जिवाणू (bacteria)

- साधारण एक पेशीय असतात
- विषाणू पेक्षा आकाराने मोठे असतात
- जिवाणू मध्ये केंद्रक नसते म्हणून गुणसूत्रे मुक्त असतात. टेलीग्राम चॅनल व्हीजेएस ईस्टडी.
- जिवाणूंना चांगली अशी पेशी रचना असते ज्यात पेशीभित्तिका पेशीपटल तसेच पेशीरस व पेशीअंगके असतात
- जिवाणू हे फायदेशीर पण असतात पण बहुतांश जिवाणू घातक असतात
- पृथ्वीवर जिवाणू मानवापेक्षा जास्त काळापासून होतात जिवाणू हे कोणत्याही वातावरणात राहू शकतात
- जमिनीमध्ये खोलवर तसेच अंतराळात जगू शकतात.
- एक प्रकारचा जिवाणू चंद्रावर दोन वर्ष जगण्याचा पुरावा मिळाला आहे.

● फायदेशीर जिवाणू

- शिंबाधारी वनस्पतीच्या मुळात असणारे रायझोबियम हे जिवाणू हवेतील नायट्रोजन वनस्पतीची साठी उपयोगात आणतात म्हणून रायझोबियम चा उपयोग जैविक खत करतात आणि रायझोबियम अन्नासाठी वनस्पतीवर अवलंबून असतात
- मातीतील अझोटोबॅक्टर जिवाणू हवेतील नायट्रोजनचे स्वतंत्रपणे स्थिरीकरण घडवून आणतात.
- लॅक्टोबॅसिलस दह्या मधील जिवाणू शरीरात पाणी पोहोचत नाही

● घातक जीवाणू

- स्टॅफिलोकोकस जिवाणु खाद्यपदार्थावर वाढताना एन्टोरो टॉक्झिन नावाचे विषारी रसायन तयार करते त्यामुळे असे पदार्थ खाताच जुलाब उलट्या होतात
- हवाबंद डब्यातील खाद्यपदार्थांची वापराची मुदत संपली की त्यात क्लोस्ट्रिडियम जिवाणू वाढण्याची शक्यता असते
- जेव्हा पदार्थावर बुरशी चढते तेव्हा त्यात मायको टॉक्झिन हे विष तयार होते
- क्लोस्ट्रिडियम यांच्या सुमारे 100 प्रजाती आहेत ते विनाॅक्सी परिस्थितीत वाढतात
- बर्ड फ्लू हा H5N1 या विषाणूमुळे होतो

लोकमान्य बाळ गंगाधर टिळक

🔸जन्म- 23 जुलै 1856 रत्नागिरी, चिखली.
🔸मूळ नाव - केशव
🔸मराठा (इंग्रजी भाषेत) - 2 जानेवारी 1881 संपादक टिळक.
🔸केसरी (मराठी भाषेत) - 14 जानेवारी 1881 संपादक आगरकर.
🔸1893 - सार्वजनिक गणपती उत्सव .
🔸1895 - शिवजयंती उत्सव.
🔸1905- स्वदेशी चळवळ सुरू करून "स्वराज्य, स्वदेशी, बहिष्कार व राष्ट्रीय शिक्षण" या चतुसूत्री चा पुरस्कार केला.
🔸मृत्यू- 1 ऑगस्ट 1920
〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️
🔹सामान्य जनतेशी जवळचा संपर्क ठेवणारे टिळक हे पहिले राष्ट्रीय नेते.

🔹देशासाठी तुरुंगात जाणारे टिळक हे पहिले काँग्रेस नेते.

🔹टिळकांनी सर्वात प्रथम स्पष्ट शब्दात स्वराज्याची मागणी केली, "स्वराज्य हा माझा जन्मसिद्ध हक्क आहे आणि तो मी मिळवणारच" अशी घोषणा केली.

🔹टिळकांना "लोकमान्य व भारताचा अनभिषिक्त राजा" म्हणून ओळखले जात असे.

🔹जनतेला संघटित करण्यासाठी त्यांनी आखाडे, लाठी क्लब, गोवध विरोधी संस्था, गणपती व शिवाजी उत्सव सुरू केले.

🔹त्यांनी बिपिनचंद्र पाल व लाला लजपतराय यांच्यासोबत जहाल गट निर्माण केला.

🔹त्यांच्या प्रयत्नांमुळे 1906 च्या कोलकता अधिवेशनात "स्वराज्य, बहिष्कार व राष्ट्रीय शिक्षण" हे ठराव संमत करण्यात आले.

🔹व्हॅलेंटाईन चिरोल याने टिळकांना "भारतीय असंतोषाचे जनक" असे संबोधले.

🔹लखनऊ करारावर टिळक व जीना यांनी सह्या करून राष्ट्रीय सभा व लीग यांच्यात राष्ट्रीय ऐक्य घडवून आणण्याचा प्रयत्न केला.

🔹बॅरिस्टर जीना टिळकांना गुरुस्थानी मानत.
टिळक हे निष्णात गणितज्ञ  तसेच भाषातज्ञ होते.

🔹टिळकांचे गीतारहस्य मराठीत होते.

🔹इंग्लंडमधील कामे आटपून टिळक 6 नोव्हेंबर 1919 ला "इजिप्त" नावाच्या बोटीतून भारतात यायला निघाले. हा प्रवास साधारण वीस दिवसांचा होता. यावेळी डॉक्टर वेलकर त्यांच्यासोबत होते.

🔹"जर देवाने अस्पृश्यता सहन केली तर त्याला मी देव म्हणणार नाही" असे उद्गार लोकमान्य टिळक यांनी डिप्रेस्ड क्लास मिशन च्या दुसऱ्या सभेत काढले.

♦️पी. सीतारामय्या- " गोखले हे काळाच्या बरोबर होते तर टिळक काळाच्या पुढे होते."

♦️महात्मा गांधी- "टिळक हे मला उत्तुंग हिमालयासारखे वाटले."

♦️अरविंद घोष- "धडाडी, स्वार्थत्याग कष्टाळूपणा, राजकीय मुत्सद्देगिरी, व व्यवहारी वृत्ती या सर्वांचा समावेश टिळकांमध्ये होता."

हृदय (Heart)

◆- मानवी हृदय हे उरोभागात दोन्ही फुफ्फुसांच्या मध्ये आणि छातीच्या हाडाच्या मागे स्थित असते. ते तंतोतंत मध्यभागी नसून काहीसे तिरकस आणि डावीकडे असते.

◆- वजन :पुरुष – ३४० ग्रॅम्स, स्त्री – २५५ ग्रॅम्स

★ कार्य :

◆ - हृदय हे रक्तभिसरण संस्थेचे महत्वाचे इंद्रिय आहे आकुंचन व प्रसारणाद्वारे रक्ताचे संपूर्ण शरीरात अभिसरण घडवून आणणे, हे त्याचे प्रमुख कार्य आहे. टेलीग्राम चॅनल टार्गेट एमपीएससी एम एच.

◆- हृदय हा एक स्नायूंचा पंप (Muscular Pump) आहे. त्याची पंपिंग क्षमता (Pumping Capacity) 0.2 HP इतकी असते.

◆- हृदयाचा आकार साधारणपणे त्रिकोणाकृती असून त्याचे आकारमान हाताच्या मुठीएवढे असते, ते हृत्स्नायू (Cardiac Muscles) नी बनलेले असते आणि त्यावर ह्रद्यावरण (Pericardium) हे संरक्षणात्मक दुहेरी आवरण असते.

★ हृदयाची रचना

◆- मानवी हृदयात एकूण चार कप्पे व पाच झडपांचा समावेश होतो. वरच्या बाजूस दोन अलिंद व खालच्या बाजूस दोन निलय असे कप्पे असतात. अशा रीतीने चार कप्प्यांमध्ये

◆- डावी कर्णिका/अलिंद (Left Autrium)
◆- उजवी कणिका/ अलिंद (Right Autrium)
◆- डावी जवनिका /निलय (Left Ventricle)
◆- उजवी जवनिका/ निलय (Right Ventricle) यांचा समावेश होतो.

◆- अलिंदांच्या भिंती पातळ असतात, तर निलय जाड भिंतीची बनलेली असतात. वरची दोन अलिंदे एका पातळ स्थायुमय पटलाने विभक्त झालेली असतात. त्यास अंतरकालिंदी पट (Inter -Artrial Septum) असे म्हणतात. खालची दोन निलये मात्र जाड अंतरनिलयी पटलाने (Inter-Ventricular Septum) विभागलेली असतात.

◆- उजव्या अलिंदात पुढील तीन रक्तवाहिन्यांद्वारे ऑक्सिजनविरहित रक्त आणले जाते.

१) ऊर्ध्व शिरारक्त गुहा (Superior Vena Cava),
२) अधोशीरा रक्त गुहा (Inferior Vena Cava) आणि
३) परिमंडली शिरानाल (Coronary Sinus)

◆- उजवे अलिंद आणि उजवे निलय यांमधील रक्तप्रवाह त्रिदली झडपांच्या (Tricuspid Valve) च्या साहाय्याने नियंत्रित केले जाते.

◆- उजव्या निलयाच्या वरील भागाकडून फुफ्फुस धमनी (Pulmonary Artery) निघते.

◆ उजव्या अलिंदातून उजव्या निलयात आलेले ऑक्सिजनयुक्त रक्त तिच्यामार्फत फुफ्फुसांकडे वाहून नेले जाते.

◆- डाव्या अलिंदात फुफ्फुस शिरांची (Pulmonary Veins) चार रंध्रे उघडतात, त्यांद्वारे ऑक्सिजनयुक्त रक्त फुफ्फुसांकडून डाव्या अलिंदात आणले जाते.

◆- डावे अलिंद आणि डावे निलय यांच्यातील रक्तप्रवाह द्विदली (Bicuspid) किंवा मिट्रल झडप (Mitral Valve) च्या साहाय्याने नियंत्रित केले जाते. टेलीग्राम चॅनल टार्गेट एमपीएससी एम एच.

◆- डाव्या निलयाच्या वरच्या आतील भागापासून एक प्रमुख धमनी निघते, जिला महाधमनी (Aorta) असे म्हणतात. डाव्या अलिंदातून डाव्या निलयामध्ये आलेले ऑक्सिजनयुक्त रक्त तिच्यामार्फत शरीराच्या विविध अवयवांना पुरविले जाते.

◆- हृयाच्या स्नायूंना परिहृद धमनी (Coronary Artery) द्वारे रक्त पुरविले जाते.

◆ हृदयातील झडपांमुळे रक्त एकाच दिशेने प्रवाहित केले जाते.

महाराष्ट्रातील पिकांचे प्रकार (Crops of Maharashtra)

🔸तृणधान्य :

Eg.ज्वारी ,बाजरी ,तांदूळ ,गहू

🔸कडधान्य :

Eg. तूर मूग उडीद मटका हरभरा

🔸गळीत धान्य:

Eg.भुईमूग ,तीळ, सूर्यफूल ,करडई.

🔸नगदी पिके:
 सर्वात जास्त पैसा इथून मिळतो.

Eg.कापूस, ऊस ,हळद ,तंबाखू

🔸वन पिके

Eg.बाभूळ, नेम सारा ,चिंच ,निलगिरी.

🔸चारा-पिके :

Eg.नेपियर गवत ,मक्का ,लसूण घास ,चवळी

महाराष्ट्र जमीन वापर 2015- 16 2011 आकडेवारी

▪️एकूण भौगोलिक क्षेत्रफळ तीन लाख सात हजार 58 लाख हेक्टर

कारण आपण शेती हेक्टर मध्ये करतो

वने 52.0 5 हेक्टर 16.9 % तसे पाहिले तर 33% वने राहिले पाहिजे

▪️महाराष्ट्रातील पेरणी क्षेत्र

68 लाख हेक्टर निवड पेरणी क्षेत्र 56. 4% पडीक जमिनीखालील क्षेत्र 25. 93 लाख हेक्टर 8.4%

▪️महाराष्ट्रातील अन्नधान्य उत्पादन 2014- 15

◆ 1960 – 61 – 70. 44 लाख टन

◆ 2014-15 – 109.48 लाख टन

◆ 2014- 15 अनुसार अन्नधान्य पिकाखालील सर्वाधिक क्षेत्र असणारे प्रमुख जिल्ह्यांच्या उतरता क्रम.

● सर्वाधिक क्षेत्र (2014- 15)

●अहमदनगर> सोलापूर> बीड> उस्मानाबाद >पुणे

●विदर्भातून एकही जिल्हा नाही आहे.

◆2014- 15 अनुसार अन्नधान्य पिकांचे सर्वाधिक उत्पादन करणारे प्रमुख जिल्हे

●जळगाव >अहमदनगर> नाशिक> सांगली >पुणे

महाराष्ट्र जिल्हे

जिल्हे व तालुका संख्या

◆अकोला 7 तालुके

◆ अमरावती 14 तालुके

◆ औरंगाबाद 9 तालुके

◆ अहमदनगर 14 तालुके

◆ बीड 11 तालुके

◆ बुलढाणा 13 तालुके

◆ भांडारा 7 तालुके

◆ चंद्रपूर 15 तालुके

◆धुळे 4 तालुके

◆ गोंदिया 8 तालुके

◆ गडचिरोली 12 तालुके

◆ हिंगोली 5 तालुके

◆ जालना 8 तालुके

◆ जळगांव 15 तालुके

◆ कोल्हापूर 12 तालुके

◆ लातूर 10 तालुके

◆ मुंबई उपनगर 3 तालुके

◆ मुंबई शहर एक ही तालुका नाही

◆ नागपूर 14 तालुके

◆ नाशिक 15 तालुके

◆नांदेड 16 तालुके

◆नंदुरबार 6 तालुके

◆ पुणे 14 तालुके

◆ परभणी 9 तालुके

◆ पालघर 8 तालुके

◆ रायगड 15 तालुके

◆ रत्नागिरी 9 तालुके

◆ सिंधुदुर्ग 8 तालुके

◆ सोलापूर 11 तालुके

◆ सांगली 10 तालुके

◆ सातारा 11 तालुके

◆ ठाणे 7 तालुके

◆ उस्मानाबाद 8 तालुके

◆ वाशीम 6 तालुके

◆ वर्धा 8 तालुके

◆ यवतमाळ 16 तालुके

■एकही तालुका नसलेला जिल्हा मुंबई शहर

■राज्यातील सर्वाधिक तालुके
असणारे दोन जिल्हे यवतमाळ व नांदेड १६

■राज्यात एकच जिल्हा असा आहे की त्यात फक्त 13 जिल्हे आहेत तो म्हणजे बुलढाणा

■असे एकूण चार जिल्ह्ये आहेत की ज्यात 14 तालुके आहेत.पूणे. नागपूर. अमरावती. अहमदनगर

■असे एकूण चार जिल्ह्ये आहेत की त्यात 15 तालुके आहेत चंद्रपूर. जळगाव.रायगड. नाशिक

■असे दोन जिल्ह्ये आहेत की जेथे फक्त 10 तालुके आहेत.सांगली. लातूर

■असा एकमेव जिल्हा आहे की जेथे फक्त तीन तालुके अहेत तो म्हणजे मुंबई उपनगर

■असे :सतरा:जिल्ह्ये आहेत जी त्यांच्या तालुक्यांची संख्या दहाच्या खाली आहे

■धुळे हा एकमेव जिल्हा आहे की ज्यात फक्त चार तालुके आहेत.

■हिंगोली हा असा एकमेव जिल्हा आहे की त्यात फक्त पाच तालुके आहेत
____________________________

बेनामी मालमत्ता म्हणजे काय?

1) दुसऱ्याच्या नावावर खरेदी केलेली मालमत्ता म्हणजे बेनामी मालमत्ता होय. ज्याच्या नावे ही मालमत्ता खरेदी केली जाते, त्याला बेनामदार म्हणतात. जो मालमत्तेचे पैसे दतो, तो तिचा खरा मालक असतो. आणी ही मालमत्‍ता ज्‍याच्‍याजवळ असते त्‍यास बेनामी मालमत्‍ता म्‍हणतात.

2) बेनामी व्यवहार म्हणजे असे व्यवहार, ज्यात मालमत्ता ज्याचे नावे रजिस्टर केली जाते, ती व्यक्ती त्या व्यवहाराचे पैसे देत नाही. कोणी तरी दुसरीच व्यक्ती त्याचे पैसे अदा करते. अन्य कोणाच्या तरी फायद्यासाठी दुसराच कोणी तरी हे व्यवहार करीत असतो.

3) उत्पन्नाच्या ज्ञात स्रोतांतून पत्नी अथवा मुलांच्या नावे खरेदी केलेली मालमत्ता, भाऊ, बहीण अथवा अन्य नातेवाईकांच्या नावे घेतलेली अशी मालमत्ता जिची किंमत उत्पन्नाच्या ज्ञात स्रोतांतून अदा करण्यात आलेली आहे. कुळांच्या नावे घेतलेली, पण या व्यवहारात विश्वस्त अथवा लाभधारक असलेली मालमत्ता. ही मालमत्‍तेला बेनामी मालमत्‍ता म्हणतात.

4) ज्ञात स्रोताबाह्य उत्पन्नातून पत्नी व मुलांच्या नावे खरेदी केलेली मालमत्ता, भाऊ अथवा बहिणींसोबत भागिदारीत घेतलेली अज्ञात स्रोतांच्या पैशांतील मालमत्ता. कुळांच्या नावे घेतलेली मालमत्ता. याचा अर्थ असा होतो की, कोणी आपल्या आई-वडिलांच्या नावे मालमत्ता घेतली असेल, तर तीही बेनामी मालमत्ता होऊ शकते.

5) चल - अचल संपत्ती, कुठल्याही प्रकारचे हक्क अथवा हित, कायदेशीर दस्तावेज, सोने, वित्तीय रोखे इ. कोणत्याही प्रकारच्या संपत्तीसाठी केलेले सर्व व्यवहार बेनामी व्यवहारात येतात.
🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋

तीन वार्षिक योजना.

🅾कालावधी: इ.स. १९६६ - इ.स. १९६९तिसऱ्या योजनेच्या अपयशामुळे ि निर्माण झालेल्या आर्थिक अस्थैर्यामुळे सरकारला चौथी योजना सुरू करता आली नाही.

🅾हि सुटी १ एप्रिल,१९६६ ते ३१ मार्च, १९६९ दरम्यान राहिली. या सुट्टीच्या कालावधीत सरकारने तीन वार्षिक योजना राबवल्या ज्यांचे उद्दिष्ट स्वावलंबन हे होते.

१) पहिली वार्षिक योजना (१९६६-६७) १९६६ च्या खरीप हंगामात सरकारने हरित क्रांतीच्या तंत्रज्ञानाचा वापर केला. ६ जून १९६६ मध्ये रुपयाचे ३६.५ टक्क्यांनी अवमूल्यन घडवण्यात आले.

२) दुसरी वार्षिक योजना (१९६७-६८) हरित क्रांतीच्या तंत्रज्ञानामुळे व पुरेशा मान्सूनमुळे अर्थव्यवस्थेची परिस्थिती सुधारण्यास सुरवात झाली. १९६७-६८ मध्ये अन्नधान्यांचे उच्चांकी उत्पादन झाले.

३) तिसरी वार्षिक योजना (१९६८-६९) अन्नधान्य उत्पादन व किमती स्थिरावल्या. व्यवहारतोल सुधारला व चौथी योजना सुरु करण्यास अनुकूल परिस्थिती निर्माण झाली.

🅾तिसर्‍या योजनेत शेती आणि गहू उत्पादन सुधारण्यावर भर देण्यात आला, परंतु १९६२ च्या छोट्या भारत-चीन युद्धाच्या अर्थव्यवस्थेने कमकुवतपणा उघडकीस आणला आणि संरक्षण उद्योगाकडे लक्ष वेधले. १ पाकिस्तानने भारताशी युद्ध केले.

🅾 महागाई आणि प्राथमिकतेच्या नेतृत्वात युद्धाची किंमत स्थिरतेकडे वळविली गेली. धरणाचे बांधकाम चालूच होते. बरीच सिमेंट आणि खताची रोपेही बांधली गेली. गव्हाचे मोठ्या प्रमाणात उत्पादन पंजाबमध्ये सुरू झाले. ब rural्याच ग्रामीण भागात प्राथमिक शाळा सुरू झाल्या. 

🅾यासाठी तळागाळात लोकशाही आणण्याच्या प्रयत्नात पंचायत निवडणुका सुरू झाल्या आणि अधिक विकासाशी संबंधित जबाबदा the्या राज्यांना देण्यात आल्या. राज्य विद्युत मंडळे व राज्य माध्यमिक शिक्षण मंडळे स्थापन केली गेली. 

🅾राज्य, माध्यमिक आणि उच्च शिक्षणासाठी जबाबदार होते. रस्ते वाहतूक कॉर्पोरेशनची राज्ये ही राज्ये होती आणि स्थानिक रस्ते बांधणीसाठी ही राज्ये जबाबदार ठरली.
जीडीपी (जीडीपी) चे लक्ष्य .6..6 टक्के विकास दर साध्य करण्याचे होते . साध्य केलेला विकास दर 2.84 टक्के होता.

🅾जॉन सॅंडी आणि सुखमय चक्रवर्ती मॉडेल्सवर आधारित ही योजना होती. या योजनेनंतर 1967-1969 पर्यंत कोणतीही नवीन योजना लागू केली गेली नव्हती. या कालावधीला प्लॅन हॉलिडे असे म्हणतात. हे मिर्डेनच्या मॉडेलवर आधारित आहे.

🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋

पहिली पंचवार्षिक योजना- (1951–1956).

🅾पहिले भारतीय पंतप्रधान जवाहरलाल नेहरू 8 डिसेंबर 1951 रोजी भारतीय संसदेसमोर पहिली पंचवार्षिक योजना सादर केली. ही योजना प्रामुख्याने धरणे व सिंचन गुंतवणूकीसह कृषीभिमुख क्षेत्रावर लक्ष केंद्रित करते.

🅾 कृषी क्षेत्रात भारताचे विभाजन आणि त्वरित लक्ष देण्याची गरज सर्वात कठीण मानली गेली. ही योजना हेराल्ड-डोमर मॉडेलवर आधारित होती. एकूण 2068 अब्ज (1950 विनिमय दरामध्ये अमेरिकन 23.6 अब्ज डॉलर्स) नियोजित. 

🅾अर्थसंकल्प सात व्यापक क्षेत्रासाठी देण्यात आले: सिंचन आणि ऊर्जा (२.2.२ टक्के), कृषी व समुदाय विकास (१.4..4 टक्के), वाहतूक व दळणवळण (२ percent टक्के), उद्योग (.4..4 टक्के), सामाजिक सेवा (१.6..64 टक्के), जमीन पुनर्प्राप्ती (1.१ टक्के) आणि इतर क्षेत्र आणि सेवांसाठी (२. 5 टक्के).

🅾 या टप्प्यातील महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे राज्यातील सर्व आर्थिक क्षेत्रात सक्रिय भूमिका. त्यावेळी अशी भूमिका योग्य होती कारण स्वातंत्र्यानंतर लवकरच भारताला मूलभूत भांडवल आणि कमी क्षमता यासारख्या समस्यांचा सामना करावा लागला. उद्दिष्टाचा वाढीचा दर वार्षिक सकल उत्पन्नाच्या (जीडीपी) वाढीच्या 2.1% होता, साध्यित विकास दर 3.6% होता. निव्वळ देशांतर्गत उत्पादनात 15% वाढ झाली आहे.

🅾 मान्सून चांगला होता आणि तुलनेने जास्त पीक उत्पादन होते, उत्पादन साठा वाढत होता आणि दरडोई उत्पन्न होते, त्यात 8% वाढ झाली. लोकसंख्येच्या वेगाने वाढ झाल्यामुळे राष्ट्रीय उत्पन्न दरडोई उत्पन्नापेक्षा अधिक वाढली आहे. याच काळात भाक्रा नांगल धरण आणि हिराकुड धरणासह अनेक पाटबंधारे प्रकल्प सुरू झाले. 

🅾जागतिक आरोग्य संघटनेने भारत सरकारसमवेत मुलांचे आरोग्य आणि बालमृत्यू यांचे प्रमाण कमी केले, अप्रत्यक्षपणे लोकसंख्या वाढीस हातभार लागला.  1956 च्या नियोजन कालावधीच्या शेवटी, पाच तंत्रज्ञान संस्था म्हणून भारतीय तंत्रज्ञान संस्था (आयआयटी) सुरू केली गेली. विद्यापीठ अनुदान आयोगाने निधीची काळजी घेतली आणि संबंधित क्षेत्रासाठी देशात उच्च शिक्षण दृढपणे स्थापित केले गेले. 

🅾दुस Five्या पंचवार्षिक योजनेच्या मध्यभागी अस्तित्त्वात आलेल्या पाच पोलाद प्रकल्पांनी सुरूवातीच्या करारावर सही केली. ही योजना हेराल्ड-डोमर मॉडेलवर आधारित होती.

🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋

राष्ट्रीय मागासवर्गीय आयोग

👉स्थापना : १३ ऑगस्ट १९९३
👉मुख्यालय : दिल्ली 
👉रचना : १ अध्यक्ष व ४ सदस्य
👉कार्यकाळ : ३ वर्षे

▪️अध्यक्ष व सदस्य पात्रता 
👉अध्यक्ष : सर्वोच्च किंवा उच्च न्यायालयाचे माजी न्यायाधीश असायला पाहिजे
१ सदस्य सचिव असतील
१ सदस्य समाज शास्त्रज्ञ असतील
२ सदस्य इतर मागासवर्गीय घटकातील विशेष तज्ञ असतील

▪️स्थापना
मंडल आयोगाच्या शिफारसी लागू केल्यानंतर देशभरात याविरोधात आंदोलने झाली. या निर्णयाच्या विरोधात सर्वोच्च न्यायालयात अनेक प्रकरणे दाखल करण्यात आली.

▪️इंदिरा साहनी विरुद्ध भारत सरकार या खटल्यात सर्वोच्च न्यायालयाने राष्ट्रीय मागास वर्ग आयोग स्थापन करण्याचा निर्णय दिला. त्यांनतर भारत सरकारने १९९३ साली राष्ट्रीय मागास वर्ग आयोग स्थापन केला.

▪️कार्य
OBC घटकांच्या तक्रारी सोडविणे, एखाद्या जातीला OBC घटकांमध्ये समावेश करण्याची शिफारस करणे. तसेच एखाद्या जातीला OBC घटकांमधून काढून टाकण्याची शिफारस करणे.

अर्थसंकल्प

🅾अर्थसंकल्पासाठी इंग्रजीत बजेट हा शब्द प्रचलीत आहे ,बजेट हा शब्द फ्रेंच (Bougette म्हणजे पर्स,पिशवी  ) या शब्दापासून आलेला आहे ,अर्थसंकल्प म्हणजे वर्षभराचे आर्थिक समायोजन.

🅾ज्या संकल्पात आर्थिक धोरणे जाहीर होतात त्यास अर्थसंकल्प असे म्हणतात.

🅾प्रत्येक आस्थापन म्हणजे देश, राज्य ते नगरपालिका आणि ग्रामपंचायतही आपला अ बजेट मध्ये शासनाच्या पुढील वर्षांच्या उत्पन्न आणि खर्च याचा लेखा मांडला जातो.

🅾शासनाचे खर्च तीन खात्यांमध्ये मध्ये विभागलेले असतात:

१. भारताचे सामायिक खाते  

२. आपत्कालीन निधी खाते आणिअर्थसंकल्पातील उत्पन्न आणि

🧩खर्चाचे दोन मुख्य भागात वर्गीकरण होते.

१. महसुली उत्पन्न आणि खर्च

२. भांडवली उत्पन्न आणि खर्च शासनाच्या रोजच्या व्यवहारातून येणारे उत्पन्न, जसे कर उत्पन्न हे महसुली उत्पन्न म्हणून धरले जाते. तसेच रोजच्या खर्चाला, जसे कर्जावरील व्याज, अनुदान याला महसुली खर्च असे म्हणतात. शासनाला रिझर्व बँक, जनता आणि इतर स्वरुपात मिळणाऱ्या कर्जाला भांडवली उत्पन्न असे म्हणतात..

🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋🦋

पंचायत समिती.

🧩पंचायत समितीबद्दल संपूर्ण माहिती:

🅾महाराष्ट्र जिल्हा परिषद पंचायत समिती अधिनियम 1961, कलम क्र. 56 नुसार प्रत्येक तालुक्यासाठी एक पंचायत समिती निर्माण करण्यात आली आहे.

🅾पंचायत राज्यातील मधला स्तऱ म्हणून पंचायत समितीला ओळखले जाते.
निवडणूक : प्रत्येक्ष प्रौढ गुप्त मतदान पद्धतीने राज्य निवडणूक आयोग घेते.

🧩सभासदांची पात्रता :

1. तो भारताचा नागरिक असावा
2. त्याच्या वयाची 21 वर्ष पूर्ण झालेली असावीत.
3. त्या तालुक्यातील मतदान यादीत त्याचे नाव असावे.

🧩आरक्षण :

1. महिलांना : 50 %
2. अनुसूचीत जाती/जमाती : लोकसंख्येच्या प्रमाणात (महिला 50%)
3. इतर मागासवर्ग : 27% (महिला 50%)

🧩विसर्जन :

🅾राज्य सरकार करते व विसर्जन झाल्यानंतर सहा महिन्यांच्या आत निवडणूक घेणे बंधनकारक आहे.

🧩कार्यकाल :

🅾5 वर्ष

🧩राजीनामा :

🅾सभापती - जिल्हा परिषदेच्याअध्यक्षांकडे
उपसभापती - पंचायत समितीच्या सभापतीकडे

🧩त्यांच्या निवडीच्यावेळी तंटा निर्माण झाल्यास :

🅾30 दिवसांच्या आत जिल्हाधिकार्याकडे व त्यांनी दिलेल्या निर्णयाविरुद्ध 30 दिवसांच्या आत विभागीय आयुक्तांकडे.

🧩मानधन :
🅾सभापती - दरमहा रु 10,000/- व इतर सुखसुविधा

🧩उपसभापती -

🅾पंचायत समितीच्या सभापतीकडे यांच्या निवडीच्यावेळी तंटा निर्माण झाल्यास : 30 दिवसाच्या  आत जिल्हाधिकार्याकडे व त्यांनी दिलेल्या निर्णयाविरुद्ध 30 दिवसांच्या आत विभागीय आयुक्तांकडे.

🧩मानधन :

🅾सभापती - दरमहा रु 10,000/- व इतर सुखसुविधा

🧩उपसभापती -

🅾 दरमहा रु 8,000/- व इतर सुखसुविधा पंचायत समितीची बैठक - कलम क्र. 117 व 118 नुसार वर्षात 12 म्हणजेच प्रत्येक महिन्याला 1 अंदाज पत्रक - गटविकासअधिकारी तयार करतो व त्याला जिल्हा परिषदेची मान्यता आवश्यक आहे.

🧩गटविकास अधिकारी :

🅾निवड - गटविकास अधिकारी
🅾नेमणूक - राज्यशासन
🅾कर्मचारी - ग्रामविकास खात्याचा वर्ग-1 व वर्ग-2 चा अधिकारी
🅾नजिकचे नियंत्रण - मुख्य कार्यकारी अधिकारी
🅾पदोन्नती - उपमुख्य कार्यकारी अधिकारी

🧩कार्य व कामे :

1. पंचायत समितीचा सचिव
2. शासनाने ठरवून दिलेले कर्तव्य पार पाडणे.
3. वर्ग-3 व वर्ग-4 च्या कर्मचार्यांच्या राजा मंजूर करणे.
4. कर्मच्यार्यांवर नियंत्रण ठेवणे.
5. पंचायत समितीने पास केलेल्या ठरावांची अंमलबजावणी करणे.
6. पदाधिकार्यांना मार्गदर्शन करणे.
7. पंचायत समितीचा अहवाल मुख्य कार्यकारी अधिकार्यांस सादर करणे.
8. अनुदानाची रक्कम काढणे व तिचे वितरण करणे.
9. महत्वाची कागदपत्रे सांभाळणे.

🧩पंचायत समितीची कामे :

1. शिक्षण
2. कृषी
3. वने
4. समाजकल्याण
5. पशुसंवर्धन व दुग्धविकास
6. सार्वजनिक आरोग्य सेवा
7. दळणवळण
8. समाजशिक्षण

🦋 🦋 🦋 🦋 🦋 🦋 🦋 🦋 🦋 🦋 🦋