👉80-कलमानुसार 3 एप्रिल, 1952 ला राज्य सभेचे गठन करण्यात आले.
👉राज्य सभेची प्रथम बैठक 13 मे, 1952 ला झाली.
☑️राज्य सभा -(टोपणनावे)
-(1) संसदेचे उच्च/वरिष्ठ सदन
-(2) विद्ववानांचे सभागृह
-(3) राज्यांचे सदन
-(4) अलोकप्रिय सदन
-(5) संसदेचे द्वितिय सदन
-(6) संसदेचे स्थायी सभागृह (कारण राज्य सभेला केंव्हाही भंग केल्या जाऊ शकत नाही, फक्त स्थगित केल्या जाऊ शकते.
☑️अध्यक्ष-
👉-राज्य सभेच्या अध्यक्षांना सभापती देखील म्हटले जाते जे सध्याचे उपराष्ट्रपति असतात.
👉-राज्य सभा एकमात्र असे सदन आहे की जिसे अध्यक्ष त्या सदनचे सदस्य नसुनही अध्यक्ष असतात.
👉-भारताचे प्रथम राज्य सभा अध्यक्ष (प्रथम उपराष्ट्रपति) डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन होते.
👉सध्याचे राज्य सभा अध्यक्ष (उपराष्ट्रपति) वैकेया नायडु आहेत.
☑️उपाध्यक्ष-
👉-राज्य सभेचे सदस्य आपल्यातील एकाची उपसभापति/उपाध्यक्ष म्हणुन निवड करतात.
👉-राज्य सभेचे प्रथम उपाध्यक्ष S.V कृष्णामूर्ति राव होते.
☑️राजीनामा-
👉राज्य सभेचे अध्यक्ष अपना राजीनामा (उपराष्ट्रपतीच्या रूपात) राष्ट्रपतिकडे देतात.तसेच उपाध्यक्ष आपला राजीनामा अध्यक्षांकडे (उपराष्ट्रपति) देतात.
☑️कार्यकाल-
👉राज्य सभेच्या सभापतींचा कार्यकाल (उपराष्ट्रपतीच्या रूपात) 5 वर्ष असतो. आणि उपाध्यक्ष व सदस्यांचा कार्यकाल 6 वर्षांचा असतो.
☑️निर्वाचन (निवड)-
👉-राज्य सभेच्या सदस्यांची निवड राज्याच्या विधान सभेच्या निर्वाचित सदस्यां (M.L.A) द्वारे केली जाते.
👉-राज्य सभेचे एक तृतियांश सदस्य प्रति 2 वर्षां नंतर सेवानिवृत होत असतात आणि तेव्हढेच त्यांच्या जागी नव्याने निर्वाचित केले जातात तसेच सेवानिवृत सदस्य पुनः नियुक्तीस पात्र असतात.
👉पात्रता-
👉-राज्य सभा सदस्यत्वासाठी कमीत कमी वय 30 वर्ष तसेच जास्तीत जास्त कितीही असु शकते.
☑️शपथ-
👉-राज्य सभेच्या अध्यक्षांना शपथ राष्ट्रपती देतात आणि राष्ट्रपतींच्या अनुपस्थित राष्ट्रपतींद्वारे नामित/नियुक्त व्यक्ति शपथ देत असतो.
👉- राज्य सभा सदस्यांना शपथ राज्य सभा अध्यक्ष देतात.
👉 सध्या राज्य सभा जागा - 245
(1) राज्य+केन्द्रशासित प्रदेशांमधुन निर्वाचित- 233
(2) राष्ट्रपतींद्वारे मनोनित- 12
👉 जास्तीत जास्त राज्य सभा जागा - 250
(1) राज्यों + केन्द्रशासित प्रदेशांमधुन निर्वाचित- 238
(2) राष्ट्रपतिद्वारे मनोनित- 12
-कलम 80 नुसार राष्ट्रपति द्वारे 12 सदस्य कला, साहित्य, विज्ञान, समाज सेवा, खेळ इ. क्षेत्रांमधुन मनोनित केले जातात.
👉-राष्ट्रपति द्वारे संसदेमध्ये एकुण 14 सदस्य (2 लोक सभा+ 12 राज्य सभा) मनोनित केले जातात.
👉-सर्वाधिक राज्य सभा सिट्स असणारे राज्य उत्तर प्रदेश आहे, ज्यामध्ये एकुण 31 सिट्स आहेत.
👉-राजस्थान च्या एकुण राज्य सभा जागा 10 आहेत.
👉-दिल्लीच्या एकुण राज्य सभा जागा 3 आहेत.
👉-पोण्डिचेरी च्या एकुण राज्य सभा जागा 1 आहे.
☑️राज्य सभेचे विशेष अधिकार
(1) कलम 249-
-या कलमानुसार राज्य सभा राज्य सुचीतील कोणत्याही विषयाला राष्ट्रीय महत्वाचा दर्जा देऊ शकते.
(2) कलम 252-
-या कलमानुसार राज्य सभा दोनपेक्षा अधिक विधान मण्डळा द्वारा पारित विषयावर कायदा बनवू शकते.
(3) कलम 312-
-या कलमानुसार केवळ राज्य सभाच नविन अखिल-भारतीय सेवांचे गठन करु शकते.
👉-भारतात सध्या एकुण 3 अखिल-भारतीय/प्रशासनिक सेवा आहेत.
☑️जसे-
👉-(1) I.A.S- Indian Administrative Service (भारतीय प्रशासनिक सेवा)
👉-(2) I.P.S- Indian Police Service (भारतीय पुलिस सेवा)
👉-(3) I.F.S- Indian Forest Service (भारतीय वन सेवा)
☑️लॉर्ड रिपन-
👉-सिविल सर्विस/अखिल भारतीय सेवांचे जनक लॉर्ड रिपन आहेत .
👉-सिविल सर्विस डे 21 एप्रिल ला साजरा केला जातो .
👉-राज्य सभा धन विधेयकामद्ये काहीही फेर बदल करू शकत नाही केवळ सुझाव देऊ सकते.
👉-राज्य सभा सदस्य बननारा प्रथम अभिनेता➡️ पृथ्वीराज कपूर
👉-राज्य सभा सदस्य बननारी प्रथम अभिनेत्री➡️ नरगिस दत
👉-राज्य सभा सदस्य बननारा प्रथम खेळाडू➡️ सचिन तेन्डूलकर
👉-राज्य सभा सदस्य बननारे प्रथम वैज्ञानिक➡️ सत्येंद्र नाथ बोस.
●▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬●
●▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
