१० केल्वीन = ३६.९ डिग्री सेल्सियस =६६.४ डिग्री रँकिन. 

🔶परौढांमधील दातांची संख्या ?

→   ३२.

 🔶लहान मुलांमधील दातांची संख्या ?

→   २० दूधाचे दात. 

🔶 सर्वात पातळ त्वचा ? 

→   पापणी (कंजक्टायव्हा)

मानवी रक्त

रक्तातील प्रतिजन (Antigens) आणि प्रतिद्रव्ये (Antibodies) या प्रथिनांच्या आधारावर रक्ताचे वेगवेगळे गट पाडले आहेत.

▫️ रक्तगटांचे A, B, AB, आणि O असे चार मुख्य प्रकार आहेत. त्यांपैकी A, B, आणि O यांचा शोध इ. स. १९०० साली लँडस्टेनर (Dr. Karl Landsteiner) यांनी लावला, तर उरलेला चौथा AB रक्तगट डीकास्टेलो आणि स्टर्ली (Decastellor And Sturli) यांनी १९०२ मध्ये लावला.

▫️लँडस्टेनर यांना या शोधाबद्दल १९३० साली नोबेल पारितोषिक देण्यात आले.
लँडस्टेनर यांनी असे दाखवून दिले की, मानवाच्या तांबडया रक्तपेशींच्या पृष्ठभागावर प्रतिजन (Antigens) असतात, तर प्लाझ्मामध्ये प्रतिद्रव्ये (Antibodies) असतात.

▫️प्रतिजन दोन प्रकारचे असतात. ‘A’ आणि  ‘B’ तसेच प्रतिद्रव्येही दोन प्रकारची असतात. Anti ‘A’ किंवा ‘a’ आणि Anti ‘B’ किंवा ‘b’.
A प्रतिजन a प्रतिद्रव्याच्या उपस्थितीमध्ये, तसेच B प्रतिजन b प्रतिद्रव्याच्या उपस्थितीमध्ये परस्परांना चिकटतात आणि त्यामुळे तांबडया रक्तपेशींचे clumping किंवा agglutinisation होते. म्हणजेच A प्रतिजन आणि a प्रतिद्रव्य एकत्र राहू शकत नाही.

▫️ तसेच B प्रतिजन आणि b प्रतिद्रव्य एकत्र राहू शकत नाही.
यावरून, प्रतिजन आणि प्रतिद्रव्ये यांची उपस्थिती किंवा अनुपस्थिती यावरून मानवी रक्ताचे गट पुढीलप्रमाणे केले जातात.

Rh फॅक्टर

▫️१९४० साली Karl Landsteiner व  A. S. Weiner यांना Rhesus नावाच्या माकडांमध्ये एक विशेष प्रकारचे प्रतिजन सापडले. त्याला त्यांनी Rh फॅक्टर असे नाव दिले.

▫️रक्तात Rh factor उपलब्ध नसल्यास रक्ताला Rh- म्हणतात. जगात 85% लोक Rh+ve, 15% लोक Rh-ve आहेत. भारतात 93%  लोक Rh+ve, तर 7% लोक Rh-ve आहेत.

▫️सामान्यतः Rh अँटीजेनशी प्रतिक्रिया करण्यासाठी शरीरात कोणतेही अँटीबॉडी नसते. मात्र जर Rh+ve चे रक्त Rh-ve  च्या शरीरात पोहोचले तर Rh-ve च्या शरीरात अँटीबॉडीज निर्माण होतात.  मात्र असे एकदा झाल्यास Rh-ve व्यक्तीस धोका होत नाही. परंतु दुसऱ्यांदा त्यास Rh+ve रक्त दिले तर अँटीबॉडीजची संख्या वाढून त्या Rh-ve व्यक्तीचा मृत्यू होईल.

▫️जर Rh-ve स्त्रीचा विवाह Rh+ve पुरुषाशी झाला व त्यांच्या अपत्याचा गर्भ (मुलगा किंवा मुलगी) Rh+ve असल्यास पहिले अपत्य साधारण असते. मात्र, दुसऱ्या अपत्याच्या रक्तातील RBCs  च्या गुठळ्या होऊन त्याचा मृत्यू होतो.

एड्स AIDS

लोंगफोर्म –
AIDS- Aquired (प्राप्त), Immuno (प्रतिकारशक्ती), Dfficiency (अभाव), Syndrome (लक्षणसमुह)

 व्याख्या – प्रतिकारशक्तीच्या अभावाने प्राप्त झालेल्या अनेक रोगलाक्षणांच्या एकत्रित समूह म्हणजेच 'एड्स' होय.
 एड्स हा H.I.V. विषाणूमुळे होणारा आजार आहे. (Human Immuno dfficiency Virus- मानवाची प्रतिकारशक्ती कमी करणारा विषाणू)
 एड्सच्या H.I.V. विषणूचा शोध 1983 साली डॉ. ल्यूक मोण्टिग्रेयर (फ्रेंच) व डॉ. रॉबर्ट गॅलो (अमेरिकन) या शास्त्रज्ञांनी लावला
 जगामध्ये 1981 साली अमेरिकेत एड्सचा पहिला रुग्ण आढळला.
 भारतामध्ये 1883 साली मद्रासमध्ये पहिला H.I.V. पॉझिटिव्ह रुग्ण आढळला.
 भारतामध्ये मे 1986 साली मुंबई शहरात पहिला एड्सचा रुग्ण आढळला.
 जगात सर्वात जास्त H.I.V. ग्रस्त रुग्ण – भारत देशात
 भारतात सर्वात जास्त H.I.V. ग्रस्त रुग्ण – महाराष्ट्र राज्यात
 महाराष्ट्र राज्यात सर्वात जास्त H.I.V. ग्रस्त रुंग – सांगली जिल्ह्यात
 महाराष्ट्रात शहरांपैकी सर्वात जास्त H.I.V. ग्रस्त रुग्ण – मुंबई शहरात
 जागतिक एड्स दिन – 1 डिसेंबर
 NARI (नारी) National AIDS Research Institute (भोसरी) पुणे.
 NACO (नौको) National AIDS Control Organization दिल्ली.
 MSACS – Maharashtra state AIDS Control Society (वडाळा) मुंबई.   

रोगप्रसाराचे प्रमुख मार्ग

H.I.V. बाधित व्यक्तीशी असुरक्षित लैंगिक संबंध.
 H.I.V. बाधित व्यक्तीचे रक्त किंवा रक्तघटक निरोगी व्यक्तीस दिल्यास. (रक्त संक्रमण)
 H.I.V. बाधित रुग्णास वापरलेल्या सुया/सिरिंजेस निर्जतुक न करता परत वापरल्यास.
 H.I.V. बाधित गरोदर मातेपासून तिच्या होणार्‍या बाळाला (नाळेमार्फत) (H.I.V. बाधित व्यक्तीशी हस्तांदोलन केल्याने, चुंबन घेतल्याने, एकत्र बसण्याने, एकत्र जेवल्याने, एकत्र राहण्याने एड्स या रोगाचा प्रसार होत नाही.)

सर्वसामान्य लक्षणे

अकारण वजनात 10% पेक्षा जास्त घट होणे.
 सतत बारीक ताप, रात्रीचा घाम येणे. (1 महिन्यापेक्षा जास्त कालावधी)
 सतत जुलाब होणे व कोणत्याही औषधाने ते बारे न होणे.
 तोंडात, अन्ननलिकेत चट्टे उठणे.
 3 महिन्यापेक्षा जास्त काळ राहणारी 'लसिका ग्रंथाची' (लिम्फ ग्लॅंड) सूज, गंभीर लक्षणे :- 1) नुमोनिया 2) मेंदूज्वर 3) हरपीस 4) विविध प्रकारचे कर्करोग 5) क्षयरोग
 आधिशयन काळ – 5 ते 8 वर्षे/सर्वसाधारण: (कधी-कधी 8 ते 10 वर्षे)

एड्स निदानाच्या चाचण्या

इलायझा चाचणी (ELISA Test) H.I.V. संसर्गाचे प्राथमिक निदान होते. सर्वत्र उपलब्ध. गवाक्ष काळात (3 ते 5 महीने) निगेटिव्ह (नकारात्मक) येऊ शकते. म्हणून ही चाचणी परत 3 महिन्यांनी करावी लागते.
 वेस्टर्न ब्लॉट (Westrn Blot) हमखास 100% खात्रीशीर चाचणी. इलायझा चाचणी होकारात्मक आल्यास H.I.V. संसर्गाची खात्री या चाचणीने करता येते.
 पी.सी.आर. (P.C.R. Test) – जगात सर्वांची सुधारित / प्रगत चाचणी. डी.एन.ए. ची तपासणी करतात. लागण झाल्यास तिसर्यावच दिवशी निदान होऊ शकते.
 मार्च 1985 – एलयाझा तपासणीची उपलब्धता.
 जुलै 1987 – 'झिडोव्ह्युडीन' हे औषध एड्स उपचारासाठी उपलब्ध

एड्सवरील औषधे :

झिडोव्ह्युडीन (Zidovudine), (नेव्हरॅपिन) ही सर्व औषधे फक्त विषाणूंची वाढ थोपवितात व रुग्णाचे आयुष्मान वाढवितात.
 H.I.V. बाधित गर्भवतीकडून होणार्याु बाळाला H.I.V. च संसर्ग टाळण्यासाठी सध्या ग्रामीन रुग्णालयांमध्ये मोफत औषधोपचार करण्यात येतो, त्यास 'अॅंटी रिट्रोव्हायरला थेरपी' असे म्हणतात. (Anti Retroviral Therapy Treatment)

रक्त व रक्तगट

रक्तातील प्रतिजन (Antigens) आणि प्रतिद्रव्ये (Antibodies) या प्रथिनांच्या आधारावर रक्ताचे वेगवेगळे गट पाडले आहेत.

रक्तगटांचे A, B, AB, आणि O असे चार मुख्य प्रकार आहेत. त्यांपैकी A, B, आणि O यांचा शोध इ. स. १९०० साली लँडस्टेनर (Dr. Karl Landsteiner) यांनी लावला, तर उरलेला चौथा AB रक्तगट डीकास्टेलो आणि स्टर्ली (Decastellor And Sturli) यांनी १९०२ मध्ये लावला.

लँडस्टेनर यांना या शोधाबद्दल १९३० साली नोबेल पारितोषिक देण्यात आले.
लँडस्टेनर यांनी असे दाखवून दिले की, मानवाच्या तांबडया रक्तपेशींच्या पृष्ठभागावर प्रतिजन (Antigens) असतात, तर प्लाझ्मामध्ये प्रतिद्रव्ये (Antibodies) असतात.

प्रतिजन आणि प्रतिद्रव्ये यांची उपस्थिती किंवा अनुपस्थिती यावरून मानवी रक्ताचे गट
""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""
१) रक्तगट A – या रक्तगटाच्या व्यक्तीच्या तांबडया रक्तपेशींवर A प्रकारचे प्रतिजन असते व रक्तात b (anti B) प्रतिद्रव्य असते.

२) रक्तगट B – या रक्तगटाच्या व्यक्तीच्या तांबडया रक्तपेशींवर B प्रकारचे प्रतिजन असते व रक्तात a (anti A)  प्रतिद्रव्य असते.

३) रक्तगट AB – या रक्तगटाच्या व्यक्तीच्या तांबडया रक्तपेशींवर A आणि B हे दोन्ही प्रकारचे प्रतिजन असते, म्हणजेच a किंवा b या दोन्हींपैकी एकही प्रतिद्रव्ये असतात.

४) रक्तगट O – या रक्तगटाच्या व्यक्तीच्या तांबडया रक्तपेशींवर A आणि B या दोनींपैकी एकही प्रतिजन नसते, म्हणजेच a आणि b ही दोन्हीही प्रतिद्रव्ये असतात.

रक्तद्रव्य (Plasma)

▫️ फिकट पिवळसर रंगाचे द्रव असून रक्तामध्ये एकूण आकारमान 55% असते.

▫️यामध्ये 90% पाणी तर 10% विद्राव्य प्रथिने असतात.

▫️विद्राव्य प्रथिनांमध्ये अल्ब्युमिन, ग्लोब्युलिन आणि फायब्रिनोजन यांचा समावेश होतो.

▫️या व्यतिरिक्त रक्तद्रव्यात ग्लुकोज, रक्त गोठविणारे घटक, सोडियम, कॅल्शियम, क्लोराईड आणि बायकार्बोनेटचे आयन विद्युत अपघटनी द्रावणाच्या स्वरूपात तसेच संप्रेरके आणि कार्बन डायॉकसाईड हे घटक असतात. अल्ब्युमिन रक्तातील पाण्याचे प्रमाण संतुलित ठेवते त्यामुळे परासरण दाब (Osmotic Pressure) नियंत्रित केला जातो.

▫️ग्लोब्युलिन रोगजंतूंविरुध्द्व लढा देतात.

▫️फायब्रिनोजन आणि प्रोथ्रॉम्बिन रक्त गोठण्याच्या क्रियेत मदत करतात.

▫️रक्तद्रव्यामध्ये शरीरातील प्रथिनांची बचत होते.

▫️रक्तातील विद्युत अपघटनी आयन चेता आणि स्नायूंचे कार्य नियंत्रित करतात.

▫️रक्तातील बायकार्बोनेट्समुळे कार्बन डायॉकसाईड चे वहन होण्यास मदत होते.

▫️रक्तद्रव्यातील गोठविणाऱ्या घटकांव्यतिरिक्त असलेल्या भागाला ब्लड सिरम किंवा शुद्ध रक्त असे म्हणतात.

जाणून घेऊया महत्त्वपूर्ण सामान्य माहिती.

०१) विनायक दामोदर सावरकर यांचे जन्मगाव कोणते ?

- भगूर.(नाशिक) 

०२) भंडारदरा प्रकल्प कोणतया जिल्ह्यातआहे ?

- अहमदनगर.

०३) येवला हे गाव कशासाठी प्रसिद्ध आहे ?

- पैठणी.

०४) अंजिरांकरिता प्रसिद्ध ठिकाण कोणते आहे ?

- राजेवाडी.

०५) नाशिकचा कलेक्टर जॅक्सन यांचा वध कोणी केला ?

- अनंत लक्ष्मण कान्हेरे.

०१) महाराष्ट्र राज्याचे पावसाळी अधिवेशन कोठे असते ?

- मुंबई.

०२) महाराष्ट्र राज्याचे हिवाळी अधिवेशन कोठे असते ?

- नागपूर.

०३) कोणाच्या स्मरणार्थ इसवी सनाची सुरूवात झाली ?

- येशू ख्रीस्त.

०४) संगणकीय भाषेत www याचा अर्थ काय होतो ?

- वर्ल्ड वाईड वेब.

०५) जायकवाडी धरणामुळे तयार झालेल्या जलाशयास कोणत्या नावाने ओळखले जाते ?

- नाथ सागर.

०१) कोल्हापूर ते रत्नागिरी दरम्यान असलेला घाट कोणता ?

- आंबा घाट.

०२) उल्कापातामुळे तयार झालेले लोणार सरोवर कोणत्या जिल्ह्यात आहे ?

- बुलढाणा.

०३) महाराष्ट्राचा लोकसंख्येच्या दृष्टीने भारतात कितवा क्रमांक आहे ?

- दुसरा.

०४) महाराष्ट्राचा क्षेत्रफळाच्या दृष्टीने भारतात कितवा क्रमांक लागतो ?

- तिसरा.

०५) बारा ज्योतिर्लिंगापैकी महाराष्ट्रात किती ज्योतिर्लिंग आहेत ?

- पाच.

०१) 'अमृत महोत्सव' किती वर्षांनी साजरा करतात ?

- ७५ वर्षांनी.

०२) 'सुवर्ण महोत्सव' किती वर्षांनी साजरी करतात ?

- ५० वर्षांनी.

०३) 'हिरक महोत्सव' किती वर्षांनी साजरा करतात ?

- ६० वर्षांनी.

०४) 'शताब्दी महोत्सव' किती वर्षांनी साजरा करतात ?

- १०० वर्षांनी.

०५) रौप्यमहोत्सव / रजत महोत्सव किती वर्षांनी साजरा करतात ?

- २५ वर्षांनी.

०१) नोबेल पुरस्कार मिळवणारे पहिले भारतीय कोण आहे ?

- रवींद्रनाथ टागोर.

०२) लॅटीन भाषेत होमो शब्दाचा अर्थ काय ?

- मानव.

०३) नर्मदा नदीचा उगम कोणत्या राज्यात आहे ?

- मध्यप्रदेश.

०४) कोणत्या प्राण्याला "वाळवंटातील जहाज"असे म्हणतात ?

- उंट.

०५) "सारे जहाँ से अच्छा" हे गीत कोणी लिहिले आहे ?

- मोहम्मद इकबाल.

०१) "बलसागर भारत होवो,विश्वात शोभूनी राहो" हे गीत कोणी रचलेले आहे ?

- साने गुरुजी.

०२) ३ जानेवारी,बालिका दिन म्हणून कोणाचा जन्मदिवस साजरा केला जातो ?

- सावित्रीबाई फुले.

०३) स्काऊट गाईड चळवळ कोणी सुरू केली ?

- लॉर्ड बेडन पॉवेल.

०४) ३० जानेवारी हा दिवस हुतात्मा दिन म्हणून कोणाच्या स्मृतिदिनी साजरा केला जातो ?

- महात्मा गांधी.

०५) विजेच्या दिव्यामध्ये कोणता वायू असतो ?

- अरगाॅन.

०१) हत्तीरोग हा कोणता डास चावल्यामुळे होतो ?

- क्युलेक्स.

०२) साने गुरुजी यांनी तुरुंगात असताना कोणते पुस्तक लिहिले ?

- श्यामची आई.

०३) वि.वा.शिरवाडकर यांचे टोपण नाव काय आहे ?

 - कुसुमाग्रज.

०४) राष्ट्रीय विज्ञान दिन कोणत्या दिवशी असतो ?

- २८ फेब्रुवारी.

०५) भारताचा पहिला अवकाश यात्री कोण आहे ?

- राकेश शर्मा.

०१) शीख धर्माचे संस्थापक कोण आहे ?

- गुरु नानक.

०२) भारताचा पहिला उपग्रह कोणता ?

- आर्यभट्ट..

०३) डेंग्यू ताप हा कोणता डास चावल्या- मुळे होतो  ?

- एडिस इजिप्ती.

०४) कामगार दिन कोणत्या दिवशी साजरा केला जातो ?

- १ मे.

०५) मानवी शरीरात किती हाडे असतात ?

- २०६.

०१) क्षेत्रफळाच्या दृष्टीने महाराष्ट्रातील सर्वात मोठा जिल्हा कोणता आहे ?

- अहमदनगर.

०२) महाराष्ट्र राज्याची निर्मिती कधी झाली ?

- १ मे १९६०.

०३) महाराष्ट्र राज्याच्या उपराजधानीचे नाव काय आहे ?

- नागपूर.

०४) महाराष्ट्र राज्याची विभागणी किती प्रशासकीय विभागात केली आहे ?

- सहा.

०५) महाराष्ट्राच्या समुद्र किना-याची लांबी किती किलोमीटर आहे ?

- ७२० किलोमीटर.

०१) महाराष्ट्र राज्य गीत लिहिणा-या कवीचे नाव काय आहे ?

- राजा बढे.

०२) गीतारहस्य हा ग्रंथ कोणी लिहिला ?

- केशव गंगाधर टिळक.

०३) सर्वात मोठी जामा मशीद कोणत्या शहरात आहे ?

- दिल्ली.

०४) प्रसिद्ध गोल घुमट कोठे आहे ?

- विजापूर.(कर्नाटक)

०५) महाराष्ट्र राज्यात विधानसभा सदस्य संख्या किती आहे ?

- २८८.

०१) भारतातील सर्वाधिक साक्षर राज्य कोणते आहे ?

 - केरळ.

०२)  प्रसिद्ध मिनाक्षी मंदिर कोठे आहे ?

- मदुराई.(तामिळनाडू)

०३) ख्रिश्चन धर्मग्रंथाचे नाव काय आहे ?

- बायबल.

०४) राजमाता जिजाबाईंचे जन्मस्थान कोठे आहे ?

- सिंदखेड राजा,जि.बुलढाणा.(महाराष्ट्र)

०५) राष्ट्रपती भवन कोठे आहे ?

- दिल्ली. 

०१) महाराष्ट्रामध्ये पोलीस अकॅडमी कोठे आहे ?

- नाशिक.

०२) महानुभव पंथाचे प्रणेते कोण होते ?

 - चक्रधर स्वामी.

०३) महाराष्ट्र पोलीस खात्यातील सर्वोच्च पद कोणते ?

- पोलीस महासंचालक.

०४) महाराष्ट्रात कोणत्या वाऱ्यामुळे पाऊस पडतो ?

- नैऋत्य मोसमी वारे.

०५) बीबी का मकबरा कोठे आहे ?

- छत्रपती संभाजीनगर.(औरंगाबाद)

भारतातील पहिले #चालू घडामोडी - सामान्य ज्ञान नोटस्

#IMPORTANT_CURRENT_Affairs #GK #imp_gk 

1. भारतातील पहिली पॉड टॅक्सी 🚕सेवा - उत्तर प्रदेश

2. आंतरराष्ट्रीय मल्टीमोडल लॉजिस्टिक पार्क 🚚- जोगीघोपा (आसाम)

3.🏥 मुलांसाठी 'डिजिटल हेल्थ कार्ड' - उत्तर प्रदेश

4. 💧राज्य जल बजेट (वॉटर बजेट) स्वीकारत आहे - केरळ

5. 🚇 भारतातील पहिला 'अंडरवॉटर रोड बोगदा - मुंबई'

6.♻️ भारतातील पहिले 'ग्रीन एव्हिएशन इंधन उत्पादन - पानिपत (हरियाणा)'

7. ☀️सौर उर्जेवर चालणारी पर्यटक बोट 'सूर्यांशू' - केरळ

8. पर्यटनाला चालना देण्यासाठी 'मरीना' विकसित करणारे - कुंदापूर (कर्नाटक)

9.📳भारतातील पहिले 'डिजिटल सायन्स पार्क' - केरळ

10.📒 संविधान अंतर्गत भारतातील पहिला पूर्ण साक्षर जिल्हा - कोल्लम (केरळ)

11. 📱भारतातील पहिला 'सेमी-कंडक्टर प्लांट' उघडला - ढोलेरा (गुजरात)

12. ♿️ दिव्यांग व्यक्तींसाठी स्वतंत्र विभाग स्थापन - महाराष्ट्र

13. 🛫 विमानतळावरील भारतातील पहिले 'रीडिंग लाउंज' - लाल बहादूर शास्त्री (वाराणसी)

14.⚡️ 2030 पर्यंत सरकारी विभागांमध्ये 100% इलेक्ट्रॉनिक वाहने - केरळ

15. 📮भारतातील पहिले 3D-मुद्रित पोस्ट ऑफिस - बेंगळुरू

16.🚇 अंडरवॉटर मेट्रो ट्रेनची यशस्वी चाचणी - कोलकाता

17. अंधांच्या नावाने ओळखले जाणारे गाव - माना (उत्तराखंड)

18. दृष्टीदोष नियंत्रण धोरणाची अंमलबजावणी करणारे राज्य - राजस्थान

19. भारतातील पहिले 'हायब्रीड साउंडिंग रॉकेट लॉन्च साइट - पट्टीपुलम (तामिळनाडू)

20. पहिले 'कार्बन न्यूट्रल व्हिलेज' विकसित - भिवंडी तालुका (महाराष्ट्र)

21. भारतातील पहिले 'सौर ऊर्जा-चालित शहर' - सांची (मध्य प्रदेश)

 

जानेवारी चालु घडामोडी...

प्रश्न - जगामध्ये इलेक्ट्रॉन वस्तू निर्यातीत कोणता देश प्रथम क्रमांकावर आहे ?

उत्तर - चीन - चीनचा जगाच्या एकूण वाट्यापैकी ३४ टक्के वाटा आहे. 

प्रश्न - महाराष्ट्र सरकारने नवीन कोरोना टास्क फोर्स च्या अध्यक्ष पदी कोणाची नियुक्ती केली आहे ?

उत्तर - डॉ. रमण गंगाखेडकर यांची 

प्रश्न - भारतीय कुस्ती महासंघाचे कामकाज पाहण्यासाठी अंतरराष्ट्रीय ऑलिम्पिक समितीने किती सदस्यांची समिती स्थापन केली ?

उत्तर - ३ सदस्यांची

प्रश्न - देशातील पाहिल्या सायबर सुरक्षा केंद्राची स्थापना कोठे करण्यात आली आहे ?

उत्तर - चंदीगड येथे

 

प्रश्न - सध्या चर्चेत असलेला गेलेफु स्मार्ट सिटी प्रकल्प कोणत्या देशाचा आहे ?

उत्तर - भूतान

प्रश्न - टेस्ट अटलास या आंतरराष्ट्रीय पर्यटन ई मासिकाने जगभरातील सर्वोत्कृष्ट १०० खाद्य नगरीची यादी जाहीर केली असून, प्रथम स्थानी कोणते शहर आहे ?

उत्तर -  रोम शहर

प्रश्न - १०० व्या अखिल भारतीय मराठी नाट्य संमेलनाचे अध्यक्ष कोण आहेत ?

उत्तर - डॉ. जब्बार पटेल

 

प्रश्न - BBC sport personality of the years २०२३ साठी कोणाची निवड करण्यात आली आहे ?

उत्तर - मैरी ईअर्स

 

प्रश्न - ८५ व्या वरिष्ठ राष्ट्रीय बॅडमिंटन स्पर्धेचे विजेतेपद कोणी पटकावले ?

उत्तर - चिराग सेन यांनी 

प्रश्न - ८५ वी वरिष्ठ राष्ट्रीय बॅडमिंटन स्पर्धा कोठे पार पडली ?

उत्तर - गुवाहटी

प्रश्न - खालीलपैकी कोणते जगातील सर्वाधिक सुरक्षित शहर ठरले आहे

उत्तर - अबुधाबी शहर

प्रश्न - बँक ऑफ बडोदा च्या अहवालानुसार सर्वाधिक महागाई असलेल्या देशांच्या यादीत भारत जगात कितव्या क्रमांकावर आहे ?

उत्तर - तिसऱ्या क्रमांकावर - भारतात महागाईचा दर ५.६ टक्के आहे.

 

प्रश्न - केंद्र सरकारच्या अहवालानुसर देशात कोणत्या राज्यात सर्वाधिक कारागृहाची संख्या आहे ?

उत्तर - राजस्थान - येथे १४६ कारागृहाची संख्या आहे

प्रश्न - २०२३ या वर्षात कोणत्या देशाचा क्रिकेट संघ अंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामन्या मध्ये सर्वाधिक षटकार ठोकणारा संघ ठरला आहे ?

उत्तर - भारत 

प्रश्न - डॉ. सादिका नवाब यांना कोणत्या भाषेतील साहित्य अकादमी पुरस्कार जाहीर झाला ?

उत्तर - उर्दू  भाषेतील - त्यांना राजदेव की आमराई या कादंबरी साठी हा पुरस्कार जाहीर झाला. 

प्रश्न - भारताकडून ऑस्कर २०२४ साठी पाठविण्यात आलेला २०१८: एव्हरिवन इज हिरो हा चित्रपट कोणत्या भाषेतील आहे ?

उत्तर - मल्याळम 

प्रश्न - भारतातील सर्व प्रमुख भाषांना जोडणारी भाशीनी ही कृत्रिम तंत्रज्ञानावर आधारित यंत्रणा कोणत्या मंत्रालया अंतर्गत राबविण्याचा निर्णय केंद्र सरकारने घेतला आहे ?

उत्तर - इलेक्ट्रॉनिक व माहिती तंत्रज्ञान मंत्रालया अंतर्गत (जॉईन SAIMkatta टेलिग्राम)

प्रश्न - खालीलपैकी कोणाला जलमित्र पुरस्कार जाहीर झाला ?

उत्तर - प्रा.डॉ.रामचंद्र मोरवंचीकर यांना 

प्रश्न - आर्क्टिक प्रदेशावर —– चा आजवरचा सर्वात उष्ण उन्हाळा ठरला आहे ?

उत्तर - २०२३

प्रश्न - सन १९०० नंतर २०२३ हे कितवे सर्वात उष्ण वर्षे ठरले आहे ?

उत्तर - सहावे

Q.1) ITBP चे नवीन महासंचालक म्हणून कोणाची नियुक्ती करण्यात आलेली आहे? 

✅ राहुल रसगोत्रा

 

Q.2) नुकतेच बंगालचे नवे महासंचालक  म्हणून कोणाची नियुक्ती करण्यात आली? 

✅ राजीव कुमार

  

Q.3) पाँडिचेरीचे पदसिद्ध कुलपती म्हणून कोणाची नियुक्ती करण्यात आली? 

✅ जगदीप धनखड

 

Q.4) नुकतीच बोर्ड ऑफ फिल्म सर्टिफिकेशन पॅनेलवर कोणाची नियुक्ती करण्यात आली आहे? 

✅ अक्कला सुधाकर

  

Q.5) बिस्लेरीने कोणाला आपले ग्लोबल ब्रँड ॲम्बेसेडर म्हणून घोषित केले आहे? 

✅ दीपिका पादुकोण

 

Q.6) 100 अब्ज डॉलर्सची संपत्ती असलेली जगातील पहिली महिला कोण ठरली आहे? 

✅ फ्रँकोईस मेयर्स 

  

Q.7) 12व्या दिव्य कला मेळा 2023 चे आयोजन कोणत्या राज्यात करण्यात येत आहे? 

✅ गुजरात

 

Q.8) अलीकडेच कोणाच्या हस्ते नॅशनल को-ऑपरेटिव्ह डेअरी फेडरेशन ऑफ इंडिया (NCDFI) लिमिटेडच्या मुख्यालयाची पायाभरणी करण्यात आली? 

✅ अमित शहा

 

Q.9) अलीकडेच दिग्गज अभिनेते विजयकांत यांचे निधन झाले आहे ते कोणत्या पक्षाचे संस्थापक आहेत? 

✅ DMDK

 

Q.10) जागतिक कुटुंब दिन कधी साजरा केला जातो? 

✅ 1 जानेवारी

3 जानेवारी 2024 चालू घडामोडी 📕

प्रश्न – DRDO ने अलीकडेच 66 वा स्थापना दिवस कधी साजरा केला?

उत्तर – १ जानेवारी

प्रश्न – भारतातील पहिल्या सर्व मुलींच्या सैनिक शाळेचे नुकतेच कोठे उद्घाटन झाले?

उत्तर - उत्तर प्रदेश

प्रश्न – अलीकडे कोणत्या राज्यातील हत्ती समाजाला अनुसूचित जमातीचा दर्जा मिळाला आहे?

उत्तर - हिमाचल प्रदेश

प्रश्न – नुकताच पॉवर ग्रीडच्या CMD म्हणून कोणी पदभार स्वीकारला आहे?

उत्तर - आरके त्यागी

प्रश्न – नुकताच M.S. स्वामीनाथन पुरस्काराने कोणाला सन्मानित करण्यात आले आहे?

उत्तर - बी आर कंबोज

प्रश्न – नुकताच राष्ट्रीय स्ट्रीट फूड फेस्टिव्हल 2023 कुठे आयोजित करण्यात आला?

उत्तर - नवी दिल्ली

प्रश्न – कोणत्या राज्य सरकारने अलीकडेच बाहेरील लोकांकडून शेतजमीन खरेदी करण्यावर बंदी घातली आहे?

उत्तर - उत्तराखंड

प्रश्न – कोणत्या राज्य सरकारने अलीकडेच K-Smart हा नवीन ई-गव्हर्नन्स उपक्रम सुरू केला आहे?

उत्तर - केरळ

प्रश्न – अलीकडेच 2024 BRICS चे अध्यक्षपद कोणी स्वीकारले आहे?

उत्तर - रशिया

स्टेटिक जीके के साथ परीक्षा संबंधी करंट अफेयर्स: 04 जनवरी 2024

 

1) केंद्र सरकार ने नीना सिंह को केंद्रीय औद्योगिक सुरक्षा बल (CISF) की पहली महिला महानिदेशक नियुक्त किया। 

➨ राजस्थान कैडर के 1989 बैच के आईपीएस अधिकारी वर्तमान में सीआईएसएफ के विशेष महानिदेशक के रूप में कार्यरत हैं।

● केंद्रीय औद्योगिक सुरक्षा बल (CISF):- 

➨ शासी निकाय - गृह मंत्रालय

➨ गठन उपकरण - केंद्रीय औद्योगिक सुरक्षा बल अधिनियम, 1968

➨ Headquarters - New Delhi

➨ जिम्मेदार मंत्री - अमित शाह, केंद्रीय गृह मंत्री

➨ सीआईएसएफ की महानिदेशक - नीना सिंह

2) राष्ट्रपति जो बिडेन ने प्रमुख भारतीय-अमेरिकी वैश्विक उद्यम पूंजीपति देवेन पारेख को अमेरिकी सरकार की विकास वित्त संस्थान और एजेंसी, अंतर्राष्ट्रीय विकास वित्त निगम के निदेशक मंडल के सदस्य के रूप में नामित किया है।

3) आईपीएस अधिकारी राहुल रसगोत्रा ​​ने भारत-तिब्बत सीमा पुलिस (आईटीबीपी) के नए महानिदेशक के रूप में कार्यभार संभाला, जो एक अर्धसैनिक बल है जिसे भारत-चीन वास्तविक नियंत्रण रेखा की रक्षा करने का काम सौंपा गया है।

4) भारतीय रिजर्व बैंक (RBI) ने घरेलू प्रणालीगत रूप से महत्वपूर्ण बैंकों (D-SIB) की 2023 सूची जारी की है जिसमें भारतीय स्टेट बैंक (SBI), एचडीएफसी बैंक और ICICI बैंक सूचीबद्ध हैं।

◾️भारतीय रिजर्व बैंक:- 

➨मुख्यालय:- मुंबई, महाराष्ट्र

➨Established:- 1 April 1935, 1934 Act. 

➨हिल्टन यंग कमीशन

➨ प्रथम गवर्नर - सर ओसबोर्न स्मिथ

➨ प्रथम भारतीय राज्यपाल - चिंतामन द्वारकानाथ देशमुख

➨वर्तमान राज्यपाल:- शक्तिकांत दास

5) पूंजी बाजार नियामक भारतीय प्रतिभूति और विनिमय बोर्ड (सेबी) ने म्यूचुअल फंड और डीमैट खाताधारकों के लिए लाभार्थी/लाभार्थियों का नाम जोड़ने या इससे बाहर निकलने की समय सीमा एक बार फिर 30 जून, 2024 तक बढ़ा दी है।

6) पाकिस्तान ने स्वदेश में विकसित गाइडेड मल्टी-लॉन्च रॉकेट सिस्टम 'फतह-II' का सफल उड़ान परीक्षण किया, जो 400 किलोमीटर की दूरी तक उच्च परिशुद्धता के साथ लक्ष्य पर हमला करने में सक्षम है।

7) दुनिया के तीसरे सबसे बड़े ऊर्जा उपभोक्ता भारत ने संयुक्त अरब अमीरात (यूएई) से खरीदे गए कच्चे तेल के लिए रुपये में अपना पहला भुगतान किया, जो यह संकेत देता है कि वैश्विक स्तर पर स्थानीय मुद्रा को बढ़ावा देने के लिए एक रणनीतिक कदम क्या हो सकता है।

8) प्रधानमंत्री नरेंद्र मोदी ने पंडित मदन मोहन मालवीय के संग्रहित कार्यों की 11 खंडों की पहली श्रृंखला का विमोचन किया।

➨लगभग 4,000 पृष्ठों में फैली 11 खंडों में द्विभाषी (अंग्रेजी और हिंदी) कृति, मालवीय के लेखों और भाषणों का एक संग्रह है।

9) भारत के उपराष्ट्रपति जगदीप धनखड़ को पांडिचेरी विश्वविद्यालय का पदेन चांसलर नियुक्त किया गया है। 

➨ यह नियुक्ति पांडिचेरी विश्वविद्यालय अधिनियम के क़ानून में संशोधन के बाद हुई है।

10) लैटिन अमेरिका और कैरेबियन व्यापार परिषद के नवनियुक्त निदेशक श्री एल.पी.हेमंत के.श्रीनिवासुलु को केंद्रीय मंत्री अमित शाह द्वारा प्रतिष्ठित "मैन ऑफ द ईयर-2023" पुरस्कार से सम्मानित किया गया।

11) गुजरात राज्य सरकार ने गांधीनगर में आयोजित होने वाले वाइब्रेंट गुजरात ग्लोबल समिट (वीजीजीएस) की प्रस्तावना के रूप में विभिन्न कंपनियों के साथ 24,707 करोड़ रुपये के समझौता ज्ञापनों पर हस्ताक्षर किए।

▪️गुजरात:-

➨CM -  Bhupendra Patel

➨नागेश्वर मंदिर 

➨सोमनाथ मंदिर

➠ समुद्री (कच्छ की खाड़ी) वन्यजीव अभ्यारण्य 

➠नल सरोवर पक्षी अभयारण्य 

➠ काकरापार परमाणु ऊर्जा संयंत्र 

➠ नारायण सरोवर वन्यजीव अभयारण्य

➠ सरदार सरोवर हाइड्रो इलेक्ट्रिक पावर प्लांट 

➠पोरबंदर झील वन्यजीव अभयारण्य

12) भारतीय प्रौद्योगिकी संस्थान, गुवाहाटी ने मेधावी छात्रों को अपनी उच्च शिक्षा में एसटीईएम विषयों को आगे बढ़ाने के लिए प्रेरित करने के लिए असम सरकार की प्रमुख आरोहण योजना के साथ सहयोग किया।

▪️असम

सीएम - डॉ हिमंत बिस्वा सरमा

➨डिब्रू सैखोवा राष्ट्रीय उद्यान

➨ आकाशीगंगा जलप्रपात 

➨ काकोचांग झरना 

➨ चपनला जलप्रपात

➨काजीरंगा राष्ट्रीय उद्यान

➨नमेरी राष्ट्रीय उद्यान

➨मानस राष्ट्रीय उद्यान

13) प्रधानमंत्री श्री नरेन्द्र मोदी ने उत्तर प्रदेश में नवनिर्मित अयोध्या हवाई अड्डे का उद्घाटन किया।

➨ हवाई अड्डे का नाम महर्षि वाल्मिकी अंतर्राष्ट्रीय हवाई अड्डा रखा गया है।

▪️उत्तर प्रदेश :- 

राज्यपाल - श्रीमती आनंदीबेन पटेल

➨चंद्रप्रभा वन्यजीव अभयारण्य

➨राष्ट्रीय चंबल अभयारण्य

➨गोविंद वल्लभ पंत सागर झील

➨काशी विश्वनाथ मंदिर

➨किशनपुर वन्यजीव अभयारण्य

➨कछुआ वन्यजीव अभयारण्य

➨बखिरा वन्यजीव अभयारण्य

➨हस्तिनापुर वन्यजीव अभयारण्

चालू घडामोडी :- 04 जानेवारी 2024

◆ लुईस ब्रेल ह्यांच्या जयंतीनिमित्त 4 जानेवारी या दिवशी जागतिक ब्रेल दिन साजरा केला जातो.

◆ ब्रेल दिन 2024 ची थीम "Empowering Through Inclusion and Diversity" आहे.

◆ गुन्हे नोंदणी विभागाच्या अहवालानुसार राज्यात मोठ्या प्रमाणावर बालगुन्हेगारी वाढत असून, यात महाराष्ट्र संपूर्ण देशात पहिला आला आहे.

◆ महाराष्ट्रातील 1] मुंबई(363), 2] पुणे(278) आणि 3] नागपूर(210) हे पहिले 3 शहर आहेत ज्यात जास्त बालगुन्हेगार आहेत.

◆ ऑनलाइन फसवणूक रोखण्यासाठी आणि ग्राहकांची सुरक्षा वाढवण्यासाठी बेंगळूरु मध्ये कॅनरा बँक एक समर्पित सायबर सुरक्षा शाखा तयार करणार आहे.

◆ उपराष्ट्रपती जगदीप धनखर कठुआ येथे एका स्टार्टअप एक्स्पोचे उद्घाटन केले आहे. इव्हेंटची थीम "इमर्जिंग स्टार्टअप ट्रेंड्स इन नॉर्थ इंडिया" आहे.

◆ पंतप्रधान विश्वकर्मा योजना लागू करणारे जम्मू- काश्मीर हे पहिले केंद्रशासित प्रदेश बनले.

◆ ओला इलेक्ट्रिक PLI(उत्पादन लिंक्ड इन्सेंटिव्ह PLI) मान्यता मिळवणारी पहिली ईव्ही कंपनी बनली आहे.

◆ अरिंदम बागची यांची संयुक्त राष्ट्र आणि जिनिव्हामधील इतर संस्थांमध्ये भारताचे स्थायी प्रतिनिधी म्हणून नियुक्ती करण्यात आली.

◆ अर्जेटिना, चिली आणि बोलिव्हिया हे जगाचे 'लिथियम ट्रॅगल' बनवतात, ज्यात जगातील 30-35% पुरवठ्याचा वाटा आहे.

◆ लिथियमला इलेक्ट्रिक वाहनांसाठी "पांढरे सोने" असे संबोधले जाते.

◆ लिथियमचे प्राथमिक उत्पादक ऑस्ट्रेलिया, चिली आणि चीन आहेत.

2019 च्या आकडेवारीनुसार कर्करोगाच्या बळींच्या बाबतीत भारत आशियात दुसऱ्या तर चीन पहिल्या आणि जपान तिसऱ्या क्रमांकावर आहेत.

◆ जागतिक बँक आणि वर्ल्ड ऑफ स्टॅटिस्टिक्स नुसार नायजर या देशात 1000 स्त्री- पुरुषांमागे दरवर्षी सरासरी 45.29 इतकी मुले जन्माला येतात. तर हाँगकाँगमध्ये हेच प्रमाण फक्त पाच मुले इतके आहे. [भारताचे प्रमाण :- 16.42]

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━

पर्यावरणाशी संबंधित दिवस

जागतिक पाणथळ दिवस - 2 फेब्रुवारी 

जागतिक वन्यजीव दिवस - 3 मार्च

नद्यांसाठी आंतरराष्ट्रीय कृती दिन - 14 मार्च

आंतरराष्ट्रीय वन दिवस - 21 मार्च

जागतिक जल दिन - 22 मार्च

जागतिक हवामान दिवस - 23 मार्च

पृथ्वी दिवस - 22 एप्रिल 

जैविक विविधतेसाठी आंतरराष्ट्रीय दिवस - 22 मे  

जागतिक पर्यावरण दिन - 5 जून

जागतिक महासागर दिवस - 8 जून

आंतरराष्ट्रीय हवामान बदल दिवस - 21 जून

जागतिक पर्जन्यवन दिवस - 22 जून

जागतिक निसर्ग संवर्धन दिन

- 28 जुलै  

ओझोन दिवस - १६ सप्टें

जागतिक पर्यावरण आरोग्य दिन - 26 सप्टें

जागतिक नद्या दिवस - सप्टेंबरचा शेवटचा रविवार

जागतिक प्राणी दिवस - 4 ऑक्टोबर 

आंतरराष्ट्रीय हवामान कृती दिन - 24 ऑक्टो

जागतिक मत्स्य दिवस - 21 नोव्हें

जागतिक मृदा दिवस - 5 डिसेंबर

आंतरराष्ट्रीय पर्वत दिवस - 11 डिसेंबर

काय आहे नवा 'हिट अँड रन' कायदा ? - ज्याचा ट्रक आणि बस ड्रायव्हर्स करत आहेत विरोध

🧐 तुम्हाला माहिती असेल, हिट अँड रन कायद्याविरोधात ट्रान्सपोर्ट युनियनच्यावतीने संप पुकारण्यात आला आहे. आज या संपाचा दुसरा दिवस होता. 

📝 त्यामुळे आजपासून सर्व खासगी बसच्या चालकांसह इंधन वाहतूक करणाऱ्या टँकरचे चालकही संपावर गेले आहेत. त्यामुळे राज्यात अनेक ठिकाणी पेट्रोल पंपावर पेट्रोल, डिझेल भरण्यासाठी नागरिकांनी मोठी गर्दी केली आहे.

🧑‍💻 मात्र हा 'हिट अँड रन' कायदा काय आहे ? हे अनेकांना माहिती नाही, दरम्यान या कायद्याविषयी सविस्तर माहिती आपण या मॅसेज मध्ये जाणून घेऊ. 

🤷‍♀️ काय आहे 'हिट अँड रन' नवीन कायदा ?

🚚 तुम्हाला माहिती असेल, यापूर्वी आयपीसी कलम 304A अंतर्गत वाहनचालक अपघात करून फरार झाल्यास त्याला फक्त दोन वर्षांपर्यंत तुरुंगवास भोगावा लागत होता. 

🏢 मात्र आता केंद्र सरकारने नवीन मोटार वाहन कायदा पारित केला आहे. नवीन कायद्यानुसार वाहनचालक अपघात करून फरार झाल्यास तसेच प्राणघातक अपघाताची माहिती पोलिसांना न दिल्यास चालकांना 10 वर्षांपर्यंत तुरुंगवास होण्याची शक्यता आहे. 

🚍 यासोबतच सात लाख रुपये दंड देखील आकारण्यात येणार आहे. यालाच हिट-अँड-रन कायदा असे म्हटले आहे. यापूर्वी या प्रकरणात आरोपी चालकाला काही दिवसांत जामीन मिळायचा - 

🗣️ आणि तो पोलिस ठाण्यातूनच बाहेर पडत असे. मात्र, या कायद्यांतर्गत दोन वर्षांच्या तुरुंगवासाचीही तरतूद करण्यात आली आहे. 

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

🙏 'हिट अँड रन' कायद्याविषयी असलेली - ही माहिती आपण इतरांना देखील शेअर करा-

02 January - Current Affairs

🔖 प्रश्न - महाराष्ट्र लोकसेवा आयोगाच्या अध्यक्षपदाची नुकतीच कोणी पद व गोपनीयतेची शपथ घेतली?

ANS - रजनीश सेठ यांनी 

🔖 प्रश्न - २०२३ मध्ये विकिपीडियावर सर्वाधिक सर्च केल्या जाणाऱ्या सेलिब्रिटीमध्ये कोण प्रथम स्थानावर आहे?

ANS -  विराट कोहली 

🔖 प्रश्न - इस्रो ने कोणत्या राज्यातील श्रीहरीकोटा येथुन कृष्णविवराचा अभ्यास करण्यासाठी XPosat या उपग्रहाचे यशस्वी प्रक्षेपण केले आहे?

ANS - आंध्रप्रदेश 

🔖 प्रश्न - राज्यातील पहिल्या स्मार्ट कॅफे टॉयलेट ची निर्मिती कोणत्या नगरपरिषदेने केली आहे?

ANS - हिंगणघाट नगरपरिषदेने

🔖 प्रश्न - आशियातील सर्वात मोठी झोपडपट्टी धारावीचा पुनर्विकास कोणत्या देशाच्या धर्तीवर करण्यात येणार आहे?

ANS - सिंगापुर 

🔖 प्रश्न - दामोदर खोरे विकास महामंडळाच्या अध्यक्षपदी कोणाची नियुक्ती करण्यात आली आहे?

ANS - एस. सुरेशकुमार यांची 

🔖 प्रश्न - मागील तीन वर्षात स्टार्टअप च्या माध्यमातून देशात किती रोजगानिर्मिती झाली आहे?

ANS - ६ लाख १५ हजार

🔖 प्रश्न - मनरेगा अंतर्गत येणाऱ्या निधीसाठी केंद्र सरकारने कशाची सक्ती केली आहे?

ANS - आधारकार्ड ची 

🔖 प्रश्न - कोणत्या वयोगटातील व्यक्तींना रोजगारक्षम बनवविण्यासाठी राज्यात प्रमोद महाजन कौशल्य व उद्योजकता विकास अभियानाची अंमलबजावणी केली जाणार आहे?

ANS - १५ ते ४५

🔖 प्रश्न - महाराष्ट्र राज्यातील महाविद्यालयात किती कौशल्य विकास केंद्रे सुरु केली जाणार आहेत?

ANS - १००

प्रजनन

अलैंगिक प्रजनन :

वनस्पती -

1. शाकीय प्रजनन - मूळापासून (रताळे), खोडापासून (हळद, कांदा, बटाटा, शवंती), पानापासून (पानफुटी, कलेंचा)

2. विभाजन - एकपेशी, सजीव, जिवाणू, क्लोरेल्ला, शैवाल

3. कलिकायन - किन्व यीस्ट

4. बिजाणूजन्य - बुरेशी

5. खंडिभवन - शैवाल, स्पायरोगायरा

लैंगिक प्रजनन:

वनस्पती -

· सपुष्प वनस्पतीमध्ये फुलांचा लैंगिक प्रजननात सहभाग असतो.

प्राणी -

· नर आणि मादीच्या संयोगातून गर्भोशयात युग्मनज तयार होतो आणि वाढीतून नवीन जीव तयार होतो.

· वृक्काचे (किडनी) कार्य कृत्रिम पद्धतीने केले जाते. त्या क्रियेला 'डायलेसिस (व्याष्लेषण)' म्हणतात.

· बल्बच्या दिव्यात तंगस्टनची तार असते. तंगस्टनची संज्ञा W आहे. वुलफ्रेम (Wolfram) या जर्मन नावावरून ती घेतली आहे.

· आंदोलन काल (T) हा दोलकाच्या लांबीवर अवलंबून असतो. लांबी वाढवली की काल वाढतो.

· कुत्री, वटवाघूळ हे प्राणी अवश्राव्य ध्वनी एकू शकतात.

· परावर्तन होताना ध्वनीची येणारी दिशा आणि परावर्तीत दिशा लंबाशी सारखाच कोन करतात.

· जे सजीव स्वत:चे अन्न स्वत: तयार करतात त्यांना स्वयंपोषी म्हणतात. तर ज्यांना अन्नासाठी इतरांवर अवलंबून रहावे लागते त्यांना परपोषी म्हणतात.

· विकरांच्या क्रियेमुळे अन्नातील घटकांचे विघटन होऊन तयार झालेल्या रसायनिक पदार्थांचे रक्तात शोषण होते आणि त्यांचा वाढीसाठी, झीज भरून काढण्यासाठी उपयोग होतो याला सात्मिकरन म्हणतात.

· हिरव्या वनस्पतींना अन्न तयार करण्यासाठी कार्बन डायोक्साइड, प्रकाश, हरितद्रव, पाणी या घटकाची गरज असते.

· आयोडीन द्रावणाने पदार्थ पिष्टमय आहे किंवा नाही याची परीक्षा करता येते.

विज्ञान प्रश्नसंच

मानवी डोळ्याचा कोणता भाग आत येणाऱ्या किरणांना नियंत्रित करतो?

१) कोरनिआ  

२) इरीस✅✅

३) प्युपील

४) रेटीना

🌸सार्वजनिक सभागृहात किंवा प्रेक्षागृहात ध्वनी विषयक दर्जा हा निकृष्ट ठरण्याचे कारण .....असते?

१) आंतर परावर्तन 

२) सस्पंदन

३) निनाद✅✅

४) स्पंदन

🌸 अनियततापी (cold blooded) प्राण्यांच्या संदर्भात खालीलपैकी कोणते विधान सत्य आहे?

१) रक्त गोठलेले असणे

२) रक्त  थंड असणे

३) शरीराचे  तापमान बाहेरच्या तापमानानुसार बदलत असते.✅✅

४) शरीराचे तापमान स्थिर असते.

🌸१ ग्रॅम  हिमोग्लोबीन ......ml oxygen चे वहन करतो.

१) १.३६

२) १.३४✅✅

३) १.३८

४) १.३३

🌸 स्पायरोगायचे प्रजनन (reproduction) खालीलपैकी ......पद्धतीने होते.

१) शाकीय

३) लैंगिक 

२) शाकीय आणि लैंगिक ✅✅

४) शाकीय ही नाही आणि लैंगिक ही नाही

🌸'पेशी' हे नाव कोणत्या शास्त्रज्ञाने  प्रथम वापरात आणले?

१) जगदीश चंद्र बोस

२) कॕमिलो गोल्गी

३) रॉबर्ट हुक✅✅

४) रॉबर्ट ब्राऊन

🌸मानवाच्या सर्वसाधारण आरोग्याविषयी संबंधित "ब्रोका निर्देशक" खालीलापैकी कोणाच्या वजाबाकीने मिळतो??

१) कि. ग्रॅम मधील वजन आणि मीटर मधील उंची

२) सेंमी. मधील उंची आणि १००✅✅

३) मीटर मधीला उंची आणि कि. ग्रॅम मधील वजन

४) कि. ग्रॅम मधील वजन आणि सेंमी. मधील उंची

🌸 खगोलशास्राला समर्पित केलेली भारताची पहिली अंतरिक्ष उपग्रह  वेधशाळा.....होय.

१) ॲस्ट्रोनॉट

२) मार्स अॉर्बिटर मिशन

३) स्ट्रोसॕट✅✅

४) यापैकी नाही

🌸वनस्पती तेलाचे क्षपण केले की,त्यापासून वनस्पती तूप मिळते. या अभिक्रियेत कोणते उत्प्रेरक कार्य करते?

१) मँग्नीज अॉक्साइड

२) रेनी निकेल ✅✅

३) कोबाल्ट

४) झिंक

🌸इलेक्ट्रीक हिटींग एलीमेंट साधारणतः कोणत्या धातुपासुन बनविलेले असतात?

१) टंगस्टन 

२) ब्रान्झ

३) नायक्रोम✅✅

४) अॉरगान

पराण्यांतील लैंगिक प्रजनन (Sexual Reproduction in Animals):

🌿काही प्राण्यांमध्ये नार आणि माधुरी ग्रंथी एकत्र असतात त्यांना उभयलिंगी प्राणी (Hermaphrodites) असे म्हणतात. उदा. लिव्हरफ्ल्यूक, हायड्रा, गांडूळ

🌿काही प्राण्यांमध्ये नार आणि मढी ग्रंथी भिन्न सजीवांमध्ये असतात त्यांना एकलिंगी प्राणी (Unisexual Animals) असे म्हणतात.

उदा. मानव, गुरे, कुत्रा, बेडूक, मासे, सॅप, पक्षी, पाल

🌿पराण्यांमधील प्रजनन प्रक्रियेसाठी ते अंडी घालतात किंवा पिल्लांना जन्म देतात या आधारे त्यांचे वर्गीकरण तीन गटात केले जाते.

🌷१) अंडज प्राणी (Oviparous) : जे प्राणी अंडी घालतात त्यांना अंडज प्राणी असे म्हणतात

उदा. बेडूक, कीटक, टोड, गोगलगाय, ऑकटोप्स, मासे, साप, पाल, पक्षी, (प्लॅटिपस आणि इकिडना सस्तनी प्राणी )

🌷२) जरायुज प्राणी (Viviparous): जे प्राणी पिल्लांना जन्म देतात त्यांना जरायुज प्राणी असे म्हणतात.

उदा. मन, विंचू, झुरळ, देवमासा, शार्कमासा, समुद्री साप

🌷३) अंडजरायुज प्राणी (Oviviviparous): जे प्राणी फलित अंडी विकसित करतात आणि मादीच्या शरीरातून भ्रूण बाहेर सोडले जाते त्यांना अंडजरायुज प्राणी असे म्हणतात.

उदा. गप्पी मासे (Gambusia Fish), काही कीटक

कवक ( Fungus )

आर्. एच्. व्हिटकर यांच्या आधुनिक पंचसृष्टी वर्गीकरणानुसार कवके ही सजीवांची एक स्वतंत्र सृष्टी आहे. जगात सर्वत्र कवके आढळतात. कवकांमध्ये पटल-आच्छादित केंद्रक आणि तंतुकणिकांसारखी पेशीअंगके असतात, मात्र त्यांमध्ये हरितलवके आणि हरितद्रव्य नसतात. त्यांमध्ये प्रकाशसंश्लेषण घडून येत नाही, ती परपोषी असतात. काही कवके एक-पेशीय असतात. बहुतांशी कवके बहुपेशीय असून ती शाखायुक्त तंतूंच्या गुच्छाप्रमाणे वाढतात. त्यांना कवकजाल म्हणतात.

कवकांचे तंतू कठिण पेशीभित्तीने वेढलेले असून त्यांमध्ये कायटीन, सेल्युलोज किंवा दोन्ही आणि इतर बहुशर्करायुक्त पदार्थ असतात. प्रकाशसंश्लेषण घडवून आणण्याची क्षमता कवकांमध्ये नसल्यामुळे ती अन्नासाठी सेंद्रिय (कार्बनी) पदार्थांवर अवलंबून असतात.

बहुतांशी कवके नुसत्या डोळ्यांनी दिसत नाहीत. मातीत व मृत पदार्थात ती आढळत असून वनस्पती, प्राणी आणि इतर कवकांमध्ये सहजीवन घडवून आणण्यात ती मोलाची कामगिरी बजावतात. सर्व परिसंस्थांमध्ये ती विघटन घडवून आणतात. पोषकद्रव्यांच्या चक्रातील आणि देवाण-घेवाणीतील ती अपरिहार्य घटक आहेत.

कवकांचे एकपेशीय तंतुमय तसेच बहुपेशीय भूछत्रांसारखे प्रकार आहेत. यांच्या अनेक जातींमध्ये अलैंगिक प्रजनन होते व बीजाणूंची निर्मिती होते. याच बीजाणूंपासून नवीन जीवांची उत्पत्ती होते. यांची संख्या, लैंगिक प्रजननाच्या पद्धती, जीवनचक्राचे प्रकार, वाढीचे स्वरूप आणि अलैंगिक प्रसाराच्या पद्धती यांनुसार कवकांचे वर्गीकरण केले जाते.

कवकांची परिचित उदाहरणे म्हणजे किण्व (यीस्ट), बुरशी, तांबेरा, काणी, भूछत्र वगैरे. कवक सृष्टीमध्ये यूमायकोफायटा (सत्यकवके) हा एकच संघ आहे, असे मानले जाते. काही वैज्ञानिक कवकातील बीजाणूंना प्रकेसल किंवा कशाभिका आहे किंवा नाही, यावरून दोन उपसंघ मानतात. काही वैज्ञानिक श्लेष्मबुरशी इत्यादींचाही समावेश कवकांमध्ये करतात. त्यांचा मिक्सोमायकोफायटा हा वेगळा संघ मानला जातो. कवके उपयुक्त तसेच नुकसान करणारीही आहेत. सफरचंद, बटाटा, गहू, द्राक्षे यांवरील भुरी आणि बाजरीवरील अरगट व तांबेरा असे वनस्पतींचे रोग कवकांमुळे होतात. तसेच चामड्याचे नुकसान, अन्न विटणे, कपड्यांना बुरशी लागणे इ. नुकसान त्यांमुळे होते. कवकांमुळे माणसांना तसेच प्राण्यांना गजकर्ण व नायट्यासारखे त्वचेचे रोग होतात.

कवकांच्या अनेक जाती मनुष्याला उपयुक्तदेखील आहेत. त्यांची वाढ झपाट्याने होत असल्यामुळे व्यावहारिक क्षेत्रात त्यांचा मोठ्या प्रमाणावर उपयोग होतो. किण्वन प्रक्रियेमागील शास्त्र नीट समजण्यापूर्वीदेखील द्राक्षे आणि इतर पदार्थांपासून मद्यार्क (अल्कोहॉल) बनविण्यासाठी ब्रुअर यीस्ट वापरले जात असे. किण्वानामुळे तयार होणार्‍या अल्कोहॉलचा रासायनिक आणि औषधी उपयोग केला जातो. पाव बनविण्याच्या उद्योगात बेकर यीष्ट मोठ्या प्रमाणावर वापरतात. पेनिसिलियम कॅम्बर्टी यामुळे चीजला विशिष्ट वास प्राप्‍त होतो. चिनी खाद्यपदार्थांमध्ये वापरले जाणारे सोया सॉस हे विशिष्ट कवकांद्वारे किण्वन प्रक्रियेने बनवितात.

पेनिसिलियम नोटॅटम यापासून मिळणार्‍या पेनिसिलिनचा उपयोग करून पहिल्यांदा प्रतिजैविके तयार करण्यात आली. या कवकाची प्रतिजैविक क्षमता ब्रिटिश वैज्ञानिक अ‍ॅलेक्झांडर फ्लेमिंग यांनी १९२९ मध्ये दाखवून दिली. दुसर्‍या महायुद्धात केवळ ब्रिटिश आणि अमेरिकन वैज्ञानिकांनी संयुक्त संशोधन करून पेनिसिलियम क्रायसोजिनम यापासून प्रतिजैविकांचे जास्त उत्पादन देणारे उत्परिवर्ती वंशप्रकार मिळविले. तेव्हाच पेनिसिलियमचे औद्योगिक उत्पादन करणे शक्य झाले. या उद्योगाने जगभर मोठे रूप धारण केलेले आहे, मात्र सध्या उपलब्ध प्रतिजैविकांपैकी फक्त काहीच प्रतिजैविके कवकांपासून बनलेली आहेत. ग्लुकॉनिक, आयटोकॉनिक, सायट्रिक इ. सेंद्रिय आम्ले तयार करण्यासाठी तसेच इतर रासायनिक प्रक्रियांमध्ये विविध सूक्ष्मकवकांचा वापर होतो. दरवर्षी जवळजवळ एक लाख टन सायट्रिक आम्लाचे उत्पादन अ‍ॅस्परजिलस नायगरया कवकांद्वारे होते. काही देशांत पाव उद्योगासाठी आणि मांस टिकविण्यासाठी लागणारे अ‍ॅसिड प्रोटीझेस नावाचे विकर तयार करण्यासाठी कवकांची मुद्दाम वाढ करतात.

अलैंगिक प्रजननाचे प्रकार:

🔰१) विखंडन (Fission):

     ज्या पद्धतीमध्ये एक सजीव पेशींचे दोन किंवा अधिक सामान भागात विभाजन होते. त्यास विखंडन असे म्हणतात. दोन सामान भागात विभाजन झाल्यास त्या क्रियेला द्विविखंडन (Binary Fission) आणि अधिक भागात विभाजन झाल्यास त्या बहुविखंडन (Multiple Fission) असे म्हणतात. हि पद्धत एकपेशीय सजीवांमध्ये आढळते.

उदा. द्विविखंडन – जिवाणू, पॅरामेशिअम (आडवे विखंडन), बहुविखंडन –  अमिबा, यूग्लिना (उभे विखंडन). 

🔰२) मुकुलायन (Budding):

    बहुपेशीय सजीवांची पूर्ण वाढ झाल्यानंतर त्यांच्या शरीरावर गोलाकार फुगीर रचना तयार होते त्यास मुकुल असे म्हणतात. त्यात वाढ होऊन विकसित सजीव तयार होतो जेव्हा त्या सजीवामध्ये स्वतःचे पोषण करण्याची क्षमता निर्माण होते, तेव्हा तो मूळ सजीवापासून वेगळा होतो यास मुकूलायन असे म्हणतात. उदा. हायड्रा.

🔰३) खंडीभवन (Fragmentation):

    काही बहुपेशीय सजीवांचे अनेक लहान तंतुमय खंडात रूपांतर होते . पाणी व पोषद्रव्ये योग्य प्रमाणात मिळाल्यावर त्यांची वाढ होऊन नवीन सजीव तयार होतात या पद्धतीला खंडीभवन असे म्हणतात. उदा स्पायरोगायरा.

🔰४) पुनरुदभवन / पुनर्जनन (Regeneration):

    काही बहुपेशीय प्राण्यांमध्ये त्यांच्या शरीरापासून वेगळ्या झालेल्या भागापासून ते पूर्ण शरीर तयार करतात यालाच पुनरुदभवन असे म्हणतात.

उदा. प्लेनेरिया, लिव्हरफ्ल्यूक.

🔰५) बीजाणू निर्मिती (Spore Formation):

    काही सजीवांमध्ये लहान पानांवर बीजाणूधानी तयार होते व त्यात असंख्य बीजाणू तयार होतात. बिजानुधानी परिपकव झाल्यानंतर फुटते व त्यातील बीजाणू अनुकूल परिस्थितीत नवीन सजीवांची निर्मिती करतात, यास बीजाणू निर्मिती असे म्हणतात.

उदा. म्युकर, मॉस, रिक्सीया तसेच काही नेचे गटातील वनस्पती.

🔰६) शाकीय प्रजनन (Vegetative Propagation):

    वनस्पतींच्या मूळ, खोड, पाने, मुकुल यांसारख्या शाकीय अवयवांपासून होणाऱ्या प्रजननाला शाकीय प्रजनन असे म्हणतात.

उदा. खोड – बटाटा, बीट, ऊस, अद्रक, गुलाब इ.

मूळ- रताळे, गाजर, मुळा

पाने – ब्रायोफाटा (पानफुटी).

भारतीय अर्थव्यवस्था :- एक दृषक्षेप

▪️ देशाची एकूण लोकसंख्या (२०११) :- १२१.०८ कोटी

▪️जगाच्या लोकसंख्येच्या शेकडा प्रमाण :- १७.७%

▪️ लिंग गुणोत्तर (प्रती हजार पुरुषांच्या तुलनेत महिलांचे प्रमाण ):-  ९४३

▪️सर्वाधिक लिंग गुणोत्तर असलेले राज्य :- केरळ  (१०८४)

▪️जन्मदर (२०१७) :- २०.२ प्रती एक हजार

▪️ मृत्यू दर(२०१७):- ६.३ प्रती एक हजार.

▪️महिला प्रजनन दर (२०१७) :-२.२

 अ) शहरी क्षेत्र :-१.७

 ब) ग्रामीण :- २.४

▪️शिशु मृत्यू दर(२०१७) :-

 ३३ (प्रती हजार जिवंत व्यक्ती)

अ) पुरूष:- ३२

ब) महिला :- ३२

क) ग्रामीण :- ३७

ड) शहरी:- २३

 ▪️सरासरी आयुष्मान:- ६८.८ वर्ष

अ) पुरूष:- ९७.३ वर्ष

ब) महिला :-७०.४ वर्ष

चालू घडामोडी :- 03 जानेवारी 2024

◆ ज्वारी उत्पादनात महाराष्ट्रातील पाहिले 5 जिल्हे :- 1] सोलापूर, 2] अहमदनगर, 3] बीड, 4] धाराशिव, 5] सांगली

◆ "प्रशासकीय योगायोग" पुस्तकाचे लेखक सेवानिवृत्त सनदी अधिकारी शेखर गायकवाड आहेत.

◆ "सुप्रशासन संधी आणि आव्हाने" पुस्तकाचे लेखक महापालिकेचे उपायुक्त राजीव नंदकर आहेत.

◆ 3 जानेवारी :- क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले जयंती, "महाराष्ट्र बालिका दिन" आणि "महिला शिक्षण दिन".

◆ अत्याचार, लैंगिक शोषण तसेच Acid हल्ल्यात बळी पडेलल्या महिलेला अर्थसाहाय्य तसेच पुनर्वसन करणे यासाठी राज्यात 2013 मध्ये मनोधैर्य योजना सुरू करण्यात आली.

◆ मनोधैर्य योजना विस्तारानुसार कायमचे अपंगत्व आल्यास अशा पीडित व्यक्तीस 10 लाख रुपयांपर्यंत अर्थसाहाय्य दिले जाणार आहे.

◆ केंद्र सरकार कडून सुरू करण्यात आलेल्या 'पीएम विश्वकर्मा' योजनेंतर्गत गरजूंना कर्ज दिले जाते आणि व्यवसाय करण्यास प्रोत्साहित केले जाते.

◆ पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी गेल्या सप्टेंबर 2023 मध्ये विश्वकर्मा जयंतीनिमित्त ही योजना सुरू केली होती.

◆ भारत संयुक्त अरब अमिरातीचा संयुक्त लष्करी मराव 'डेझर्ट सायक्लोन' राजस्थानमध्ये सुरू झाला आहे.

◆ 8 ते 13 जानेवारी 2024 दरम्यान गोवा इंटरनॅशनल पर्पल फेस्टचे आयोजन करण्यात आले आहे.

◆ सार्वजनिक सहभागाद्वारे सीएसआयआर - राष्ट्रीय समुद्रशास्त्र संस्थेने 59 वा स्थापना दिवस साजरा केला.

◆ महिला सशक्तीकरणाचे धोरण अनुसरत केंद्रीय निवृत्तीवेतन आणि निवृत्तीवेतन धारक कल्याण विभागाने महिला सरकारी कर्मचाऱ्यांना कुटुंबनिवृत्तीवेतन मिळण्यासाठी पतीच्या ऐवजी एक/अनेक अपत्यांचे नाव नामनिर्देशित करण्याची परवानगी दिली.

◆ अनाहतने स्कॉटिश ज्युनियर ओपन स्क्वॉश सी शिपमध्ये अंडर-19 मुलींचे विजेतेपद पटकावले.

◆ भारतीय नौदलाच्या सामग्री विभागाच्या प्रमुखपदी किरण देशमुख यांची नियुक्ती करण्यात आली आहे.

◆ ब्रिक्स गटाची एकुण सदस्य संख्या 10 झाली असून ब्रिक्स गटाचे या वर्षीचे अध्यक्ष पद रशिया या देशाकडे आहे.

◆ केंद्र सरकारने आत्मनिर्भर भारत मोहिमे अंतर्गत महाराष्ट्र राज्यातील सोलापूर जिल्हा ज्वारी उत्पादन व प्रक्रिया उद्योगासाठी निवडला आहे.

◆ दिप्ती शर्मा ही अंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय क्रिकेट मध्ये 100 विकेट घेणारी चौथी भारतीय महिला गोलंदाज ठरली आहे.

◆ कमलताई परदेशी(पुणे) यांचे नुकतेच निधन झाले. त्या "मसाला क्वीन" नावाने प्रसिद्ध होत्या.

◆ FIDE world रॅपिड बुद्धिबळ स्पर्धा 2023 चे विजेतेपद मॅग्नस कार्लसन याने पटकावले.

◆ FIDE world रॅपिड बुद्धिबळ स्पर्धा 2023 उझबेकिस्तान या देशात आयोजीत करण्यात आली होती.

◆ फेलिक्स त्सेसिकेदी यांची कांगो या देशाच्या राष्ट्राध्यक्ष पदी निवड झाली आहे.

वृक्क (Kidney)

आपल्या शरीरात दोन्ही बाजूस एक अशा दोन वृक्क असतात. वृक्कांचा आकार घेवड्याच्या बियांसारखा असून रंग लालसर तपकिरी असतो.वृक्कांची लांबी 10 ते 12 cm असून रुंदी 6 cm तर जाडी  4 cm असते.वृक्काचे वजन पुरुषांमध्ये 125-170 g असून स्त्रियांमध्ये 115-155 g असते.वृक्काच्या बाह्य आवरणाला वलकुट (Cortex) असे म्हणतात. त्यामध्ये 8-18 पिरॅमिड / शंक्वाकृती घटक असतात, त्यांना मध्यांश (Medulla) असे म्हणतात.मध्यांशासमोर मूत्रवाहिनेचे श्रोणी (Pelvis) नावाचा भाग असतो. तेथून वृक्काला ऑक्सिजनयुक्त रक्त पुरविणारी वृक्क धमनी (Renal Artery) आत शिरते तर कार्बन डायॉकसाईड रक्त वाहून नेणारी वृक्क शीर (Renal Vein) बाहेर निघते.प्रत्येक मध्यांशामध्ये एक लाख याप्रमाणे प्रत्येक वृक्कात सुमारे 10 लाख मूत्र जनक नलिका असतात. त्यांना वृक्कानू (Nephron) म्हणतात.

वृकानुमध्येच अशुध्द रक्त गाळण्याची मूलभूत क्रिया घडून येते.उजवे वृक्क हे डाव्या वृक्कापेक्षा थोडेसे खाली असते कारण त्याच्या वर यकृत ग्रंथी असते.आपल्या शरीरातील रक्त वृक्कामधून दररोज 400 वेळा गाळले जाते. म्हणजे एका मिनिटाला 125 मिली एवढे रक्त गाळले जाते.आपले वृक्क दररोज साधारणपण

💥वृक्काचे कार्य (Functions Of Kidney)

1) रक्तातील चयापचय क्रियेत तयार झालेले अमोनिया, युरिया व युरिक आम्ल यासारखे नायट्रोजनयुक्त टाकाऊ पदार्थ शरीराबाहेर टाकणे.

2) रक्तातील अयनांचे प्रमाण संतुलित ठेवणे.

3) रक्ताचा सामु (pH) संतुलित ठेवणे.

4) रक्ताचा परासरण दाब आणि आकारमान नियंत्रित करणे.

5) वृक्कामधून क्लीस्ट्रायॉल आणि एरिथ्रो पायोटीन हि संप्रेरके तर रेनिन हे विकार तयार होते.

6) वृक्कमुळे शर्करा, अमिनो आम्ले आणि पाणी यांचे पुनःअवशोषण घडून येते.

7) वृक्कमुळे आम्ल-आम्लरींचे संतुलन तसेच रक्तदाब नियंत्रित केला जातो.

8) वृक्कामुळे बायकार्बोनेटचे (HCO3)

9) ADH (Anti Diuretic Hormone) या वृक्कातील संप्रेरकामुळे पाण्याचे प्रमाण संतुलित ठेवले जाते.

जीवनसत्त्व ई

» याचे रासायनिक नाव टोकोफेरॉल आहे. 

» ई जीवनसत्त्व आल्फा, बीटा, गॅमा व डेल्टा टोकोफेरॉल म्हणून नैसर्गिक रीत्या वनस्पतिज तेलांमध्ये असते. 

» नेहमीच्या अन्न शिजविण्याने या जीवनसत्त्वाचा नाश होत नाही; परंतु खरपूस तळण्याने या जीवनसत्त्वाचा नाश होतो.

» ई जीवनसत्त्व सर्व प्रकारच्या अन्नपदार्थांत आढळते. करडई, शेंगदाणा, मका व सरकी यांच्या तेलात, कडधान्ये, डाळी, हिरव्या पालेभाज्यांमध्ये ई जीवनसत्त्व असते. 

» सालीट (लेट्यूस) या पालेभाजीत व लसूणघास (आल्फा - आल्फा) या गवतात जास्त प्रमाणात तर गव्हाच्या अंकुरापासून काढलेल्या तेलात ई जीवनसत्त्व सर्वाधिक असते. 

» लोणी, अंड्यातील पिवळा बलक, यकृत यांतही ई जीवनसत्त्व आढळते. प्रौढ व्यक्तीला दररोज सु. १५ मिग्रॅ. ई जीवनसत्त्व लागते.

» ई जीवनसत्त्व निरनिराळ्या पेशींमध्ये प्रतिऑक्सिडीकारक आणि सहविकर म्हणून कार्य करते. 

» शरीरातील मेदाम्ले, अ तसेच क जीवनसत्त्वांचे ऑक्सिडीकरणापासून बचाव करते. 

» ई जीवनसत्त्वाच्या त्रुटीमुळे लिपिड पेरॉक्साइडे रक्तपेशीत साठविली जातात आणि पेशीपटलात विकृती निर्माण होऊन त्या पेशी लवकर नाश पावतात. 

» केशवाहिन्यांमधील रक्ताच्या पारगम्यतेवर विपरित परिणाम होऊन द्रवयुक्त सूज येते आणि पांडुरोग होतो. 

» ई जीवनसत्त्वाच्या त्रुटीमुळे स्नायूंची वाढ खुंटते. 

» उंदरांवरील प्रयोगात मादीतील वंध्यत्व व नरात वृषण अपकर्ष यावर ई जीवनसत्त्व उपयुक्त ठरते असे आढळून आले आहे. 

» ते प्रजननासाठी आवश्यक असून वंध्यत्व, गर्भपात इ. विकृतींकरिता वापरतात. या जीवनसत्त्वाच्या अतिसेवनाने विषाक्तता होत नाही.