महाराष्ट्राच्या प्राकृतीक विभाग

महाराष्ट्राचे प्राकृतिक दृष्ट्या तीन विभाग पडतात

पश्चिम किनारपट्टी (कोकण) :-

भारतीय प्राकृतिक विभाग किनारपट्टी मैदानी प्रदेशांपैकी एक असणारा पश्चिम किनारपट्टीच्या प्रदेशाचे तीन भागांत वर्गीकरण केले जाते. त्यातील सुरत ते गोवा इथपर्यंतची किनारपट्टी ही कोकण किनारपट्टी म्हणून ओळखली जाते. महाराष्ट्र दृष्टिकोनातून विचार करता कोकण किनारपट्टीचा विस्तार उत्तरेकडील बोर्डी तळासरी ते दक्षिणेकडील तेरेखोलच्या खाडीपर्यंत, तर पूर्व-पश्चिम विस्तार हा महाराष्ट्राच्या पश्चिमेस असलेल्या अरबी समुद्रापासून तर सह्याद्री पर्वतापर्यंत आहे.

निर्मिती :-

महाराष्ट्र पठाराचा पश्चिमेकडील भाग प्रस्तर भंगामुळे खाली खचल्यामुळे कोकणची अरुंद किनारपट्टी निर्माण झाली आहे. प्रस्तर खाली खचलेल्या भागाच्या पूर्वेकडे सह्याद्रीचा तीव्र उताराचा कड्यासारखा भाग उभारला व पश्चिमेकडील काही भाग समुद्रात तर काही भाग उंच सारखा कोकण म्हणून तयार झाला आहे.

विस्तार:-

उत्तरेस पालघर जिल्ह्यातील बोर्डी तळासरी खाडीपासून (दमणगंगा नदी खोरे) –  दक्षिणेस सिंधुदुर्ग जिल्ह्यातील तेरेखोल नदी खाडीपर्यंत, दक्षिणोत्तर विस्तारलेला चिंचोळा निमुळता प्रदेश म्हणजे कोकण किनारपट्टी होय. उतार पूर्वेकडून पश्चिमेकडे खूप तीव्र स्वरूपाचा आहे.

लांबी, रुंदी,उंची व क्षेत्रफळ :-

पश्चिम किनारपट्टी ची दक्षिणोत्तर लांबी 560 किमी असून कोकण किनारपट्टीला लागून असणाऱ्या समुद्र किनारपट्टीची लांबी 720 किलोमीटर एवढी आहे. कोकण किनारपट्टी ही सरळ रेषेसारखी नसून ती ठिकठिकाणी वक्राकार आहे. त्यामुळे त्या कोकण किनारपट्टीस दंतुर असेही म्हटले जाते. कोकण किनारपट्टीची रुंदी 30 ते 60 किमी (सरासरी 44.7 किमी) असून उल्हास नदीच्या खोऱ्यात सर्वात जास्त म्हणजे 100 किमी पर्यंत (वसई ते हरिश्चंद्रगड) ती विस्तारलेली आहे.

कोकण किनारपट्टी ची सर्वात कमी रुंदी सिंधुदुर्ग जिल्ह्यात  कुडाळ येथील रांगणा किल्ला जवळ 40 किलोमीटर आहे. तर सर्वात जास्त ठाणे जिल्ह्यात पंच्याऐंशी ते 100 किलो एवढी आहे. तसेच समुद्रसपाटीपासून कोकण किनारपट्टी ची उंची 5 मीटरपासून 300 मीटर पर्यंत एवढी आहे. किनारपट्टीची रुंदी उत्तरेकडून दक्षिणेकडे कमी-कमी होत गेलेली आहे त्यामुळे किनारपट्टी उत्तरेकडून दक्षिणेकडे निमुळती होत गेली आहे कोकण किनारपट्टी चे एकूण क्षेत्रफळ 30,394 चौ किलोमीटर आहे.

कोकण किनारपट्टीत सर्वाधिक समुद्रकिनारा लाभलेला जिल्हा रत्नागिरी आहे व सर्वात कमी समुद्रकिनारा लाभलेला जिल्हा ठाणे आहे

कोकण किनारपट्टीची रचना :-

कोकण किनारपट्टीची रचना मैदानी प्रदेशात प्रमाणे नसून नद्या व डोंगररांगांनी पिंजून काढलेला प्रदेश अशी आहे. सह्याद्रीत उगम पावणाऱ्या असंख्य नद्या या भागातून पूर्वेकडून पश्चिमेकडे वाहत जातात, तर याच नद्यांच्या दरम्यान सह्याद्रीच्या पश्चिमेकडे गेलेल्या उपरांगा देखील समुद्रापर्यंत विस्तारलेल्या आहेत व समुद्राच्या उपरांगांनी कोकणातील नद्यांची खोरी वेगळी केलेली आहे. कोकण किनारपट्टीवर समुद्राला येऊन मिळणाऱ्या असंख्य नद्यांमुळे येथील किनारपट्टी सलग न राहता खंडित झालेली आहे. त्यामुळे कोकण किनारपट्टी ही रिया प्रकारची आहे.

कोकण किनारपट्टीवर उत्तरेकडील भागाकडे तांबूस-तपकिरी मृदा आढळते तर दक्षिणेकडील सिंधुदुर्ग व रत्नागिरी जिल्ह्यामध्ये लोहयुक्त जांभी मृदा आढळते

द्रव्याचे वर्गीकरण (Classification of Matter's)

   भौतिक                    रासायनिक
        👇                        👇
  1) स्थायू.            ‌      1) मूलद्रव्य
  2) द्रव.             ‌ ‌       2) संयुगे
  3) वायु.                    3) मिश्रण
  4) आयनायू plasma
  5) Bose Einstein
      Condensate BEC

1)  स्थायू.(Solid)

◆ यांना निश्चित आकार व आकारमान असते.

◆ स्थायू पदार्थांचे आकारमान हे बाह्य बलाने बदलत नाही म्हणून असंपिड्य  असतात.

◆ स्थायू हे अधिक दृढ असतात.

◆ स्थायू मधील कण हे अतिशय जवळजवळ असतात, म्हणजेच त्यांच्या दोन कणा मधील अंतर खूपच कमी असते.

◆ यांच्यामध्ये सर्वाधिक आकर्षण (Stong Intraction) असते.

◆ स्थायू हे लवचिक असतात (elastic).

◆ काही स्थायूंना बाह्यबल लावल्यास ते कायमचे स्वतःचा आकार बदलतात या गुणधर्माला अकार्यता (प्लास्टिसिटी) म्हणतात.

◆ म्हणजेच अकार्यता,स्थितिस्थापकता, दृढता, असंपीड्यता हे स्थायू चे प्रमुख गुणधर्म आहेत.

★ स्थायू चे प्रमुख दोन प्रकार

1) अस्फटिकी स्थायू ( amorphous solid ):-

◆ अनियमित आकाराचे कण मिळून हे स्थायू तयार होतात, यांनाच आभासी स्थायू म्हणतात.

उदा . काच रबर प्लास्टिक
    
2) स्फटिकी स्थायू ( crystalline solid ):-

◆ यामध्ये मोठ्या प्रमाणावर स्फटिकी कणे असतात, यामधील कणाची मांडणी ही नियमित असते.

उदा. मिठ, हिरा, ग्राफाईट इ.
============================

2) द्रव (Liquid):-

◆ द्रव पदार्थांना निश्चित आकारमान असते परंतु निश्चित आकार नसतो.

◆ यात अंतररेणूय आकर्षित बल (Inter Molecular force of attraction) स्थायू पेक्षा कमी व वायू पेक्षा जास्त असते.

◆ यामध्ये दोन रेणू तील परस्परांत स्थायु पेक्षा जास्त व वायू पेक्षा कमी असते.

◆ द्रव्य कमी संपिड्य असतात
============================

3) वायु (Gases):-

◆वायूला निश्चित आकार व आकारमान  नसते.

◆ वायू मधील दोन रेणू मधील परस्पर अंतर हे सर्वाधिक असते.जॉईन करा टार्गेट एमपीएससी एम एच.

◆ परंतु दोन रेणू मधील आकर्षित बल सर्वात कमी असते.

◆ वायू सर्वात जास्त संपिड्य (Compressible) असतात.
============================

4). आयनायू (plasma )

◆ पदार्थांची ही अवस्था अतिशय जास्त तापमान व अतिशय जास्त ऊर्जेला अस्तित्वात असते.

◆ ही अवस्था आयनयुक्त वायूच्या स्वरूपात असते.

◆ निऑन बल्प यामध्ये निऑन वायू असतो.

◆ Fluorescent bulb - यामध्ये हेलियम वायू असतो.

◆ सूर्य आणि तारे हे याचा अवस्थेमुळे चमकतात.
============================

5) बोस आईन्स्टाईन कंडेनसेट ( BEC )

◆ 1920 मध्ये भारतीय भौतिक तज्ञ एस एन बोस यांनी या पाचव्या अवस्थेतीची संकल्पना मांडली.

◆ या संकल्पनेवर आधारित अल्बर्ट आईन्स्टाईन यांनी द्रव्याची पाचवी अवस्था म्हणजेच BEC शोधून काढली.

◆ खूपच कमी घनता असलेल्या वायूला थंड करुन की अवस्था प्राप्त होते.
============================

◆ बाॅइल्सचा नियम :- दाब आकारमान संबंध नियम
   
◆ तापमान स्थिर असताना दिलेल्या वायूचा दाब हा नेहमी त्याच्या आकारमानाच्या व्यस्तानुपाती असतो
  
        p1V1 = p2V2
============================

Charles low. -  तापमान आकारमान संबंध नियम

◆ दाब स्थिर असताना दिलेल्या वायूच्या आकारमान हे नेहमी त्याच्या तापमानाच्या समानुपाती असते.

  V directly proportional to T
  
   V1 / T1 =  V2 / T2
============================

★ गे लुस्सेकस  चा नियम:- दाब -  तापमान संबंध

◆ आकारमान स्थिर असताना दिलेल्या वायूचा दाब हा नेहमी त्याच्या तापमानाशी समानुपाती असतो.

  P directly proportional to T

p1/T1.= p2 / T2
▂▂

विज्ञान मैत्री प्रश्नमंजूषा

१) हवेत जर आर्द्रतेचे प्रमाण अधिक असेल तर बाष्पोत्सर्जनाची क्रिया......
१) वाढते
२) मंदावते ✅✅
३) कमी होते
४) समान राहते
〰〰〰〰〰〰〰〰〰
२) शरीरास सर्वाधिक उर्जा पुरविण्याचे कार्य कोणता घटक करतो.......
१) साखर✅✅
२)जीवनसत्वे
३) प्रथिने
४) पाणी
〰〰〰〰〰〰〰〰〰
३) सर्वच वनस्पतीमध्ये प्रकाश -संश्लेषणक्षमता ...........
१) नसते✅✅
२) असते
३) दोन्हीपैकी नाही
४) समान असते
〰〰〰〰〰〰〰〰〰
४) प्रकाश-संश्लेषण क्रियेत ऑक्सिजन .......तून दिला जातो.
१) पाणी✅✅
२) कार्बन डाय ऑक्साईड
३) हरित द्रव्य
४) नायट्रोजन
〰〰〰〰〰〰〰〰〰
५) निसर्गचक्रातील प्राथमिक उत्पादक कोणाला म्हणतात?
१) जीवाणू
२) मासा
३) हिरव्या वनस्पती✅✅
४) मानवी प्राणी
〰〰〰〰〰〰〰〰〰
६) खालीलपैकी कोणत्या वनस्पतीत हरितद्रव्य नसते ?
१) बुरशी✅✅
२) शैवाल
३) दगडफूल
४) नेचे
〰〰〰〰〰〰〰〰〰
७) क्लोराईड ऑफ लाइन यांचे व्यवहारीक नाव खालीलपैकी कोणते ?
१) तुरटी
२) विरंजक चुर्ण ✅✅
३) चुनखडी
४) धुण्याचा सोडा
〰〰〰〰〰〰〰〰〰
८) ज्या हायड्रोकार्बन मधील दोन कार्बन अणूच्या संयूजा बंधने संतृप्त नसतील तर अशा हायड्रोकार्बनला .........हायकार्बन असे म्हणतात.
१) संतृप्त
२) असंतृप्त✅✅
३) वलयांकित
४) वरील सर्व
〰〰〰〰〰〰〰〰〰
९) अन्न बिघाडातील महत्वपूर्ण घटक हा .........ची वाढ होय.
१) सुक्ष्मजीव ✅✅
२) किटक
३) विषाणू
४) कृमी
〰〰〰〰〰〰〰〰〰
१०) कुष्ठरोगाची प्राथमिक लक्षणे कोणत्या भागावर दिसतात?
१) डोळे
२) कान
३) त्वचा✅✅
४) नाक
〰〰〰〰〰〰〰〰〰
११) समान कार्य करणा-या पेशींच्या समुहाला ..........म्हणतात.
१) ऊती✅✅
२) केंद्रक
३) मूल
४) अभिसार
〰〰〰〰〰〰〰〰〰
१२) १८७३ मध्ये लुईस पाश्चरने .........हा नवा सिध्दांत मांडला
१) स्वयंप्रेरीत जीव निर्मिती
२) जंतूपासून रोगोद्भव✅✅
३) साथीचे रोगविषयक
४)  यापैकी नाही
〰〰〰〰〰〰〰〰〰

खनिजद्रव्य व त्याचे उपयोग

· शरीरातील प्रक्रियेचे नियंत्रण व संरक्षण करण्याकरिता शरीराला खनिजाची गरज असते. आपल्या शरीराची निगा राखण्यामध्ये खालील खनिजे महत्वाचे आहेत.

खनिज - फॉस्फरस

· उपयोग - हाडे व स्नायू यांच्या संवर्धनासाठी ए.टी.पीची निर्मितीकरण्याकरिता

· अभावी होणारे परिणाम - हाडे ठिसुळ होतात, चयापचय क्रियेत अडथळे निर्माण होतात

· स्त्रोत - अन्नधान्ये, दुग्धजन्यपदार्थ मेथी, हिरव्या पालेभाज्या

खनिज - पोटॅशियम

· उपयोग - चेतापेशीच्या पोषणाकरिता

· अभावी होणारे परिणाम - चेतापेशीवर परिणाम होतो

· स्त्रोत - सुकी फळे

खनिज - कॅल्शियम

· उपयोग - हाडे, दात, रक्त, मज्जातंतू व हृदय यांच्या पोषणाकरिता

· अभावी होणारे परिणाम - हाडे कामकूवत व नरम होतात. कॅल्शियमच्या अभावी ऑस्टीओमॅलेशिया हा विकार होतो.

· स्त्रोत - तीळ व पालेभाज्या

खनिज - लोह

· उपयोग - रक्त संवर्धन व हिमोग्लोबिनच्या पोषणाकरिता, ऑक्सीजन व हिमोग्लोबीन याचा संयोग घडवून आणते व प्रतिरोध संस्थेला मदत करते.

· अभावी होणारे परिणाम - लोहाच्या कमतरतेचा परिणाम हिमोग्लोबिनवर होतो. लोहाच्या अभावी रक्तक्षय व पंडूरोग होतो.

· स्त्रोत - हिरव्या पालेभाज्या व मेथीची भाजी

सामान्य विज्ञान (इयत्ता 5 वी) :

शरीराच्या आतील भागात असलेल्या इंद्रियांना आंतरिंद्रिये म्हणतात.

 मेंदू, फुफ्फुसे, हृदय, इ. आंतरिंद्रियांची उदाहरणे आहेत.

 अन्नाचे पचन अन्न नलिकेमध्ये होते.

 अन्न पचनास मदत करणार्‍या रसास पाचकरस असे म्हणतात.

 तांदूळ, गहू, ज्वारी, बाजरी यामध्ये पिष्टमय पदार्थाचे प्रमाण अधिक असते.

 डाळी, मांस, दूध यामध्ये प्रथिने अधिक असतात.

 भुईमुंग, करडई यांसारख्या तेलबियात स्निग्धाचे प्रमाण अधिक असते.

 पालेभाज्यांपासून क्षार व जीवनसत्वे मिळतात.

 मोड येताना धान्यातील जीवनसत्वाचे प्रमाण वाढते.

 आंबवल्यामुळे अन्नपदार्थातील जीवनसत्वात वाढ होऊन पौष्टिकता वाढते.

 ओ.आर.एस म्हणजे ओरल रिहायड्रेशन सोल्यूशन. याचा उपयोग शरीरातील पाणी आणि क्षार यांची कमतरता भरून काढण्यासाठी होतो.

 पोटॅशिअम परमॅगनेटच्या द्रावणाने जखम धुतात आणि त्याचे स्फटिक जखमेवर दाबून बसवतात.

 खडकापासून मातीचा 2.5 सेमी पातळ थर तयार होण्यासाठी सुमारे 800 ते 1000 वर्ष लागतात.

 डोंगर उतारावर घातलेल्या बांध्ंणा ताली किंवा ओटे म्हणतात.

 पदार्थ सूक्ष्म कणांचे बनलेले असतात हे मत कणाद महर्षींनी मांडले.

 कणाद महर्षींचा जन्म इसवी सनापूर्वी 6 व्या शतकात प्रभास क्षेत्र म्हणजेच गुजराथ राज्यातील सोरटी सोमनाथ जवळच्या प्रभासपट्टम येथे झाला.

 पदार्थाच्या सूक्ष्मतिसूक्ष्म कणाला महर्षीनी 'पीलव' म्हटले आहे.

 उष्णता वाहून नेण्याची क्षमता असणार्‍या पदार्थांना उष्णतेचे सुवाहक असे म्हणतात.
 उष्णता वाहून नेण्याची क्षमता नसणार्‍या पदार्थांना उष्णतेचे दुर्वाहक असे म्हणतात.

 लोखंडाप्रमाणेच कोबाल्ट व निकेल हे धातूही चुंबकाकडे आकर्षिले जातात.

 पुन्हा पुन्हा उलट सुलट क्रमाने होऊ शकणार्‍या बदलांना परिवर्तनीय बदल असे म्हणतात.

 बाष्पीभवन, सांद्रीभवन, विरघळणे, उत्कलन आणि विलयन हे भौतिक बदलाचे प्रकार आहेत.

 लोखंडी पत्रे, नळ इ. वस्तूवर जस्ताचा पातळ लेप लावतात.

 तांब्या-पितळेच्या भांड्यांना काथिलाचा लेप देऊन कल्हई करतात.
____________________________

सामान्य ज्ञान

1. पृथ्वी पर दिन और रात होते हैं ?

(A) दैनिक गति के कारण
(B) वार्षिक गति के कारण
(C) छमाही गति के कारण
(D) तिमाही गति के कारण
ANSWER - (A) दैनिक गति के कारण

2. सबसे बड़ा ग्रह है ?
(A) बृहस्पति
(B) पृथ्वी
(C) युरेनस
(D) शुक्र
ANSWER - (A) बृहस्पति

3. सबसे छोटा ग्रह है ?
(A) मंगल
(B) शनि
(C) बुध
(D) नेप्चून
ANSWER - (C) बुध

4. अगुलहास धारा किस महासागर में बनती है ?
(A) प्रशान्त महासागर में
(B) हिन्द महासागर में
(C) आर्कटिक महासागर में
(D) अन्य
ANSWER - (B) हिन्द महासागर में

5. पृथ्वी का सबसे भीतर वाला भाग क्रोड किसका बना होता है ?
(A) ताँबा और जस्ता
(B) निकेल और ताँबा
(C) लोहा और जस्ता
(D) लोहा और निकेल
ANSWER - (D) लोहा और निकेल

6. मैंगनीज के उत्पादन में भारत का दूसरा स्थान है, प्रथम देश कौन सा है ?
(A) फ्रांस
(B) रुसी संघ
(C) कनाडा
(D) संयुक्त राज्य अमेरिका
ANSWER - (B) रुसी संघ

7. निम्नांकित में से कौन देश कोयले का सबसे बड़ा उत्पादक है ?
(A) ब्राजील
(B) भारत
(C) अमेरिका
(D) चीन
ANSWER - (C) अमेरिका

8. इनमें किसको जापान का मैनचेस्टर कहा जाता है ?
(A) ओसाका
(B) टोकियो
(C) नागासाकी
(D) याकोहामा
ANSWER - (A) ओसाका

9. भारत के स्वतंत्रता संघर्ष के दौरान 'Deccan Educational Society' नामक संस्था की स्थापना किसने की थी ?
(A) जवाहरलाल नेहरू
(B) रवीन्द्र नाथ टैगोर
(C) बाल गंगाधर तिलक
(D) व्योमेश चन्‍द्र बनर्जी
ANSWER - (C) बाल गंगाधर तिलक

10. 1857 के गदर के समय भारत का गवर्नर जनरल कौन था ?
(A) लॉर्ड केनिंग
(B) नील आर्मस्ट्रांग
(C) जॉन मथाई
(D) अन्य
ANSWER - (A) लॉर्ड केनिंग

11. 'भारत भारतीयों के लिए ' नारा किस संस्था ने दिया था ?
(A) अशासकीय संस्था
(B) आर्य समाज ने
(C) ब्राह्म समाज ने
(D) अन्य
ANSWER - (B) आर्य समाज ने

12. विन्ध्याचल और सतपुड़ा पहाड़ियों के बीच से होकर बहने वाली नदी है ?
(A) नर्मदा
(B) सिंधु नदी
(C) कोसी
(D) गोदावरी
ANSWER - (A) नर्मदा

13. इन्वेस्टर प्रोटेक्शन फण्ड (Investor Protection Fund) किस संस्था ने स्थापित किया है ?
(A) पूंजी मुद्दे ने
(B) DLF ने
(C) सेबी (SEBI) ने
(D) अन्य
ANSWER -(C) सेबी (SEBI) ने

14. कुण्डापुर एंव करवार कच्छ वनस्पति स्थान कहाँ स्थित हैं ?
(A) केरल राज्य में
(B) कर्नाटक राज्य में
(C) तमिल नाडु राज्य में
(D) त्रिपुरा राज्य में
ANSWER -(B) कर्नाटक राज्य में

15. भारत की प्रथम बहुउद्देशीय परियोजना किस नदी पर बनाई गई थी ?
(A) कावेरी नदी
(B) गंडक नदी
(C) दामोदर नदी पर
(D) यमुना नदी
ANSWER - (C) दामोदर नदी पर

16. भारत में प्रथम स्थापित परमाणु-संयंत्र (Atomic Plant) कौन-सा है ?
(A) तारापुर परमाणु संयंत्र
(B) कैटेनोम परमाणु संयंत्र.
(C) कुडनकुलम परमाणु संयंत्र
(D) अन्य
ANSWER - (A) तारापुर परमाणु संयंत्र

17. यूनाइटेड किंगडम (United Kingdom- U.K) में शामिल हैं -
(A) इंगलैण्ड तथा उतरी आयरलैण्ड
(B) उतरी आयरलैण्ड तथा वेल्स
(C) स्कॉटलैण्ड तथा वेल्स
(D) (A) और (D)
ANSWER - (D) (A) और (D)

18. आगरा शहर को किसने बसाया ?
(A) सिकन्द लोदी
(B) अकबर
(C) बहलोल लोदी
(D) शाहजहाँ
ANSWER -(D) शाहजहाँ

19. राष्ट्रिय प्रतीक के निचले भाग में उत्क्रीर्णित शब्द 'सत्यमेव जयते' किस सन्दर्भ से लिए गए हैं ?
(A) पुराण
(B) जातक
(C) मुदकोपनिषद्
(D) महाभारत
ANSWER -(C) मुदकोपनिषद्

20. अशोक के शिलालेखों की लिपि क्या है ?
(A) गुरुमुखी
(B) ब्राह्यी
(C) देवनागरी
(D) हयरोग्लाइफिक्स
ANSWER - (C) देवनागरी

21. बिहू निम्नलिखित में से किसका लोकप्रिय उत्सव है ?
(A) असम
(B) उड़ीसा
(C) बिहार
(D) बंगाल
ANSWER -(A) असम

22. विवेकानन्द रॉक मेमोरियल कहाँ स्थित है ?
(A) अण्डमान निकोबार
(B) लक्षद्वीप
(C) केरल
(D) तमिलनाडु
ANSWER -(D) तमिलनाडु

23. महात्मा गांधी को राष्ट्रपिता के रूप में उल्लेख सबसे पहले किसने किया था ?
(A) सुभाषचन्द्र बोस
(B) जवाहरलाल नेहरू
(C) बल्ल्भभाई पटेल सी
(D) इनमें से कोई नहीं
ANSWER - (A) सुभाषचन्द्र बोस

24. प्रथम गोलमेज सम्मेलन कहाँ हुआ था ?
(A) नई दिल्ली में
(B) लन्दन में
(C) बम्बई में
(D) इनमें से कोई नहीं
ANSWER -(B) लन्दन में

25. देश का लोह पुरुष किसे कहा जाता है ?
(A) सरदार पटेल
(B) पं. जवाहरलाल नेहरू
(C) महात्मा गांधी
(D) लोकमान्य तिलक
ANSWER - (A) सरदार पटेल

26. महात्मा गांधीजी को 'अधनंगा फकीर' किसने कहा ?
(A) हिटलर
(B) जिन्ना
(C) चर्चिल
(D) माउण्टबेटन
ANSWER - (C) चर्चिल

27. महात्मा गांधी निम्नलिखित में से किनसे अधिक प्रभावित थे ?
(A) बर्नार्ड शा
(B) लिओ टॉलस्टॉय
(C) कार्ल मार्क्स
(D) इन में से कोई नहीं
ANSWER -(B) लिओ टॉलस्टॉय

28. महात्मा गांधी का जन्म हुआ था ?
(A) 1859
(B) 1869
(C) 1879
(D) 1889
ANSWER -(B) 1869

Top 20 महत्वपूर्ण प्रश्न सीरीज

1. संसद का संयुक्त अधिवेशन कौन बुलाता है ?
उतर -राष्ट्रपति

2. एलबीडबल्यू (LBW) शब्द किस खेल से है ?
उतर - क्रिकेट

3. वायुमंडल की कौन सी परत हमें सूर्य से आने वाली अल्ट्रावायलेट किरणों से बचाती है ?
उतर - ओजोन

4. ख्वाजा मोईनुद्दीन चिश्ती की दरगाह कहाँ है ?
उतर -अजमेर

5. सम्राट अशोक ने किस युद्ध के बाद बोद्ध धर्म ग्रहण कर लिया था ?
उतर -कलिंग युद्ध

6. भारत का केन्द्रीय बैंक कौनसा है ?
उतर - भारतीय रिज़र्व बैंक

7. सालारजंग म्यूजियम कहाँ है ?
उतर -हैदराबाद

8. भारत में सबसे लम्बे समय तक मुख्यमंत्री कौन रहा है ?
उतर - ज्योति बसु (पश्चिम बंगाल)

9. संसार की सबसे लम्बी नदी कौनसी है ?
उतर - नील

10. किस तापमान पर सेल्सियस और फारेनहाइट तापमान बराबर होता है ?
उतर --40 डिग्री

11. कांसा किसकी मिश्रधातु है ?
उतर - तांबा और टिन

12. दिलीप ट्राफी का सम्बन्ध किस खेल से है ?
उतर -क्रिकेट

13. LPG का पूर्ण विस्तार क्या होगा ?
उतर -Liqified Petroleum Gas

14. गीता रहस्य पुस्तक किसने लिखी ?
उतर - बाल गंगाधर तिलक

15. राज्यसभा के कितने सदस्यों का चुनाव हर 2 वर्ष बाद होता है ?
उतर - एक-तिहाई

16. अमेरिकी राष्ट्रपति का कार्यकाल कितने वर्ष होता है ?
उतर - चार वर्ष

17. किस मिट्टी को रेगुर मिट्टी के नाम से जाना जाता है ?
उतर -काली मिट्टी

18. लाल मिट्टी का रंग लाल क्यों होता है ?
उतर - लौह ऑक्साइड की उपस्थिति के कारण

19. भारत के कितने प्रतिशत क्षेत्रफल पर खेती होती है ?
उतर -51%

20. भारत के पूर्वोत्तर के राज्यों में जंगलों को काटकर जो खेती की जाती है, वह क्या कहलाती है ?
उतर -झूम खेती

पोलीस भरती साठी महत्वाचे प्रश्न

1) नुकत्याच सापडलेल्या गुरु ग्रहासारख्या ग्रहाचे नाव काय आहे?
उत्तर : GJ 3512 b

2) दक्षिण आफ्रिकेत सापडलेल्या नव्या खनिजाचे नाव काय आहे?
उत्तर : गोल्डस्च्मिडटाईट

3) भारतातली प्रथम ‘एमिशन ट्रेडिंग स्कीम’ (ETS) कोणत्या राज्याने सादर केली?
उत्तर : गुजरात

4) ‘बाथुकम्मा’ हा कोणत्या राज्यातला वार्षिक फुलोत्सव आहे?
उत्तर : तेलंगणा

5) ‘एम.पी. बिर्ला मेमोरियल पुरस्कार 2019’ हा पुरस्काराचे मानकरी कोण आहेत?
उत्तर : थानू पद्मनाभन

6) ‘जागतिक रेबीज दिन’ कधी पाळला जातो?
उत्तर : 28 सप्टेंबर 2019

7) चीफ ऑफ स्टाफ कमिटीचे अध्यक्ष कोण आहेत?
उत्तर : बिपिन रावत

8) UDAY एक्सप्रेस AC डबल डेकर ट्रेन कोणत्या 2 शहरांदरम्यान धावते?
उत्तर : विशाखापट्टणम आणि विजयवाडा

9) पर्यटक व्हिसा देण्याचा निर्णय सर्वप्रथम कोणत्या देशाने घेतला?
उत्तर : सौदी अरब

10) “रीसेट: रिगेनिंग इंडियाज इकॉनॉमिक हेरिटेज” पुस्तकाचे लेखक कोण आहेत?
उत्तर : सुब्रमण्यम स्वामी

अंकगणित प्रश्नमालिका ( स्पेशल पोलीस भरती )

1. 9 मुलांकडे सरासरी 80 रुपये आहेत. शिवाणी कडील रुपये मिळवले तर सरासरी 85 होते. तर शिवाणीकडे किती रुपये आहेत?
174
140
165
130

* उत्तर -130

2. 2% दराने 1000 रूपये रक्कमेवरील मिळणारे 2 वर्षाचे चक्रवाढ व्याज किती?
42.4
44.4
58.4
40.4

* उत्तर -40.4

3. शेषरावकडे 240 पक्षी आहेत त्यापैकी 48 कबूतर व 52 पोपट आहेत तर उरलेले पक्षी किती आहेत?
158
152
148
140

* उत्तर -140

4. 411 x 312 ÷ 6 + 2 =?
21374
21372
160.29
17029

* उत्तर -21374

5. एका विशिष्ट रक्कमेवर  15% दराने मिळणारे 2 वर्षाचे सरळ व्याज व चक्रवाढ व्याज यांतील अंतर 45 रुपये आहे तर ती रक्कम  कोणती?
200
2000
20000
20400

* उत्तर -2000

6. P: Q = 1: 8. Q: R = 2: 5. R: S = 1: 3 तर Q: S = किती?
60: 1
1: 60
15: 12
2: 15

* उत्तर -2: 15

7. एक विक्रेता 1 Kg कांदे 54 रुपयास विकतो त्यावर त्याला 10% तोटा होतो त्याला 15% नफा व्हावा यासाठी त्याने ते कांदे किती रुपयास विकावे?
69
60
70
79

* उत्तर -69

8. 9512-? = 9814 - 4214
4912
3915
3912
5912

* उत्तर -3912

9. मिथूनकडे 134 कबूतर होती त्याने 44 कबूतर विकले त्याने जेवढे कबूतर विकले त्याच्या निमपट कबूतर उडाले तर त्याच्याकडे किती कबूतर शिल्लक आहेत?
90
68
58
98

* उत्तर - 68

10. x, y, z एक काम स्वतंत्रपणे अनुक्रमे 20, 25, 50 दिवसात पूर्ण करतात तिघांनी एकत्रीतपणे काम सुरु केले आणि काही दिवसानंतर y, z काम सोडून गेले तर शिल्लक काम X 9 दिवसात पूर्ण करतो तर y, z किती दिवसानंतर काम सोडून जातात?
5
7
10
6

* उत्तर -5

पोलीस भरती साठी महत्त्वाचे

Q1. कोणत्या व्यक्तीला भौतिकशास्त्र व रसायनशास्त्र या दोन्ही विज्ञान शाखांमध्ये नोबेल पुरस्कार मिळाला आहे?
✅.  - मेरी क्यूरी

 

Q2. बॉम्बे नॅचरल हिस्टरी सोसायटीच्या लोगोवर या पैकी कशाचे चित्र आहे?
✅. - धनेश

 

Q3. नॅस्डॅक मधे प्रवेश मिळवणार्‍या प्रथम भारतीय कॉम्प्यूटर कंपनी कोणती?
✅. - इन्फोसिस टेक्नोलॉजी लिमिटेड

 

Q4. हाफलांग हे पर्वतीय पर्यटन स्थळ कोणत्या राज्यात आहे?
✅. - आसाम

 

Q5. यलम्मा, महाकाली, मैसम्मा, पोचम्मा आणि गुंडम्मा या देवतांची पूजा कोणत्या सणादिवशी केली जाते?
✅.  - बीहु

 

Q6. पोलो खेळाचा उगम कोणत्या राज्यात झाला आहे?
✅. - मणिपूर

 

Q7. स्वतंत्र भारतात जन्म घेऊन लोकसभेचे सभापती असा मान मिळणारी पहिली व्यक्ती कोण?
✅. - जी.एम.सी. बालयोगी

 

Q8. भारतीय घटने नुसार कलम 199 काय आहे?
✅. - धन विधेयकाची व्याख्या

 

Q9. भारतातील सर्वांत जूनी आयआयटी कोठे आहे?
✅.  - खरगपूर

 

Q10. कॉम्प्यूटरच्या भाषेत 'CAD' चा अर्थ काय आहे?
✅.  - कॉम्प्यूटर ऍडेड डिझाइन

 

Q11. प्रजासत्ताक दिनी सैन्यदलांची मानवंदना कोण स्वीकारतो?
✅. - राष्ट्रपती

 

Q12. कोणाच्या नेतृत्वाखाली सचिन तेंडुलकरने आपली टेस्ट क्रिकेट कारकिर्द सुरु केली होती?
✅. - के. श्रीकांत

 

Q13. कोणत्या भारतीय सणाला हरियाणा राज्यात 'सालूनो' म्हटले जाते?
✅.  - रक्षा बंधन

 

Q14. पृथ्वीच्या पृष्ठभागावरील सर्वांत खोल भाग कोणता?
✅   - मरियाना गर्ता

 

Q15. श्यामाप्रसाद मुखर्जी कोणत्या पक्षाचे संस्थापक अध्यक्ष होते?
✅.  - भारतीय जन संघ

Q16. किशोरी आमोणकर कोणत्या घराण्याशी संबंधित आहेत?
✅.  - जयपुर

 

Q17. धर्म व धर्मशास्त्र यांच्या वर अधिक चर्चा व्हावी या उद्देशाने कोणत्या समाज सुधारकाने १८१५ मध्ये आत्मीय सभेची सुरुवात केली होती?
✅.  - राजा राममोहन राय

 

Q18. कानपुर मेमोरियल चर्च' कोणाच्या स्मृतिप्रित्यर्थ बनवले गेले होते?
✅.  - १८५७ च्या मृत इंग्रज सैनिकांसाठी

 

Q19. गोवरी' कोणत्या भारतीय राज्यातील नृत्य-नाटक आहे?
✅. - राजस्थान

 

Q20. असेट इंटरनॅशनल हा कोणत्या संस्थानाचा तंत्रज्ञान प्रशिक्षण विभाग आहे?
✅. - ऍप्टेक लिमिटेड

 

Q21. भारतीय राज्य घटनेतील धारा ३४५-३५१ कशाशी संबंधित आहेत?
✅. - अधिकृत भाषा

 

Q22. राष्ट्रीय मेंदू संशोधन संस्था कोठे आहे?
✅.  - गुरगाव

 

Q23. घूमरा नृत्यात कोणत्या देवतेची पूजा केली जाते?
✅. - दुर्गा

 

Q24. ग्रेट बॅरियर रीफ' कोणत्या महासागरात आहे?
✅.  - प्रशांत महासागर

 

Q25. या पैकी कोणत्या ग्रहाची कक्षा पृथ्वीच्या सर्वात जवळ आहे?
✅.  - शुक्र

 

Q26. झिरोग्राफीचा संशोधक कोण?
✅. - चेस्टर चार्ल्सट्न

 

Q27. कोणत्या नदीचे गौतमी आणि वशिष्ठ हे दोन प्रकार आहेत?
✅.  - गोदावरी

 

Q28. या पैकी कोणती भारतीय भाषा सिंगापूरच्या चार अधिकृत भाषांपैकी एक आहे?
✅.   - तामिळ

 

Q29. भारतातील कोणत्या राज्यात ओजापाली नृत्य केले जाते?
✅. - आसाम

 

Q30. जगोई, चोलोम व थांग-ता कोणत्या शास्त्रीय नृत्याचे अंश आहेत?
✅.  - मणिपुरी

काही महत्त्वाच्या म्हणी

1 कंबरेचं सोडलं, डोक्याला बांधलं.
अर्थ:
लाजलज्जा पार सोडून देणे.

2 कठीण समय येता कोण कामास येतो?
अर्थ:
आपल्या अडचणींच्या वेळी कोणीही उपयोगी पडत नाही.

3 कडू कारले तुपात तळले, साखरेत घोळले, तरी कडू ते कडूच.
अर्थ:
माणसाचा मुळ गुणधर्म कितीही प्रयत्न केला तरी बदलत नाही.

4 कधी खावे तुपाशी, कधी राहावे उपाशी.
अर्थ:
सांसारिक स्थिती नेहमीच सारखी नसते.

5 कर नाही त्याला डर कशाला?
अर्थ:
ज्याने वाईट कृत्य केले नाही त्याला भीती बाळगण्याचे कारण नाही.

6 कधी गाडीवर नाव, कधी नावेवर गाडी.
अर्थ:
सर्वांचे दिवस येतात, तीच ती स्थिती कधीच राहत नाही.

7 करंगळी सुजली म्हणजे डोंगरा एवढी हो‌ईल का?
अर्थ:
जी गोष्ट लहान असते, ती कितीही प्रयत्न केला तरी अमर्याद मोठी होऊ शकत नाही

8 करणी कसायची, बोलणी मानभावची.
अर्थ:
बोलणे गोड गोड, आचरण मात्र निष्ठूर.

9 करायला गेले गणपती अन् झाला मारुती.
अर्थ:
जे करायचे ते समजून उमजून नीटपणे करावे. नाहीतर त्यातून भलतेच घडते.

10 करायला गेलो एक अन् झाले एक.
अर्थ:
करायचे एक आणि झाले भलतेच.

11 करावे तसे भरावे.
अर्थ:
जसे चांगले वाईट करावे तसे त्याचे चांगले वाईट परिणाम भोगावे.

12 करीन ती पूर्व दिशा.
अर्थ:
एखादी अधिकारी व्यक्ती सांगेल ते सारे इतरांनी निमूटपणे मान्य करणे.

13 कर्कशेला कलह गोड, पद्मिनीला प्रीती गोड.
अर्थ:
दुष्ट स्त्रीला कलह करणे आवडते तर गुणवंतीला प्रेम आवडते.

14 कवडी कवडी माया जोडी.
अर्थ:
काटकसरीने वागून थोडी थोडी बचत केल्यास बरीच मोठी रक्कम शिल्लक पडते.

15 कवड्याचे दान वाटले, गावात नगारे वाजले.
अर्थ:
करणे थोडे पण गवगवाच फार.

16 कसायाला गाय धार्जिणी.
अर्थ:
भांडखोर व नीतिमत्ता नसलेल्या गुंड माणसापुढे गरीब माणसे नसतात.

17 काकडीची चोरी, फाशीची शिक्षा.
अर्थ:
अपराध खूप लहान पण शिक्षा मात्र फार मोठी.

18 काखेत कळसा अन् गावाला वळसा.
अर्थ:
भान नसल्याने जवळच असलेली वस्तू शोधण्यासाठी दूर जाणे.

19 काट्याचा नायटा करणे.
अर्थ:
एखाद्या क्षुल्लक गोष्टीचा भलताच विपर्यास करणे.

20 काठी मारल्याने पाणी दुभंगत नाही.
अर्थ:
खर्‍या मैत्रीचा भंग आगंतुक कारणांनी होऊ शकत नाही.

महाराष्ट्रातील समाज सुधारक : डॉ पंजाबराव देशमुख

🔘 जीवन परिचय 🔘

⚫️ डॉ पंजाबराव देशमुख यांचा जन्म २७ डिसेंबर १८९८ रोजी अमरावती जिल्ह्यातील पापळ  या गावी एका मराठा शेतकरी कुटुंबात झाला.वडिलांचे श्यामराव व आईचे नाव राधाबाई होते.त्यांचे आडनाव कदम  असे होते. वतनदारीमुळे त्यांना देशमुख हे नाव पडले.

⚫️ पंजाब्रावाचे प्राथमिक शिक्षण पापळ येथेच झाले.अमरावतीच्या हायस्कूलमधून १९१८ साली म्याट्रिकची परीक्षा पास झाले.पंजाबराव उच्च शिक्षणासाठी पुण्यास गेले.तेथे त्यांनी फर्गुसन कॉलेजात प्रवेश घेतला.नंतर ते इग्लंडला गेले.तेथे त्यांनी एडिनबरो विद्यापीठाची एम ए व ऑक्सफर्ड विद्यापीठाची डी लिट या पदव्या मिळवल्या.इग्लंडला असताना त्यांनी वकिलीची पदवी मिळाली. पुरोगामी विचाराचे देशमुख यांनी मुंबईतील सोनार जातीतील विमलाबाई नावाच्या मुलीशी विवाह केला.

🔲 सामाजिक कार्य 🔲

⚫️ १३ व १४ नोवेंबर १९२७ मध्य  त्यांच्याच प्रयत्नातून अमरावतीतील इंद्रभुवन थिएटर मध्ये वऱ्हाड अस्पृश्य परिषद भरविण्यात आली. त्या परिषदेचे अध्यक्ष बाबासाहेब होते.

⚫️ १९२८ मध्ये अमरावती जिल्हा काँग्रेस चे जिल्हाध्यक्ष झाल्यावर त्यांनी सार्वजनिक विहिरी अस्पृश्यासाठी खुल्या केल्या. अमरावतीचे अम्बामंदीर दलितांसाठी उघडे केले. अखिल भारतीय मागास जातीसंघा ची स्थापना त्यांनी केली.

🔲 शिक्षणासाठी कार्य 🔲

⚫️ सन १९२६ मध्ये त्यांनी अमरावती येथे श्रद्धानंद छात्रालय  सुरु केले.

⚫️ पंजाबरावनी १९३० साली शिवाजी शिक्षण संस्थेची  केली. भारतीय प्राथमिक शिक्षक संघाची स्थापना केली.

⚫️ १९२७ मध्ये त्यांनी शेतकरी संघाची स्थापना केली.

⚫️ त्यांनी महाराष्ट्र केसरी  हे वृत्तपत्र चालविले. पंजाबराव देशमुख यांना १९५२ मध्ये केद्रीय मंत्रिमंडळात समावेश झाला.

⚫️पंजाबराव देशमुखांनी १९५५ साली 'भारत कृषक समाजाची'स्थापना केली.  त्यांचे विद्यामध्ये राष्ट्रीय कृषी सहकारी खरेदी- विक्री संघाची स्थापना झाली.