काही प्रश्न व नेशनल पार्क राज्यवार

MPSC All Competitive Exam:
' सरदार सरोवर ' हा प्रकल्प कोणत्या नदीवर आहे ?

उत्तर -- नर्मदा
-------------------------------------------------------
' आग्रा ' हे शहर कोणत्या नदी काठावर आहे ?

उत्तर -- यमुना
-----------------------------------------------------
' शिवाजी सागर ' जलाशय कोणत्या जलाशयास म्हणतात ?

उत्तर -- कोयना
------------------------------------------------------
' संजय गांधी ' राष्ट्रीय उद्यान कोठे आहे ?

उत्तर -- बोरिवली ( मुंबई )
-----------------------------------------------------
महाराष्ट्रातील सर्वांत मोठा कागद कारखाना कोणत्या जिल्ह्यात आहे ?

उत्तर -- चंद्रपुर
------------------------------------------------------
महाराष्ट्र राज्याच्या सागरी किना-याची लांबी किती आहे ?

उत्तर -- ७२० कि. मी.
------------------------------------------------------

शिवनेरी किल्ला कोणत्या जिल्ह्यात आहे ?

उत्तर -- पुणे
-------------------------------------------------------
' भंडारदरा ' धरण कोणत्या नदीवर आहे ?

उत्तर -- प्रवरा
------------------------------------------------------
पालघर जिल्ह्यातील मत्स्य व्यवसायाचे प्रमुख केंद्र कोणते आहे ?

उत्तर -- सातपाटी
-------------------------------------------------------
' बिहू ' हे लोकनृत्य कोणत्या राज्यातील आहे ?

उत्तर -- आसाम
-----------------------------------------------------
अनेर धरण कोणत्या जिल्ह्यात आहे ?

उत्तर -- धुळे
---------------------------------------------------
महाराष्ट्रातील द्वितीय क्रमांकाचे उंच शिखर कोणते ?

उत्तर -- साल्हेर

🎓  नेशनल पार्क ~राज्यवार 🎓

🌴राजस्थान
1. केवला देवी राष्ट्रीय उद्यान
2. रणथ्मभोर राष्ट्रीय पार्क
3. सरिस्का राष्ट्रीय उद्यान
4. डैजर्ट राष्ट्रीय पार्क
5. दर्रा राष्ट्रीय पार्क
6. घना पक्षी राष्ट्रीय पार्क
7. केवला देवी राष्ट्रीय पार्क
8. ताल छापर अभ्यारण्य
9. माउंट आबू वाईल्ड लाइफ सैंचुरी

🌴मध्य प्रदेश
1. कान्हा राष्ट्रीय पार्क
2. पेंच राष्ट्रीय पार्क
3. पन्ना राष्ट्रीय पार्क
4. सतपुड़ा राष्ट्रीय पार्क
5. वन विहार पार्क
6. रुद्र सागर झील राष्ट्रीय पार्क
7. बांधवगढ नेशनल पार्क
8. संजय नेशनल पार्क
9. माधव राष्ट्रीय पार्क
10. कुनो नेशनल पार्क
11. माण्डला प्लांट फौसिल राष्ट्रीय पार्क

🌴अरुणाचल प्रदेश
1. नामदफा राष्ट्रीय पार्क

🌴हरियाणा
1. सुलतानपुर राष्ट्रीय पार्क
2. कलेशर राष्ट्रीय पार्क

🌴उत्तर प्रदेश
1. दूदवा राष्ट्रीय पार्क
2. चन्द्रप्रभा वन्यजीव विहार

🌴झारखंड
1. बेतला राष्ट्रीय पार्क
2. हजारीबाग राष्ट्रीय पार्क
3. धीमा राष्ट्रीय पार्क

🌴मणिपुर
1. काइबुल लाम्झो राष्ट्रीय पार्क
2. सिरोही राष्ट्रीय पार्क

🌴सिक्किम
1. खांचनजोंगा राष्ट्रीय पार्क

🌴तरिपुरा
1. क्लाउडेड राष्ट्रीय पार्क

🌴तमिलनाडु
1. गल्फ आफ मनार राष्ट्रीय पार्क
2. इन्दिरा गांधी ( अन्नामलाई ) राष्ट्रीय पार्क
3. प्लानी हिल्स राष्ट्रीय पार्क
4. मुकुरूथी नेशनल पार्क
5. गुनीडे नेशनल पार्क

🌴ओडिसा
1. भीतरगनिका राष्ट्रीय पार्क
2. सिंमली राष्ट्रीय पार्क
3. नन्दनकानन राष्ट्रीय चिड़ीयाघर
4. चिल्का झील अभयारण्य

🌴मिजोरम
1. माउन्टेन राष्ट्रीय पार्क
2. मुरलेन राष्ट्रीय पार्क
3. फांगपुई नेशनल पार्क
4. डाम्फा अभ्यारण्य

🌴जम्मू-कश्मीर
1. दाचीग्राम राष्ट्रीय पार्क
2. सलीम अली राष्ट्रीय पार्क
3. किस्तवाड़ राष्ट्रीय पार्क
4. हैमनिश नेशनल पार्क
5. जैव मण्डल रीजर्व , श्रीनगर

🌴पश्चिम बंगाल
1. सुन्दरवन राष्ट्रीय पार्क
2. बुक्सा राष्ट्रीय पार्क
3. जलधपारा राष्ट्रीय पार्क
4. गोरूवारा राष्ट्रीय पार्क
5. सिंघालिला राष्ट्रीय पार्क
6. नियोरा वैली नेशनल पार्क

🌴असम
1. मानस राष्ट्रीय पार्क
2. काजीरंगा राष्ट्रीय पार्क
3. नामेरी राष्ट्रीय पार्क
4. राजीव गांधी ओरांग पार्क
5. डिब्रूगढ़ शेखोवाल राष्ट्रीय पार्क

🌴आध्र प्रदेश
1. कसरू ब्रह्मानंदा रेड्डी नेशनल पार्क
2. इन्दिरा गाँधी प्राणी विज्ञान पार्क
3. मरूगवामी नेशनल पार्क
4. श्री वेंकटेश्वरम राष्ट्रीय पार्क
5. कावला राष्ट्रीय पार्क
6. नागार्जुन सागर राष्ट्रीय पार्क
7. नेलापत्तु पक्षी राष्ट्रीय पार्क

🌴महाराष्ट्र
1. बोरीवली ( संजय गांधी ) राष्ट्रीय पार्क
2. चांदोली राष्ट्रीय पार्क
3. तबोड़ा राष्ट्रीय पार्क
4. गुग्गामल राष्ट्रीय पार्क
5. नवागांव राष्ट्रीय पार्क
6. तन्सा नेशनल पार्क, थाणे
7. मेलघाट राष्ट्रिय अभ्यारण्य

🌴अण्डमान-निकोबार
1. सैडिल पीक राष्ट्रीय उद्यान
2. महात्मा गाँधी मैरीन ( वंदूर ) राष्ट्रीय उद्यान
3. फोसिल राष्ट्रीय पार्क
4. कैंपबैल नेशनल पार्क
5. गलेथा राष्ट्रीय पार्क
6. माऊंट हैरिट नेशनल पार्क
7. रानी झांसी मैरीन राष्ट्रीय पार्क

🌴हिमाचल प्रदेश
1. पिन वैली पार्क
2. ग्रेट हिमालय राष्ट्रीय पार्क
3. रोहल्ला राष्ट्रीय पार्क
4. किरगंगा राष्ट्रीय पार्क
5. सीमलबरा राष्ट्रीय पार्क
6. इन्द्रकिला नेशनल पार्क
7. शिकरी देवी अभ्यारण्य

🌴गजरात
1. गिर राष्ट्रीय पार्क
2. मरीन राष्ट्रीय पार्क
3. ब्लेक बुक राष्ट्रीय पार्क
4. गल्फ आफ कच्छ
5. वंसदा नेशनल पार्क

🌴उत्तराखण्ड
1. जिम कार्बेट राष्ट्रीय पार्क
2. वैली आफ फ्लावर राष्ट्रीय पार्क
3. नन्दा देवी राष्ट्रीय पार्क
4. राजाजी नेशनल पार्क
5. गोविन्द पासू विहार नेशनल पार्क
6. गंगोत्री राष्ट्रीय पार्क

🌴छत्तीसगढ
1. कांगेर घाटी ( कांगेर वैली ) राष्ट्रीय पार्क
2. इन्द्रावती राष्ट्रीय पार्क
3. गुरू घासीदास ( संजय ) राष्ट्रीय उद्यान

🌴करल
1. साइलेंट वैली राष्ट्रीय पार्क
2. पेरियार नेशनल  पार्क
3. मैथीकेतन नेशनल पार्क
4. अन्नामुदाई नेशनल पार्क
5. एर्नाकुलम नेशनल पार्क

🌴कर्नाटक
1. बांदीपुर राष्ट्रीय पार्क
2. नागरहोल ( राजीव गांधी ) राष्ट्रीय उद्यान
3. अंसी राष्ट्रीय पार्क
4. बनेरघाटला नेशनल पार्क
5. कुडूरमुख नेशनल पार्क
6. तुंगभद्रा राष्ट्रीय पार्क

🌴 पंजाब
1. हरिकै वैटलैण्ड नेशनल पार्क

🌴 तेलंगाना
1. महावीर हरीना वनस्थली नेशनल पार्क
2. किन्नरसानी अभ्यारण्य

🌴 गोआ
1. सलीम अली बर्ड सैंचुरी
2. नेत्रावली वन्यजीव पार्क
3. चौरा राष्ट्रीय पार्क
4. भगवान महावीर नेशनल पार्क

🌴 बिहार
1. वाल्मिकी नेशनल पार्क
2. विक्रमसिला गंगटिक डॉल्फिन सैंचुरी
3. कंवर लेक बर्ड सैंचुरी

🌴 नागालैण्ड
1. इंटांग्की अभ्यारण्य, कोहीमा

🌴 मेघालय
1. बलफकरम नेशनल पार्क
2. सीजू अभ्यारण्य
3. नांगखिलेम अभ्यारण्य
4. नोकरे

महाराष्ट्र - जलाशय व धरणे /General Knowledge

MPSC All Competitive Exam:
🔴 महाराष्ट्र - जलाशय व धरणे.

🔶कोयना - शिवाजी सागर - (कोयना)  हेळवाक (सातारा)

🔶जायकवाडी - नाथसागर (गोदावरी) औरंगाबाद

🔶बाभळी प्रकल्प - (गोदावरी) नांदेड

🔶 भंडारदरा - (प्रवरा) अहमदनगर

🔶गंगापूर - (गोदावरी) नाशिक

🔶 राधानगरी - (भोगावती) कोल्हापूर

🔶मोडकसागर - (वैतरणा) ठाणे

🔶 उजनी - (भीमा) सोलापूर

🔶तोतलाडोह - मेघदूत जलाशय (पेंच)- नागपूर

🔶यशवंत धरण - (बोर) वर्धा

🔶 खडकवासला - (मुठा) पुणे

🔶 येलदरी - (पूर्णा) परभणी

__________________________

General  Knowledge*

● गुजरातच्या कोणत्या जिल्ह्यात 'बन्नी' नावाच्या म्हैस-जातीच्या भारतातील पहिल्या IVF रेडकूचा जन्म झाला?
उत्तर : गीर सोमनाथ

●  कोणत्या दिवशी “आंतरराष्ट्रीय मुत्सद्दी दिवस” साजरा करतात?
उत्तर : २४ ऑक्टोबर

● कोणती व्यक्ती "द ऑरिजिन स्टोरी ऑफ इंडियाज स्टेट्स" हे शीर्षक असलेल्या पुस्तकाचे लेखक आहे?
उत्तर : वेंकटराघवन सुभा श्रीनिवासन

●  कोणत्या संस्थेने “गरुड” ॲप तयार केले?
उत्तर : भारतीय निवडणूक आयोग

● कोणत्या दिवशी “जागतिक विकास माहिती दिवस” साजरा करतात?
उत्तर : २४ ऑक्टोबर

● कोणत्या व्यक्तीला ६७ व्या राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार सोहळ्यात २०१९ या वर्षासाठी ‘दादासाहेब फाळके पुरस्कार’ प्रदान करण्यात आला?
उत्तर : रजनीकांत

● कोणती २०२१ साली “जागतिक पोलिओ दिवस”ची संकल्पना आहे?
उत्तर : डिलिव्हरिंग ऑन ए प्रॉमिस

●  कोणत्या संस्थेने "PEC लिमिटेड" या कंपनीला 'नॉट फिट अँड प्रॉपर (अयोग्य)' म्हणून घोषित केले?
उत्तर : भारतीय प्रतिभूती आणि विनिमय मंडल

MPSC All Competitive Exam

MPSC All Competitive Exam➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

'एक्झरसाइज अजेय वॉरीयर' याच्या संदर्भात खालील विधाने विचारात घ्या:

1. ते भारत आणि अमेरिका यांच्यातील 6 वे संयुक्त कंपनीस्तरीय लष्करी प्रशिक्षण आहे.

2. प्रशिक्षण उत्तराखंडच्या चौबटिया येथे सुरू झाले.

दिलेल्यापैकी कोणते विधाने अचूक आहे?

(A) फक्त 1
(B) फक्त 2 ✅✅
(C) 1 आणि 2
(D) एकही नाही

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

कोणत्या खेळाडूने 7 ऑक्टोबर 2021 रोजी ओस्लो (नॉर्वे) येथे खेळविण्यात आलेल्या जागतिक कुस्ती अजिंक्यपद स्पर्धेमध्ये रौप्यपदक जिंकले?

(A) विनेश फोगाट
(B) साक्षी मलिक
(C) अंशु मलिक ✅✅
(D) हेलन मरौलीस

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

कोणत्या राज्यात ‘तामोर पिंगला वन्यजीवन अभयारण्य’ आहे?

(A) ओडिशा
(B) छत्तीसगड ✅✅
(C) केरळ
(D) गुजरात

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

जागतिक आरोग्य संघटनेने ______ नामक मलेरियाविरोधीची जगातील प्रथम लसीला मान्यता दिली.

(A) RTS,S/AS01 (RTS,S) ✅✅
(B) RTP,P/AS01 (RTP,P)
(C) RTT,T/AS01 (RTT,T)
(D) RTY,Y/AS01 (RTY,Y)

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

खालीलपैकी कोणत्या भाषेसाठी ‘बहुभाषिक स्मृतिभ्रंश संशोधन आणि मूल्यांकन (मुद्रा / MUDRA) टूलबॉक्स’ विकसित करण्यात आले?

(A) बंगाली
(B) कन्नड
(C) हिंदी
(D) वरील सर्व ✅✅

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

______ संस्थेने “शिफ्टिंग गियर्स: डिजिटलायझेशन अँड सर्व्हिसेस-लेड डेव्हलपमेंट” या शीर्षकाचा अहवाल प्रकाशित केला.

(A) आंतरराष्ट्रीय चलननिधी
(B) जागतिक व्यापार संघटना
(C) जागतिक बँक ✅✅
(D) यापैकी नाही

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

खालीलपैकी कोणती प्रत्यक्ष, अप्रत्यक्ष करांच्या संकलनासाठी मंजुरी मिळविणारी पहिली अनुसूचित खासगी बँक ठरली?

(A) आयसीआयसीआय बँक
(B) कोटक महिंद्रा बँक ✅✅
(C) इंडसइंड बँक
(D) युनियन बँक ऑफ इंडिया

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

कोणत्या व्यक्तीला साहित्यातील ‘2021 नोबेल पारितोषिक’ प्राप्त झाला?

(A) अब्दुलरजाक गुरनाह ✅✅
(B) क्लाऊस हॅसलमन
(C) स्युकुरो मनाबे
(D) जॉर्जियो पॅरीसी

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

कोणत्या व्यक्तीची पारादीप बंदर न्यास याचे नवीन अध्यक्ष म्हणून नियुक्ती झाली?

(A) नंदीश शुक्ला
(B) राजीव जलोटा
(C) रवी एम. परमा
(D) पी. एल. हरनाध ✅✅

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

कोणता “निसर्ग आणि लोकांसाठी उच्च महत्वाकांक्षी संधि (HAC)” यामध्ये सहभागी होणारा प्रथम BRICS देश ठरला?

(A) दक्षिण आफ्रिका
(B) रशिया
(C) चीन
(D) भारत ✅✅

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

| General  Knowledge*

● कोणत्या देशाने २१ ऑक्टोबर २०२१ रोजी त्याचे “नुरी” नामक पहिले स्वदेशी निर्मित अग्निबाण प्रक्षेपित केले?
उत्तर : दक्षिण कोरिया

●  कोणत्या देशाला “नॅशनल इंटेलिजन्स एस्टिमेट (NIE) ऑन क्लायमेट” हे शीर्षक असलेल्या अहवालात ‘कंट्री ऑफ कंसर्न’ म्हणून वर्गीकृत करण्यात आले?
उत्तर :  भारत, हैती, उत्तर कोरिया

● त्रेचाळीस देशांनी ____ देशाला उईघुर नामक मुस्लिम समुदायासाठी कायदे अंमलबजावणीदरम्यान पूर्ण आदर सुनिश्चित करावे असे आवाहन केले आहे.
उत्तर : चीन

●  कोणत्या संस्थेने रिलायन्स रिटेल या कंपनीसोबतच्या २४,७१३ कोटी रुपयांच्या व्यवसाय करारावरील अंतरिम स्थगिती उठविण्याची फ्युचर रिटेल या कंपनीची याचिका फेटाळली?
उत्तर : सिंगापूर इंटरनॅशनल आर्बिट्रेशन सेंटर

● भारतीय संविधानाच्या कोणत्या कलमान्वये पश्चिम बंगाल सरकारने भारतीय संघराज्याविरोधात याचिका दाखल केली?
उत्तर :  कलम १३१

● कोणत्या व्यक्तीला ५२ व्या भारतीय आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सवात (IFFI) "सत्यजित रे जीवनगौरव पुरस्कार"ने सन्मानित केले जाईल?
उत्तर : मार्टिन स्कोर्सेज

● भारतीय रिझर्व्ह बँकेने (RBI) चार अखिल भारतीय वित्तीय संस्थांसाठी (AIFI) किमान __ भांडवल प्रस्तावित केले आहे.
उत्तर : ११.५ टक्के

●  कोणत्या चित्रपटाची ‘ऑस्कर २०२२’ पुरस्कारांच्या नामांकन यादीत भारताकडून अधिकृत नोंदणी करण्यात आली?
उत्तर : कुझंगल

भारतातील सर्वात लांब

🌊🇮🇳भारतातील सर्वात लांब🇮🇳🌊

1.भारतातील सर्वात लांब नदी - गंगा नदी (2,510 किमी.)

2.भारतातील सर्वात लांब धरण - हिराकुंड धरण (महानदीवर, ओरिसा)

3.भारतातील सर्वात लांब बोगदा - जवाहर बोगदा

4.भारतातील सर्वात लांब लेणी - अजिंठा

5.भारतातील सर्वात लांब रेल्वेमार्ग- जम्मूतावी ते कन्याकुमारी

6.भारतातील सर्वात लांब रेल्वेपुल - सोन नदीवरील पूल

7.भारतातील सर्वात लांब रस्ता - पूलगांधी सेतु

8.भारतातील सर्वात लांब विधुत रेल्वे मार्ग- दिल्ली ते कलकत्ता

9.भारतातील सर्वात लांब पूल - हावडा ब्रीज

10.भारतातील सर्वात लांब समुद्रावरील पुल 
- सी-लिंक, मुंबई (वरळी-बांद्रा )

वन संधारण आणि विकास

वन संधारण आणि विकास
वन हद्दीचे सीमांकन
रोपवाटिका
वन-वणवा प्रतिबंध प्रकल्प
शात्रोक्त वन व्यवस्थापन
मूल्यनिर्धारण घटकांचे बळकटीकरण
पर्यायी वनीकरणासाठी अपर प्रधान मुख्य वनसंरक्षक (कॅम्प) पद निर्मिती
भूमी अभिलेख कक्षाची निर्मिती
पर्यावरणीय संतुलनाच्या दृष्टीने वनांचे महत्व अनन्यसाधारण आहे. गेल्या काही वर्षातील अपरिमीत वृक्षतोडीमुळे हे संतुलन बिघडू लागले आहे. यामुळे वातावरणात तापमान वाढ, वातावरणीय बदल, पूर, दुष्काळसदृश परिस्थिती, गारांचा पाऊस अशा अनपेक्षितरीत्या येणाऱ्या समस्यांना आपणाला सामोरे जावे लागत आहे. पर्यावरणीय समतोलासाठी वनांचे जतन आणि संवर्धन मोठ्या प्रमाणावर करणे ही आज काळाची गरज बनली आहे. यावर उपाय म्हणून वन विभागाने वन संधारण, संवर्धन आणि विकासासाठी काळाची गती ओळखून मोठ्या प्रमाणावर पावले उचलली आहेत. १ जुलै २०१६ रोजी २ कोटी ८३ लाख वृक्ष लावले तर ते जगविण्यासाठी कष्टही घेत आहे. राज्यातील ३३ टक्के क्षेत्र हे वनाच्छादीत करण्यासाठी तीन वर्षात ५० कोटी वृक्ष लागवडीचे धोरण शासनाने आखले आहे. हे प्रयत्न निश्चितच आश्वासक आहेत. त्यामुळे या उपक्रमांचा थोडक्यात घेतलेला आढावा.

पर्यावरण आणि पर्यावरणीय समस्या या आज सर्वत्र चर्चेचा विषय बनलेला आहे. समाजातील प्रत्येक जाणती व्यक्ती ही मग ती लहान असो व वयोवृद्ध, स्त्री असो वा पुरुष, सर्वच पर्यावरणाच्या संरक्षणासाठी पुढाकार घेत असून वनांच्या संवर्धनासाठी आणि विकासाठी प्रयत्नशील आहे. यादृष्टीने राज्य शासनाच्या वनविभागाने अनेक उपक्रम हाती घेतले आहेत. राज्याच्या वन धोरणाप्रमाणे पर्यावरणाचा समतोल राखण्यासाठी जंगलव्याप्त क्षेत्र ३३ टक्के असणे गरजेचे आहे, मात्र सद्यस्थितीत ते फक्त २१ टक्के आहे.
वन हद्दीचे सीमांकन
शेतकऱ्यांकडून वनक्षेत्रावर शेतीसाठी अतिक्रमण केले जाते. हे थांबविण्यासाठी वन विभागाकडून वन हद्दीचे सर्वेक्षण, वनक्षेत्रात जमावबंदी व सीमांकन करण्याचा कार्यक्रम राबवला जात आहे. वन विभागाकडून वन हद्दीचे सीमांकन पूर्ण झाल्यानंतर शेतीसाठी वन जमिनीवर रहोणाऱ्या अतिक्रमणाला मोठा आळा बसेल.
रोपवाटिका
राज्यात असणाऱ्या वनक्षेत्राचा विचार करून ज्या क्षेत्रात वनांची घनता कमी आहे, त्या क्षेत्रात भौगोलिक वातावरणात तग धरू शकणाऱ्या वृक्ष प्रजातींची लागवड करून वनांची घनता वाढविण्यावर भर दिला जात आहे. रोपवन यशस्वी होण्यासाठी रोपे ही सुदृढ व जोमदार वाढणारी लागतात. यासाठी रोपवाटिकांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर सागवान, बांबू आणि इतर प्रजातींची लागवड करण्यासाठी रोपे तयार केली जात आहेत.
वन-वणवा प्रतिबंध प्रकल्प
वनक्षेत्राची हानी ही मोठ्या प्रमाणावर वणवा लागल्याने होत असते. वनांचे आग लागून तेथील जैव विविधता संकटात येते. ही बाब लक्षात घेता राज्यामध्ये १९८४ वर्षापासून वन-वणवा प्रतिबंध प्रकल्प सुरु करण्यात आला असून त्यात आधुनिक वन-वणवा तंत्रज्ञान व अवजारांचा वापर करून वणव्यापासून वन वाचवले जाते. सध्या या प्रकल्पाची व्याप्ती चंद्रपूर जिल्ह्यापुरती मर्यादित आहे. पुढील कालावधीत त्याची व्याप्ती राज्यातील इतर वनवृत्तामध्ये, वनक्षेत्रात वाढविण्याचा वनविभागाचा मानस आहे.
शात्रोक्त वन व्यवस्थापन

राज्यातील वनव्यवस्थापन हे शास्त्रोक्तरित्या करण्यासाठी पुणे, नागपूर याठिकाणी दोन विभाग सुरु करण्यात आले आहेत. या दोन विभागांतर्गत ११ विभाग हे नेमून दिलेल्या प्रादेशिक वन विभागाच्या कामांचे नियोजन तयार करतात. आता पारंपरिक पद्धतीत बदल झाला असून सुदूर संवेदन शास्त्राचा वापर व सॅटेलाईट इमेज प्रोसेसिंगच्या माध्यमातून वृक्ष घनतेचे वर्गीकरण केले जात आहे. यासाठी भारतीय वन व सर्वेक्षण विभागाकडून प्राप्त झालेल्या नकाशांचा आधार घेतला जातो.
मूल्यनिर्धारण घटकांचे बळकटीकरण
वन प्रशासनाचे काम हे अधिक चांगले व्हावे, कार्यक्षमतेत वाढ व्हावी म्हणून मूल्यनिर्धारण घटकांचे बळकटीकरण, लेखा व लेखापरीक्षा कक्ष, प्रधान मुख्य वनरक्षक यांच्या कार्यालयात गोपनीय कक्ष, निवृत्ती वेतन कक्ष इत्यादी कक्षांची स्थापना करण्यात आली आहे.
पर्यायी वनीकरणासाठी अपर प्रधान मुख्य वनसंरक्षक (कॅम्प) पद निर्मिती
वन(संवर्धन) अधिनियम १९८० च्या अंतर्गत वनक्षेत्रात इतर विकास प्रकल्पासाठी जर जमीन हवी असेल तर त्यासाठी केंद्र शासनाकडे तसा प्रस्ताव मान्यतेसाठी पाठवावा लागतो. त्या प्रस्तावाच्या पाठपुराव्यासाठी प्रधान मुख्य वनसंरक्षक कार्यालयातील केंद्रस्थ अधिकारी यांच्या अधिपत्याखाली असणाऱ्या संघटनेचे बळकटीकरण करून पर्यायी वनीकरणासाठी अपर प्रधान मुख्य वनसंरक्षक (कॅम्प) पद निर्माण करण्यात आले आहे.

महाराष्ट्रातील खनिज साधनसंपत्ती

महाराष्ट्रातील खनिज साधनसंपत्ती

महाराष्ट्राच्या  एकूण क्षेत्रफळापैकी फक्त १२.३३ टक्के क्षेत्रात खनिज संपत्ती आढळते.
महाराष्ट्राची खनिज संपत्ती ही प्रामुख्याने बेसॉल्ट खडकाच्या बाह्यक्षेत्रात स्फटिकयुक्त व रूपांतरित खडकात पाहायला मिळते.
महाराष्ट्रात दगडी कोळसा, मँगनीज, लोह खनिज, बॉक्साईट इत्यादी खनिजे आढळतात.
महाराष्ट्रातील खनिज संपत्तीचे मुख्य क्षेत्र पूर्व विदर्भ असून यात चंद्रपूर, गडचिरोली, भंडारा, गोंदिया, नागपूर, यवतमाळ  इत्यादी जिल्हे येतात.
शिवाय सिंधुदुर्ग, रत्नागिरी, रायगड इत्यादी ठिकाणी देखील खनिजे आढळतात.
1] लोहखनिज :
भारतातील एकूण लोहखनिजाच्या साठ्यांपैकी २० टक्के लोहखनिजाचे साठे महाराष्ट्रात आहेत.

महाराष्ट्रात  लोहखनिजाचे साठे प्रामुख्याने चंद्रपूर, गडचिरोली, गोंदिया, नागपूर व सिंधुदुर्ग या जिल्ह्यांत आढळतात.

पूर्व विदर्भात जलजन्य खडकात लोहखनिज आढळतात. यातील गडचिरोली जिल्ह्यात सूरजागड येथील लोहखनिजाचे साठे चांगल्या प्रतीचे आहेत .

चंद्रपूर : चिमूर तालुक्यात पिंपळगाव, भिसी तसेच ब्रह्मपुरी तालुक्यात रत्नापूर व लोहारडोंगरी येथे लोहखनिजाच्या खाणी आहेत.
गडचिरोली : गडचिरोली व देऊळगाव परिसर हा लोहखनिजासाठी प्रसिद्ध आहे. येथे उच्च प्रतीची लोहखनिजे आढळतात.
गोंदिया : गोरेगाव तालुक्यात मॅग्नेटाइट प्रकारचे लोहखनिज आढळते. गोंदिया जिल्ह्यात अग्निजन्य खडकात लोहखनिज आढळते.
सिंधुदुर्ग : या जिल्ह्यात वेंगुर्ला तालुक्यात रेडी, आसोली येथे तर सावंतवाडी तालुक्यात काही ठिकाणी लोहखनिजाचे साठे आढळतात. रेडीनजीक टेकड्यांत दोन किमीपर्यंत लोहखनिजाचे साठे आहेत.
कोल्हापूर : या जिल्ह्यात शाहूवाडी व राधानगरी तालुक्यात लोहखनिजाचे साठे आढळतात.
2] बॉक्साइट :
बॉक्साइटचा उपयोग प्रामुख्याने अ‍ॅल्युमिनिअम निर्मितीसाठी केला जातो.

भारतातील सुमारे २१ टक्के बॉक्साईटचे उत्पादन महाराष्ट्रात होते.

महाराष्ट्रातील बॉक्साईटचे साठे उच्च प्रतीचे आहेत. ते कोल्हापूर, रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग, रायगड, ठाणे, सातारा व सांगली या जिल्ह्यांत आढळतात.

कोल्हापूर :  शाहूवाडी, राधानगरी व चंदनगड तालुक्यात बॉक्साईटचे साठे आढळतात. येथील बॉक्साईटचा उपयोग इंडियन अ‍ॅल्युमिनिअम कंपनीच्या बेळगाव येथे अ‍ॅल्युमिनिअम कारखान्यात धातुनिर्मितीसाठी होतो.
रायगड : या जिल्ह्यात बॉक्साईटचे साठे प्रामुख्याने मुरुड, रोहा व श्रीवर्धन या तालुक्यांत केंद्रित आहेत.
ठाणे : या जिल्ह्यात सालसेट बेट व तुगार टेकड्यांच्या प्रदेशात बॉक्साईटचे साठे आहेत. येथील साठे कनिष्ठ प्रकारचे आहेत. या क्षेत्रांव्यतिरिक्त मुंबई उपनगर (बोरिवली, जोगेश्वरी, गोरेगाव), सिंधुदुर्ग जिल्ह्यात आंबोली घाटाच्या प्रदेशात तसेच रत्नागिरी जिल्ह्यात (दापोली व मंडणगड तालुक्यात) बॉक्साईटचे साठे आढळतात. बॉक्साईटचे साठे हे मुख्यत: जांभ्या खडकात आढळतात.
3]मँगनीज :
भारतातील एकूण मँगनीज साठ्यांपैकी ४० टक्के साठा एकट्या महाराष्ट्रात आहे. महाराष्ट्रात मँगनीजचे प्रमुख साठे भंडारा, नागपूर व सिंधुदुर्ग ह्या जिल्ह्यांत आढळतात.

भंडारा : या जिल्ह्यात आढळणारे मँगनीजचे साठे हे गोंडाइट मालेच्या खडकाशी निगडित असून ते प्रामुख्याने तुमसर तालुक्यात आढळतात.
नागपूर : या जिल्ह्यात मँगनीज हे सावनेर तालुक्यात खापा या गावापासून पूर्वेस, रामटेक तालुक्यातून भंडारा जिल्ह्यातील भंडारा तालुक्यापर्यंत आढळतात. हा पट्टा पुढे मध्य प्रदेशात जातो. नागपूर जिल्ह्यात कांद्री, मनसर, रामडोंगरी, कोदेगाव, खापा या भागांत मँगनीजचे साठे आढळतात.
सिंधुदुर्ग : या जिल्ह्यात सावंतवाडी व वेंगुर्ला या ठिकाणी विखुरलेल्या स्वरूपात मँगनीजचे साठे आढळतात. याशिवाय कणकवली तालुक्यातही मँगनीजचे साठे आढळतात.

4]चुनखडी :
बांधकामात जोडण्यासाठी लागणारा चुना हा चुनखडकापासून तयार केला जातो. महाराष्ट्रात चुनखडीचे फक्त दोन टक्के साठे आहेत. महाराष्ट्रात चुनखडीचे साठे यवतमाळ, गडचिरोली व चंद्रपूर ह्या जिल्ह्यांत आढळतात.

यवतमाळ : यवतमाळ जिल्ह्यात चुनखडीचे सर्वांत जास्त साठे आढळतात. याशिवाय धुळे, नंदूरबार, नांदेड इत्यादी ठिकाणीही चुनखडीचे साठे आढळतात. मात्र हे साठे कनिष्ठ दर्जाचे आहेत.
चंद्रपूर : या जिल्ह्यात वरोरा व राजुरा ङ्मा तालुक्यांत चुनखडीचे साठे आढळतात.
5] डोलोमाईट :
याचा उपयोग प्रामुख्याने लोहपोलादनिर्मितीसाठी तसेच खत कारखान्यात केला जातो.
डोलोमाईट व डोलोमाइटयुक्त चुनखडीचे साठे प्रामुख्याने यवतमाळ, चंद्रपूर या जिल्ह्यांत आढळतात. याशिवाय रत्नागिरी व नागपूर ह्या जिल्ह्यांतही थोडे साठे आढळतात.
भारतातील डोलोमाईटच्या एकूण साठ्यांपैकी एक टक्का साठा महाराष्ट्रात आढळतो.
6]कायनाईट :
हिऱ्यांना पैलू पाडण्याच्या उद्योगात तसेच काचकाम रसायन उद्योग, सिमेंट उद्योग इत्यादी ठिकाणी कायनाईटचा उपयोग होतो.
महाराष्ट्रात भंडारा व गोंदिया ह्या जिल्ह्यांत कायनाईटचे साठे आढळतात.
7] मीठ :
महाराष्ट्रात कोकण किनारपट्टीलगत विशेषत: रायगड, ठाणे, मुंबईलगतच्या भागात मीठ तयार केले जाते.
मिठाचा उपयोग खाण्याव्यतिरिक्त रासायनिक उद्योगातही केला जातो.