१८ एप्रिल २०२२

Current Affairs

Current Affairs:
📖

1) एक प्रसिद्ध कथक वादक पंडित बिरजू महाराज, जो लखनऊ के कालका-बिंदादीन घराने के प्रमुख प्रतिपादक थे, का 83 वर्ष की आयु में निधन हो गया।

➨ देश के दूसरे सर्वोच्च नागरिक सम्मान पद्म विभूषण से सम्मानित महाराज जी दुनिया भर में भारत के कथक नर्तकों के सबसे प्रसिद्ध चेहरों में से एक थे।

2) लक्ष्य सेन ने सिंगापुर के विश्व चैंपियन लोह कीन यू को 24-22, 21-17 से हराकर योनेक्स-सनराइज इंडिया ओपन में पुरुष एकल फाइनल के फाइनल में अपना पहला सुपर 500 खिताब हासिल किया।

3) केंद्रीय विज्ञान और प्रौद्योगिकी राज्य मंत्री, डॉ जितेंद्र सिंह ने नवीन प्रौद्योगिकी के माध्यम से जल शोधन के लिए IIT के पूर्व छात्रों द्वारा आर्टिफिशियल इंटेलिजेंस (AI) संचालित स्टार्ट-अप लॉन्च किया।

➨इस सुविधा का उद्देश्य बाजार मूल्य से काफी कम कीमत पर स्वच्छ पेयजल उपलब्ध कराना है।

4) प्रख्यात सामाजिक कार्यकर्ता और पद्म श्री पुरस्कार से सम्मानित शांति देवी का ओडिशा के रायगढ़ में निधन हो गया।

➨शांति देवी ने रायगढ़ के गोबरपल्ली इलाके में एक आश्रम की स्थापना करके अपना सामाजिक कार्य शुरू किया।  उन्होंने आदिवासी लड़कियों के विकास और शिक्षा के लिए काम किया।  इसके बाद, वह गुनुपुर में स्थानांतरित हो गईं और 1964 में आदिवासी लड़कियों को शिक्षा प्रदान करने के लिए अपने अब के प्रसिद्ध आश्रम की स्थापना की।

5) भारत की नवदीप कौर ने नेवादा, लास वेगास में प्रतिष्ठित मिसेज वर्ल्ड 2022 पेजेंट में सर्वश्रेष्ठ राष्ट्रीय पोशाक का पुरस्कार जीता है।

➨मिसेज वर्ल्ड 2022 में भारत की प्रतिनिधि नवदीप कौर ने बेस्ट नेशनल कॉस्ट्यूम अवार्ड जीतकर ब्यूटी पेजेंट में अपनी छाप छोड़ी।

6) केंद्रीय स्वास्थ्य और परिवार कल्याण मंत्री डॉ मनसुख मंडाविया ने भारत के राष्ट्रीय कोविड -19 टीकाकरण कार्यक्रम की पहली वर्षगांठ को चिह्नित करने के लिए COVID-19 वैक्सीन पर एक स्मारक डाक टिकट जारी किया।

7) प्रधान मंत्री नरेंद्र मोदी ने "P3 (प्रो-प्लैनेट पीपल) आंदोलन" की शुरुआत की, जो विश्व आर्थिक मंच (WEF) दावोस एजेंडा 2022 में भारत की जलवायु परिवर्तन प्रतिबद्धताओं को रेखांकित करता है।

8) केंद्रीय वाणिज्य और उद्योग मंत्री पीयूष गोयल ने 1 इनक्यूबेटर और 1 एक्सेलेरेटर के साथ 46 स्टार्टअप को राष्ट्रीय स्टार्टअप पुरस्कार 2021 से सम्मानित किया।

9) बायर्न म्यूनिख के पोलिश स्ट्राइकर रॉबर्ट लेवांडोव्स्की ने 2021 के लिए फीफा सर्वश्रेष्ठ पुरुष खिलाड़ी का पुरस्कार जीता, जिसमें बार्सिलोना के स्पेनिश मिडफील्डर एलेक्सिया पुटेलस ने फीफा सर्वश्रेष्ठ महिला खिलाड़ी का पुरस्कार जीता।

10) रक्षा मंत्रालय ने पूर्व सैनिकों (ईएसएम) और उनके आश्रितों की पेंशन संबंधी शिकायतों के समाधान के लिए एक ऑनलाइन पोर्टल की स्थापना की है।

▪️रक्षा मंत्रालय :- 
➨Headquarters - New Delhi
➨Founded - 15 August 1947
➨ Chief of the Army Staff - General Manoj Mukund Naravane
➨ Chief of the Air Staff -  Air Chief Marshal Vivek Ram Chaudhari
➨Chief of the Navy Staff - Admiral R. Hari Kumar

11) केरल का कुंभलंगी, जिसे भारत के पहले मॉडल पर्यटन गांव के रूप में प्रशंसा मिली, देश की पहली सैनिटरी-नैपकिन-मुक्त पंचायत बनने के लिए तैयार है।

➨यह कदम एर्नाकुलम संसदीय क्षेत्र में लागू की जा रही 'अवलकायी' नामक पहल का एक हिस्सा है।

▪️केरल :-
➠Cherai Beach
➠Idukki Dam on Periyar River
➠Pamba River
➠Kumarakom National Park
➠Anamudi Shola National Park
➠Eravikulam National Park
➠Silent Valley National Park

12) मुख्य निर्वाचन अधिकारी शशांक गोयल को श्रम एवं रोजगार मंत्रालय में अतिरिक्त सचिव के पद पर केंद्र सरकार की सेवाओं में स्थानांतरित किया गया है।

➨श्री गोयल के तबादले को कैबिनेट की नियुक्ति समिति ने मंजूरी दे दी है।
➨श्री गोयल देश भर के लगभग 10 अधिकारियों में से एक थे, जिनके नामों को नियुक्ति समिति ने मंजूरी दे दी थी।

13) इलेक्ट्रॉनिक्स और सूचना प्रौद्योगिकी मंत्रालय साइबर सुरक्षित भारत पहल के तहत 26वें सीआईएसओ डीप डाइव प्रशिक्षण कार्यक्रम का आयोजन कर रहा है।
➨प्रशिक्षण का उद्देश्य प्रतिभागियों को उभरते साइबर खतरे के परिदृश्य की बेहतर समझ से लैस करना, साइबर सुरक्षा में सर्वोत्तम प्रथाओं को समझना है।

14) नेताजी सुभाष चंद्र बोस की एक नई जीवनी जिसका शीर्षक है 'बोस: द अनटोल्ड स्टोरी ऑफ एन इनकनविनिएंट नेशनलिस्ट', 'मिशन नेताजी' के शोधकर्ता और संस्थापक चंद्रचूर घोष द्वारा लिखी गई है और पेंगुइन रैंडम हाउस इंडिया द्वारा इसकी वाइकिंग छाप के तहत प्रकाशित की गई है।

15) विकलांग व्यक्तियों के अधिकारिता विभाग (दिव्यांगजन) (DEPwD) ने अपना पहला द्विमासिक ई-न्यूज़लेटर लॉन्च किया।
➨यह ई-न्यूजलेटर विभाग की गतिविधियों को सुलभ मंच पर दिखाने का एक विनम्र प्रयास है।

16) माल्टा के एक ईसाई डेमोक्रेट रॉबर्टा मेट्सोला को यूरोपीय संघ की संसद का अध्यक्ष चुना गया।
➨वह यूरोपीय संसद की सबसे कम उम्र की राष्ट्रपति हैं।
➨मेट्सोला संसद के सबसे बड़े समूह की उम्मीदवार थीं, और उन्हें 616 मतों में से 458 मत मिले।

17) केंद्रीय सड़क परिवहन और राजमार्ग मंत्री नितिन गडकरी ने माधवबाग (वैद्य साने आयुर्वेद लैब्स लिमिटेड), पावर एमएपी का उद्घाटन किया।
➨पावर एमएपी माधवबाग द्वारा अपने सीईओ, डॉ रोहित साने के विश्वसनीय नेतृत्व में विकसित एक मेडिकल एनालिटिक्स एप्लिकेशन है।

➨एप्लिकेशन को डॉक्टरों के लिए बनाया गया है ताकि वे अपनी पुरानी बीमारियों को प्रभावी ढंग से उलटने के लिए रोगी के नैदानिक ​​​​मापदंडों के बारे में आवश्यक चिकित्सा खुफिया जानकारी प्राप्त कर सकें।

18) एक प्रख्यात थिएटर शख्सियत और दिग्गज अभिनेता सोम्भू मित्रा और तृप्ति मित्रा की बेटी शाओली मित्रा का दक्षिण कोलकाता में उनके आवास पर हृदय रोग के कारण निधन हो गया।

➨मित्रा, जो 2003 में संगीत नाटक अकादमी, 2009 में पद्मश्री और 2012 में बंगा विभूषण से सम्मानित थीं, को उनके प्रशंसकों और आलोचकों द्वारा "नाथवती अनाथबत" में द्रौपदी के रूप में उनके एकल प्रदर्शन के लिए समान रूप से याद किया जाएगा।

19) टाटा पावर रिन्यूएबल एनर्जी लिमिटेड (टीपीआरईएल) ने उत्तर प्रदेश में 50-50 मेगावाट की दो सौर ऊर्जा परियोजनाओं को चालू किया है।  टाटा पावर की सहायक कंपनी टीपीआरईएल ने प्रयागराज और बांदा में सौर परियोजनाओं को चालू किया है।
▪️ उत्तर प्रदेश :-
Chief Minister -  Yogi Adityanath
Governor - Smt. Anandiben Patel
➨Chandraprabha Wildlife Sanctuary
➨Dudhwa National Park
➨National Chambal Sanctuary
➨Govind Vallabh Pant Sagar Lake
➨Kashi Vishwanath Temple

20) नरेंद्र कुमार गोयनका को परिधान निर्यात संवर्धन परिषद, AEPC का नया अध्यक्ष नियुक्त किया गया है।
➨एईपीसी के अध्यक्ष के रूप में कार्यभार संभालने से पहले वह भारतीय परिधान निर्यातकों के शीर्ष निकाय के उपाध्यक्ष थे।

21) प्रसिद्ध पर्यावरणविद् प्रो एम के प्रसाद, केरल की साइलेंट वैली में सदाबहार उष्णकटिबंधीय वर्षा वनों को विनाश से बचाने के लिए ऐतिहासिक जमीनी स्तर के आंदोलन में एक प्रमुख व्यक्ति का निधन हो गया।

22) भारत सरकार ने पूर्वी सेना कमांडर लेफ्टिनेंट जनरल मनोज पांडे को अगले थल सेनाध्यक्ष के रूप में नियुक्त करने के प्रस्ताव को मंजूरी दी।
▪️रक्षा मंत्रालय :- 
➨Headquarters - New Delhi
➨Founded - 15 August 1947
➨ थल सेनाध्यक्ष - जनरल मनोज मुकुंद नरवणे
➨ वायु सेना प्रमुख - एयर चीफ मार्शल विवेक राम चौधरी
➨नौसेनाध्यक्ष - एडमिरल आर. हरि कुमार

≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡

भारतात आंतरराष्ट्रीय दर्जाची बंदरे आणि General Knowledge Questions

भारतात आंतरराष्ट्रीय दर्जाची बंदरे

    बंदरे         -     राज्य

1) कांडला - गुजरात

2) मुंबई - महाराष्ट्र

3) न्हाव्हाशेवा - महाराष्ट्

4) मार्मागोवा - गोवा

5) कोचीन - केरळ

6) तुतीकोरीन - तमिळनाडू

7) चेन्नई - तामीळनाडू

8) विशाखापट्टणम - आंध्रप्रदेश

9) पॅरादीप - ओडिसा

10)न्यू मंगलोर - कर्नाटक

11) एन्नोर - आंध्रप्रदेश

12) कोलकत्ता - पश्चिम बंगाल

13) हल्दिया - पश्चिम बंगाल

____________________________________


General Knowledge Questions 2022

Q : गालवान चकमकीत वीरगती मिळालेल्या सैनिकांसाठी भारतीय सैन्याने कोणत्या ठिकाणी स्मारक बांधले आहे?
(अ) लडाख ✔️✔️

(ब) चमोली

(क) शिमला

(ड) केदारनाथ

Q :  5 ऑक्टोबर 2020 रोजी 'आसामच्या हेरिटेज ऑफ डिस्कव्हरी' नावाच्या पुस्तकाचे प्रकाशन कोणी केले होते?
(अ) अमिताभ कांत

(ब) डॉ.  जितेंद्रसिंग ✔️✔️

(क) राजनाथ सिंह

(ड) वेंकैया नायडू

Q :  कोणत्या राज्य सरकारने 'पथ श्री अभियान' सुरू केले आहे?
(अ) आसाम

(ब) ओडिशा

(क) बिहार

(ड) पश्चिम बंगाल ✔️✔️

Q  :  कोणत्या राज्य सरकारने राष्ट्रीय अन्न कायद्यांतर्गत 10 लाख अतिरिक्त कुटुंबांना अनुदानावर धान्य देण्याची घोषणा केली आहे?
(अ) गुजरात ✔️✔️

(ब) महाराष्ट्र

(क) मध्य प्रदेश

(ड) तेलंगणा

समानार्थी शब्द

❇️ समानार्थी शब्द ❇️

● परिश्रम = कष्ट, मेहनत  

● पती = नवरा, वर

● पत्र = टपाल

● पहाट = उषा 

● परीक्षा = कसोटी

● पर्वा = चिंता, काळजी

● पर्वत = डोंगर, गिरी, अचल, शैल, अद्री

● पक्षी = पाखरू, खग, विहंग, व्दिज, अंडज

● पाडा = आदीवासींची १०-१५ घरांची वस्ती

● प्रकाश = उजेड

● प्रवास = सफर, फेरफटका, पर्यटन

● प्रवासी = वाटसरू, पांथस्थ, मार्गिक

● प्रजा = लोक

● प्रत = नक्कल

● पत्नी = बायको, अम्बुला, अस्तुरी, अर्धागी, भार्या, कांता, दारा, जाया, सहधर्मचारिणी

● प्रदेश = प्रांत

● प्रवास = यात्रा   

● प्राण = जीव

● पान = पत्र, पत्ता, पर्ण

● प्रासाद = वाडा

● पाखरू = पक्षी

● पाऊल = पाय, चरण

● पाऊलवाट = पायवाट

● प्रार्थना = स्तवन

● प्रामाणिकपणा = इमानदारी

● प्रारंभ = सुरुवात, आरंभ 

● प्रेम = प्रीती, माया, जिव्हाळा

● प्रोत्साहन = उत्तेजन

● पोपट = राघू, शुक

● पाऊस = वर्षा, पर्जन्य

● पाणी = जल, नीर, तोय, उदक, जीवन, सलिल, पय, अंबू, अंभ, वारी

● पिशवी = थैली

● पुस्तक = ग्रंथ

● पुतळा = प्रतिमा, बाहुले

● पुरातन = प्राचीन

● पुंजा = पूजन

● पृथ्वी = धरणी, जमीन, वसुंधरा, वसुधा, धरा, भुमी, धरित्री, मही, अवनी, भू, क्षमा, उरबी, कुंभिनी, मेदिनी, विश्वंभरा, क्षिती 

● फलक = फळा  

● फांदी शाखा

● फूल = पुष्प, सुमन, कुसुम

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━

१७ एप्रिल २०२२

महाराष्ट्रातील पर्वत शिखरे आणि लक्षात ठेवा

❇️ महाराष्ट्रातील पर्वत शिखरे ❇️

❇️ शिखराचे नाव उंची (मीटर) जिल्हे ❇️

◆ कळसूबाई 1646 अहमदनगर

◆ साल्हेर 1567 नाशिक

◆ महाबळेश्वर 1438 सातारा

◆ हरिश्चंद्रगड 1424 अहमदनगर

◆ सप्तशृंगी 1416 नाशिक

◆ तोरणा 1404 पुणे

◆ राजगड 1376 पुणे

◆ रायेश्वर 1337 पुणे

◆ शिंगी 1293 रायगड

◆ नाणेघाट 1264 पुणे

◆ त्र्यंबकेश्वर 1304 नाशिक

◆ बैराट 1177 अमरावती

◆ चिखलदरा 1115 अमरावती.

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━

.                 🟠लक्षात ठेवा🟠

🔸१) भारतीय घटनेच्या तरतुदींनुसार महाराष्ट्राच्या मंत्रिपरिषदेत मंत्री, राज्यमंत्री, उपमंत्री यांची कमाल संख्या मर्यादा .... इतकी आहे.
- ४३

🔹२) निवडणूक यंत्रणेतील एक महत्त्वाचा घटक या नात्याने तालुका स्तरावरील जबाबदारी पार पाडतो ....
- तहसीलदार

🔸३) जिल्ह्यातील कायदा व सुव्यवस्थेची जबाबदारी जिल्हा धिकाऱ्यांवर असून जिल्हाधिकारी हाच असतो.
- जिल्हा दंडाधिकारी

🔹४) तालुक्यातील शांतता व सुव्यवस्थेची जबाबदारी तहसील दारावर असून तहसीलदार हाच .... असतो.
- तालुका दंडाधिकारी

🔸५) महिला पोलिसांची नेमणूक देशात सर्वप्रथम महाराष्ट्र राज्यात मुंबई येथे केली गेली. कोणत्या वर्षी ?
- इ.स. १९५५

बैंक पीओ, क्लर्क, SSC, UPSC एग्जाम में पूछे जाते हैं जीके के ये सवाल

1 विश्व का सबसे छोटा महासागर कौन सा है ?
A भारतीय
B प्रशांत
C अटलांटिक

D आर्कटिक
उत्तर - D आर्कटिक

2 किस देश ने 1886 में अमेरिका को स्टेच्यू ऑफ लिबर्टी उपहार में दिया था ?
A फ्रांस

B कनाडा
C ब्राजील
D इंग्लैंड
उत्तर -A फ्रांस

3 मृत सागर किन दो देशों के बीच स्थित है ?
A जॉर्डन और सूडान
B जॉर्डन और इज़राइल
C तुर्की और यूएई

D यूईई और मिस्र
उत्तर - B जॉर्डन और इज़राइल

4 बरमूडा त्रिभुज (Bermuda Triangle) क्षेत्र किस महासागर में स्थित है ?
A अटलांटिक
B भारतीय
C प्रशांत
D आर्कटिक
उत्तर - A अटलांटिक

5 किस देश को यूरोप के खेल के मैदान के रूप में जाना जाता है ?
A ऑस्ट्रिया
B हॉलैंड
C स्विट्जरलैंड
D इटली
उत्तर - C स्विट्जरलैंड

6 किस देश को लैंड ऑफ़ राइजिंग सन के नाम से भी जाना जाता है ?
A जापान
B न्यूज़ीलैंड
C फिजी
D चाइना
उत्तर - A जापान

7 किस देश को वज्र भूमि (thunderbolts) के रूप में जाना जाता है ?
A चीन
B भूटान
C मंगोलिया
D थाईलैंड
उत्तर - B भूटान
इसे भी पढ़ें:GK Question Answer: भारत में हीरे की खान कहां है? जानें ऐसे सवाल-जवाब जो परीक्षाओं में पूछे जाते हैं

8 किस महाद्वीप में देशों की संख्या सबसे अधिक है ?
A एशिया
B भूटान यूरोप
C उत्तरी अमेरिका
D अफ्रीका
उत्तर - D अफ्रीका

9 सफेद हाथी किस देश में पाया जाता है ?
A भारत
B श्रीलंका

C थाईलैंड
D मलेशिया
उत्तर - C थाईलैंड

10 विश्व में महासागरों की कुल संख्या है ?
A 3
B 5
C 7
D 12

उत्तर - B 5

11 किस देश को हजार झीलों (thousand lakes) की भूमि के रूप में भी जाना जाता है?
A आइसलैंड
B नॉर्वे

C फिनलैंड
D स्विट्जरलैंड
उत्तर - C फिनलैंड

12 किस पठार को विश्व की छत (roof of the world) के रूप में जाना जाता है ?
A एंडीज
B हिमालय
C काराकोरम
D पामीर

उत्तर - D पामीर

13 बिना किसी कोने वाली विश्व की सबसे लंबी सीधी सड़क अवस्थित है ?
A यूएसए
B ऑस्ट्रेलिया

C सऊदी अरब
D चीन
उत्तर - C सऊदी अरब

14 विश्व का सबसे बड़ा द्वीप कौन सा है ?
A बोर्नियो
B फिनलैंड
C सुमात्रा
D ग्रीनलैंड
उत्तर - D ग्रीनलैंड

15 किस वर्ष में ब्रिटिश शासन के बाद हांगकांग चीन का हिस्सा बन गया ?
A 1982
B 1989
C 1995
D 1997
उत्तर - D 1997

16 विश्व का सबसे अधिक ऊंचाई वाला नागरिक हवाई अड्डा कौन सा है ?
A दाओचेंग येडिंग एयरपोर्ट, चीन
B कुशोक बकुला रिम्पोचे एयरपोर्ट, लेह
C कम्दो बमदा एयरपोर्ट, चीन
D इनमे से कोई भी नहीं
उत्तर - A दाओचेंग येडिंग एयरपोर्ट, चीन

17 एरिज़ोना यूएसए में ग्रैंड कैन्यन के माध्यम से कौन सी नदी बह रही है?
A मिसौरी नदी
B कोलोराडो नदी
C मिसिसिप्पी नदी
D युकोन नदी
उत्तर - B कोलोराडो नदी
इसे भी पढ़ें:Pallava Dynasty: वर्तमान के इस राज्य पर पल्‍लव वंश ने किया था शासन, लड़े बड़े युद्ध, अपराजित थे अंतिम शासक

18 विश्व का सबसे बड़ा उष्णकटिबंधीय (Tropical) वर्षावन (rainforest) कौन सा है ?
A अमेज़ॅन
B बोसावास
C दक्षिणपूर्व एशियाई वर्षावन
D डेंट्री वर्षावन
उत्तर - A अमेज़ॅन

19. संयुक्त राष्ट्र के संस्थापक सदस्य के रूप में कितने देशों ने भाग लिया ?
A 45
B 50
C 51
D 75
उत्तर - C 51

20. विश्व की सबसे लंबी महाद्वीपीय पर्वत श्रृंखला (Continental mountain range) कौन सी है?
A हिमालय
B एंडीज
C रॉकी पर्वत
D उरल पर्वत
उत्तर - B एंडीज
   

भारतीय राज्यघटना कलम ३६-५१ राज्याचे मार्गदर्शक तत्वे

भारतीय राज्यघटना:  (कलम ३६-५१): राज्याचे मार्गदर्शक तत्वे

राज्याचे मार्गदर्शक तत्वे  (कलम 36 ते 51 )
– राज्याचे मार्गदर्शक तत्वे  (कलम 36 ते 51 )
राज्याचे मार्गदर्शक तत्वे आपण आयर्लंडकडून घेतले. राज्याने कसे वागावे हे यामध्ये सांगितलेले आहे. आयर्लंडने हे स्पेन कडून घेतले आहे.

मार्गदर्शक तत्वांच्या विरोधात व्यक्तीला न्यायालयात दाद मागता येत नाही.
मार्गदर्शक तत्वे आयर्लंड या देशाकडून घेण्यात आलेले आहे व हे भारतीय संविधानाच्या भाग ४ मध्ये कलम 36 ते 51 मध्ये देण्यात आलेले आहे.
हे तत्व सामाजिक न्याय घटनेशी निगडित आहे व कार्यपालिकेत कार्य करण्यासाठी हे तत्व मार्गदर्शन देतात.
कलम 36 :-

यात राज्याची व्याख्या करण्यात आलेली आहे व ही तीच व्याख्या आहे जी कलम 12 मध्ये देण्यात आलेली आहे.
यामध्ये कल्याणकारी राज्याची निर्मिती चा उल्लेख केला आहे. आर्थिक व सामाजिक लोकशाही प्रस्थापित करणे, प्रास्ताविकेतील न्याय, स्वातंत्र्य, समानता आणि बंधुतेचे आदर्श साध्य करणे.

कलम 37:- मार्गदर्शक तत्वांना न्यायालयीन कक्षाच्या बाहेर ठेवण्यात आले आहे. जर मार्गदर्शक तत्व मिळाले नाही तर तुम्ही कोर्टमधे जाऊ शकत नाही.

कलम 38: – कल्याणकारी राज्याची व्याख्या

ज्यात सामाजिक, आर्थिक, राजकीय न्याय दिला जाईल व यात वाढ करण्याचे प्रयत्न केले जातील.

कलम 39 -1 :- राज्य (सरकार) सर्व व्यक्तींना जीवनउपयोगी किंवा जीवनाकरिता सर्व साधन उपलब्ध करून देईल.

कलम 39 -2: – राज्य समान कार्यासाठी समान वेतन देईल.

कलम 39 -3:- राज्य आर्थिक शोषणाच्या विरुद्ध अधिकार करून देईल.

कलम 39 -4:- यानुसार पालक अल्पवयीन व्यक्ती यांचे शोषणाचे संरक्षण करेल. व त्यांना स्वतंत्र आयुष्य जगण्याचे संधी उपलब्ध करून देईल. तसेच आरोग्य सुविधाकरिता कार्य योजना लागू करेल. (पोलिओ, अंगणवाडी)

कलम 39 -5:- समान न्याय व निःशुल्क न्यायव्यवस्था

कलम 39 -6:- यानुसार आर्थिक व्यवस्था राज्य निर्माण करेल म्हणजे खूप गरीब आणि खूप श्रीमंत होणार नाही म्हणजे समाजवादी न्यायव्यवस्था निर्माण करायची आहे.

कलम 40:- गांधीवादी तत्व (73वी घ. दु. 1992)

राज्य पंचायत राज निर्माण करण्याचे प्रयन्त करेल. पहिली ग्रामपंचायत 2 Oct 1959 रोजी नागौर जिल्हा राजस्थान मध्ये स्थापन करण्यात आली.

कलम 41:- शिक्षण रोजगार (कामाचा, शिक्षणाचा व विशिष्ठ बाबींचा सार्वजनिक सहाय्याचा अधिकार )

राज्य हे आपले आर्थिक क्षमतेच्या मर्यादित राहून कामाचा, शिक्षणाचा आणि बेकारी, आजार व विकलांगतेच्या स्थितीत सार्वजनिक साहाय्य हक्क उपलब्ध करून देणार.

बरेचश्या राज्यात या अंतर्गतच बेरोजगारी भत्ता, निराधार योजना, जीवनदायी योजना, ज्येष्ठ नागरिक योजना इत्यादी लागू केले आहे.

कलम 42:- Maternity Leave

कामाची परिस्थिती आणि मातृत्व साहाय्य याबाबतीत न्याय्य आणि सहृदयी व्यवस्था.
राज्य महिलांच्या प्रसूतीच्या वेळी विविध आरोग्य सुविधा निर्माण करून देईल.

उदा:- जसे की आर्थिक साहाय्य्य, वैद्यकीय साहाय्य्य

कलम 43:- कामगारांना निर्वाह वेतन

राज्य सर्व कामगारांना योग्य रीतीने निर्वाह वेतन देण्याची परिस्थिती निर्माण करेल.

कलम 43A:- 42 वी घ. दु. 1976 अनुसार संविधानात टाकण्यात आली. उद्योगधंद्यांच्या व्यवस्थापनात कामगारांचा सहभाग

कलम 43B:- राज्य सहकारी सोसायटींकरिता प्रोत्साहन देण्यास प्रयन्तशील असेल. 97 वी घ. दु. 2011 अनुसार यांचा समावेश करण्यात आला.

कलम 44:- आचारसंहिता (Uniform Civil Code) लागू करण्याचा प्रयत्न राज्यांनी नेहमी करावा. नागरिकांना एकरूप नागरी संहिता. वैयक्तिक कायदे एकत्र करून सर्व नागरिकांना समान वागणूक प्रस्थापित करणे. संपूर्ण भारतीय राज्यक्षेत्रात सर्व नागरिकांना एकरूप नागरी संहिता प्राप्त करून देण्यासाठी राज्यसंस्था प्रयन्तशील राहील.

कलम 45:- 6 वर्षाखालील बालकांचे संगोपन व त्यांच्या शिक्षणाची तरतूद.
राज्य ६ वर्षाखालील बालकांचे संगोपन व त्यांच्या शिक्षणाची तरतूद करेल.

पूर्वीच्या कलम ४५ ची तरतूद खालीलप्रमाणे होती.
राज्यसंस्था घटनेचा अंमल सुरु झाल्यापासून १० वर्षाच्या आत १४ वर्षाखालील बालकांसाठी मोफत व सक्तीच्या शिक्षणासाठी प्रयन्तशील राहील. हे एकच असे कलम आहे ज्याला कालमर्यादा दिली होती.

कलम 46:- अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती आणि इतर दुर्बल घटक यांचे शैक्षणिक आणि आर्थिक हितसंवर्धन सरकार करेल.
राज्यसंस्था दुर्बल घटकांचे विशेषतः अनुसूचित जाती व अनुसूचित जमातीचे विशेष काळजीपूर्वक हितसंवर्धन करेल.
राज्यसंस्था त्यांचे सामाजिक अन्याय व इतर सर्व प्रकारच्या शोषणापासून संरंक्षण करेल.

कलम 47:- पोषणमान व राहणीमान उंचावणे, दारूबंदी आणि सार्वजनिक आरोग्य सुधारणे हे राज्याचे कर्त्यव्य असेल.
नागरिकांचे पोषणमान, राहणीमान तसेच सार्वजनिक आरोग्य सुधारणे. ह्या गोष्टी राज्यसंस्थेच्या प्राथमिक कर्तव्यांपैकी एक असल्याचे मानले जाईल.
विशेषतः मादक पेय तसेच आरोग्यास घातक असलेले अंमली पेये यांच्यावर बंदी आणण्यासाठी राज्यसंस्था प्रयन्तशील राहील.

अपवाद : औषधी तयार करण्यास वापरली जाणारी पेये.

कलम 48:- कृषी व पशुसंवर्धन यांचे संघटन (गौहत्या)

याअंतर्गतच गाई व वासरे व इतर जनावरे यांच्या जातीचे जतन व सुधारणा करने व त्यांच्या कत्तलला मनाई करणे याकरिता उपाययोजना करेल.

कलम 48 (A) :- राज्य पर्यावरणाचे संरक्षण आणि त्यांचा विकास त्याचबरोबर वने, नैसर्गिक संसाधने जशे नद्या, तलाव, समुद्र व त्यामधील असणारे जीव यांचे संरक्षण करेल व त्यांच्या वाढीसाठी योग्य प्रणाल्या विकसित करेल.

टीप :- ही कलम 42 वी घ. दु. 1976 मध्ये संविधानात टाकण्यात आली.

कलम 49:- राष्ट्रीय महत्वाचे संस्थाने, वास्तू, स्मारक यांचे संरंक्षण राज्य करेल. संसदीय कायद्याअंतर्गत राष्ट्रीयदृष्ट्या महत्वाचे म्हणून घोषित केले कलात्मक व ऐतिहासिक महत्वाची असणारे स्मारके, ठिकाणे व वस्तूंची लूट, विद्रुपीकरण, नाश, स्थानांतरण, विल्हेवाट आणि निर्यातीपासून संरक्षण करण्याची राज्यसंस्थेची जबाबदारी असेल .

कलम 50:- राज्य न्यायपालिका आणि कार्यपालिका यांचे पृथ्थकरण करेल.
लोकसेवामध्ये न्यायव्यवस्था कार्यकारी व्यवस्थेपासून वेगळी ठेवण्याकरिता राज्यसंस्था प्रयन्तशील राहील.
मात्र सध्या राज्यसंस्थेअंतर्गत कार्यकारी दंडाधिकारी, कलेक्टर, प्रांत तहसीलदार, यांचा समावेश होतो.

कलम 51:- राज्य आंतरराष्ट्रीय शांतता आणि संरक्षण करण्याचा प्रयन्त करेल.

राज्यसंस्था खालील बाबींसाठी प्रोत्साहन देईल.
अ. आंतरराष्ट्रीय शांतता व सुरक्षा यांचे संवर्धन
ब. राष्ट्रराष्ट्रांमध्ये न्यायसंगत व सन्मानपूर्वक संबंध राखणे
क. एकमेकांमध्ये व्यवहार करतांना आंतरराष्ट्रीय कायदा व तहांचा आदर करणे. (आंतर राष्ट्रीय दायित्व ) (Trade Related Intellectual Proper Rights)
ड. आंतरराष्ट्रीय तंटे लवादाच्या माध्यमातून सोडवणे. (आंतरराष्ट्रीय स्तरावर)

विद्यापीठ शहर आणि स्थापना

❇️ विद्यापीठ  - मुंबई विद्यापीठ ❇️

◆  शहर   -  मुंबई

◆ स्थापना - 18 जुलै 1857

❇️ विद्यापीठ - राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराज विद्यापीठ

◆ शहर - नागपूर

◆ स्थापना  - 4 ऑगस्ट 1923

❇️ विद्यापीठ - गोडवना विद्यापीठ

◆ शहर - गडचिरोली

◆ स्थापना - 27 सप्टेंबर 2011

❇️ विद्यापीठ -श्रीमती नाथीबाई दामोदर ठाकरसी महिला विद्यापीठ

◆ शहर - मुंबई

◆ स्थापना  - 1916

❇️ विद्यापीठ - सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ

◆ शहर - पुणे

◆ स्थापना - 1949

❇️ विद्यापीठ - डॉ बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ

◆ शहर - औरंगाबाद

◆ स्थापना - 23 ऑगस्ट 1958

❇️ विद्यापीठ - छत्रपती शिवाजी विद्यापीठ  कोल्हापूर

◆ शहर - कोल्हापूर

◆ स्थापना - 18 नोव्हेंबर 1962

❇️ विद्यापीठ - कर्मयोगी संत गाडगे महाराज अमरावती विद्यापीठ

◆ शहर - अमरावती

◆ स्थापना - 1 मे 1983

❇️ विद्यापीठ - यशवंतराव चव्हाण मुक्त विद्यापीठ

◆ शहर  - नाशिक

◆ स्थापना - जुलै 1989

❇️ विद्यापीठ - कवयित्री बहिणाबाई चौधरी उत्तर महाराष्ट्र विद्यापीठ

◆ शहर - जळगाव

◆ स्थापना - 15 ऑगस्ट 1989

❇️ विद्यापीठ - स्वामी रामानंद तीर्थ मराठवाडा विद्यापीठ

◆ शहर - नांदेड

◆ स्थापना - 17 सप्टेंबर 1994

❇️ विद्यापीठ - पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर सोलापूर विद्यापीठ

◆ शहर - सोलापूर

◆  स्थापना - 1 ऑगस्ट 2004

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━

Latest post

१० चालू घडामोडी २६ एप्रिल २०२५

१. भारत सरकारने अलीकडेच किती नवीन आयुष आरोग्य आणि कल्याण केंद्रांना मान्यता दिली आहे? अ. ३००० बी.५००० सी.७००० डी.१०,००० उत्तर: डी. १०,००० स्...