भारतीय रेल्वेविषयी मजेदार माहितीसंपादन करा.

🔥देशातील १४,३०० रेल्वे गाड्यांद्वारे दररोज कापले जाणारे अंतर पृथ्वी आणि चंद्रामधील अंतराच्या साडेतीन पट आहे.

🔥देशातील पहिली रेल्वे – मुंबई आणि ठाणेदरम्यान १६ एप्रिल १८५३ रोजी धावली. भारतीय रेल्वेच्या मार्गाची एकूण लांबी ६३,०२८ किमी.

🔥एकूण कर्मचारी संख्या (रोजगार उपलब्ध) – १५.५ लाख दररोज १३० लाख प्रवासी आणि १३ लाख टन मालाची ने-आण; स्टेशनांची संख्या – सुमारे ७०००

🔥जगातील सर्वात मोठा फलाट – खरगपूर – २७३३ फूट लांब. सोन नदी वरील नेहरू सेतू सर्वात मोठा रेल्वे पूल

🔥स्वातंत्र्यपूर्व काळात देशात ४२ वेगवेगळ्या रेल्वे कंपन्या कार्यरत होत्या.

🔥चित्तरंजन येथे विद्युतशक्तीवर चालणारी इंजिने निर्मितीचा कारखाना. 

🔥चेन्नई, कपूरथळा आणि बंगळुरू येथे डबे बनवण्याचे कारखाने

🔥नवी दिल्ली येथे १९७७ साली राष्ट्रीय रेल्वे संग्रहालयाची स्थापना. तिन्ही गेजच्या रेल्वे असणारे देशातील एकमेव स्टेशन – सिलिगुडी

🔥पहिला रेल्वे पूल – दापुरी व्हायाडक्ट मुंबई-ठाणे मार्गावरील. पहिला बोगदा – पारसिक बोगदा

🔥पहिला रेल्वे घाट रस्ता – थळ आणि बोर घाट. पहिली भूमिगत रेल्वे – कोलकाता मेट्रो

🔥पहिली संगणकीकृत आरक्षण प्रणाली – नवी दिल्ली – १९८६ साली सुरुवात.

🔥पहिली विद्युत रेल्वे- ३ फेब्रुवारी १९२५ रोजी मुंबई व्हीटी ते कुर्ला दरम्यान धावली.

🔥प्रसाधनगृहांची सुविधा – १८९१ मध्ये प्रथम दर्जाच्या डब्यांत, १९०७ साली खालच्या वर्गाच्या डब्यांत

🔥स्थानकाचे सर्वात लहान नाव – IB (ओरिसा). – सर्वात मोठ्या नावाचे स्थानक – श्री वेंकट नरसिंह राजू वरिपेटा (Venkatanarasimharajuvaripeta) (आंध्र प्रदेशात, तामिळनाडू राज्याच्या सरहद्दीवर)

🔥सर्वात व्यस्त (बिझी) स्टेशन – लखनौ – रोज ६४ गाड्या. सर्वात कमी लांबीचा मार्ग – नागपूर ते अजनी – ३ किमी

🔥दररोज चालणारी सर्वात लांब मार्गावरील रेल्वे – केरळ एक्स्प्रेस – ४२.५ तासांत ३०५४ किमी.

🔥विनाथांबा सर्वात जास्त कापले जाणारे अंतर – त्रिवेंद्रम राजधानी – ६.५ तासांत ५२८ किमी

🔥सर्वात लांब बोगदा – रत्नागिरीजवळ असलेला ६.५ किमीचा करबुडे बोगदा

🔥सर्वात जुने जतन केलेले इंजिन – फेरी क्वीन १८५५ – अद्याप वापरता येण्याजोगे.

🔥देशातील सर्वाधिक वेगवान रेल्वे – भोपाळ शताब्दी – ताशी १४० किमी.(आता तेजस आहे)

🔥सर्वाधिक थांबे असलेली रेल्वे – हावडा – अमृतसर एक्स्प्रेस – ११५ थांबे

Science :- घटक - ध्वनी

◆मानवी कानांची ऐकण्याची क्षमता - 20 ते 20000 Hz

◆5 वर्षाखालील बालके  - 25000 Hz पर्यंत  ऐकू शकतात

◆कुत्रा - 50000 Hz पर्यंत ऐकु शकतो

🔊🎵Infrasonic Sound 🎵🔊

◆ 20 Hz पेक्षा कमी तीव्रतेचा ध्वनी

◆भूकंप तसेच व्हेल , हत्ती , गेंडा इत्यादी प्राणी Infrasonic Sound निर्माण करू शकतात.

🔊🎵Ultrasonic Sound🎵🔊

◆20000 Hz पेक्षा जास्त तीव्र ध्वनी

◆कुत्रा - 50000 Hz पर्यंत ऐकू शकतो.

◆माकड , वटवाघूळ , डॉल्फिन , मांजर , चित्ता , Porpoises इत्यादी प्राणी Ultrasonic Sound ऐकू शकतात.

◆वटवाघूळ - 120 KHz पर्यंत ध्वनी ऐकू शकतात.

◆वटवाघूळ , डॉल्फिन , Porpoises , उंदीर हे Ultrasound निर्माण करू शकतात.

〰〰〰〰〰〰〰〰〰

मराठी व्याकरण प्रश्न

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

1) ‘चाकूमुळे’ यातील ‘मुळे’ हे कोणते अव्यय आहे?
  
1) उभयान्वयी     
2) केवलप्रयोगी   
3) क्रियाविशेषण     
4) शब्दयोगी

उत्तर :- 4
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

2) खालील वाक्यातून ‘व्यर्थ उद्गारावाची अव्यय’ असणारे वाक्य शोधा.
  
1) शाब्बास ! आशुतोष, चांगले यश मिळविलेस !   
2) ओहो ! ती पहा सिध्दी आली !
3) येणार असेल तर येईना बापडा !        4) अरेच्या ! स्वरूप चांगलाच बोलू लागलाय.

उत्तर :- 3
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

3) “मी निबंध लिहित असे.” या वाक्यातील काळ ओळखा.
  
1) रीती भूतकाळ   
2) रीती वर्तमानकाळ
3) रीती भविष्यकाळ   
4) अपूर्ण भूतकाळ

उत्तर :- 1
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

4) ‘हाल्या’ या शब्दाचे स्त्रीलिंग रूप कोणते ?
  
1) गाय     
2) शेळी     
3) म्हैस     
4) कुत्री

उत्तर :- 3
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

5) खालील वाक्यातील अधोरेखित शब्दाची कारक – विभक्ती कोणती आहे ?
    
‘मी शाळेतून आत्ताच घरी आलो.’
  
1) करण   
2) संप्रदान   
3) अपादान   
4) अधिकारण

उत्तर :- 3

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
6) संयुक्त वाक्य बनवा – ‘परवानगी शिवाय आत येऊ नये’
  
1) परवानगी घेतल्याशिवाय आत     
2) आत येण्यासाठी परवानगी लागते
3) परवानगी घ्या आणि आत या     
4) आत येताना परवानगी घ्या

उत्तर :- 3
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

7) खालील वाक्यातील ‘विधेय पूरक’ कोणते ?

     ‘यशोदाने श्रीकृष्णाला लोणी दिले’
  
1) यशोदाने   
2) श्रीकृष्णाला   
3) लोणी     
4) दिले

उत्तर :- 2
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

8) ‘त्वा काय शस्त्र धरिजे लघुलेकराने’

– प्रयोग प्रकार ओळखा.
  
1) समापन कर्मणी   
2) नवीन कर्मणी
3) पुराण कर्मणी     
4) यापैकी नाही

उत्तर :- 3
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

9) ज्या समासात दुसरे पद कृदन्त म्हणजे धातुसाधित असते. तो समास ओळखा.
  
1) कर्मधारय समास   
2) उपपद तत्पुरुष समास
3) विभक्ती तत्पुरुष समास 
4) नत्र तत्पुरुष समास

उत्तर :- 2
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

10) पुढीलपैकी कोणता शब्द ‘पोर्तुगीज’ आहे ?
  
1) कोबी   
2) इस्पितळ   
3) तबियत   
4) पॉकेट

उत्तर :- 1

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

मध्ययुगीन भारत (थोडक्यात)

गुप्त साम्राज्यानंतर भारताचा इतिहास मध्ययुगीन इतिहासात मोडतो. गुप्त साम्राज्यानंतर हूणांच्या आक्रमणांनी खिळखिळे झाले. त्यानंतर हर्षवर्धन या कनौज च्या सम्राटाने भारतीय राज्ये पुन्हा एका छत्राखाली आणली.

त्याचे साम्राज्य तो जिवंत असे पर्यंत टिकले परंतु प्रभावी वारसदार नसल्याने ते त्यानंतर लगेचच कोसळले. ७ व्या शतकानंतर ते १३ व्या शतकापर्यंत अनेक हिंदू साम्राज्ये उदयास येउन लयाला गेली.

१३ व्या शतकातले विजयनगरचे साम्राज्य हे शेवटचे मध्ययुगीन हिंदू साम्राज्य होते. या काळात भारतीयांनी स्थापत्यामध्ये फार मोठी प्रगती केली. मध्ययुगाच्या पूर्वाधात ६ व्या शतकात शंकराचार्यांनी प्राचीन अद्वैतवादाचे पुनरुत्थान केले.

आपल्या पांडित्याने हिंदू सनातन धर्माला पुन्हा एकदा बळकटी दिली. यानंतर भारतातील बौद्ध धर्माचे प्रस्थ कमी झाल्याचे समजले जाते.

या काळात दक्षिण भारत व महाराष्ट्रात राष्ट्रकूटांचे राज्य होते तर मध्य व पश्चिम भारतात मालव प्रांतात प्रतिहार पूर्वेकडे बंगालमध्ये पाल साम्राज्य उदयास आले ज्यांनी काही काळ जवळपास संपूर्ण उत्तर भारत व अफगाणिस्तानापर्यंत आपल्या सीमा वाढवल्या होत्या.

प्रतिहारांनी उमय्यद खलीफांच्या काळात झालेल्या पहिल्या इस्लामी आक्रमणाचा प्रखर सामना केला व पुढील तीन चार शतके इस्लामी आक्रमणे होण्यापासून भारताचे रक्षण केले.

प्रतिहारांचे मध्य व पश्चिम भारतावरील साम्राज्य कालांतराने क्षीण झाले व अनेक लहान सहान राज्यांमध्ये विभागले जी राज्ये राजपूत राज्ये (राजस्थानमधील) म्हणून ओळखली जात,

त्या राज्यांनी अगदी भारत इंग्रजांपासून स्वतंत्र होईपर्यंत आपले अस्तित्व टिकवले होते.

या राजपूत राज्यांनी उत्तर भारतातील मोठ्या प्रांतावर अनेक शतके राज्य केले, यापैकी पृथ्वीराज चौहान हा पराक्रमी राजपूत राजा दिल्लीचा राजा होता व इस्लामी आक्रमकांविरुद्ध अनेक युद्धे केली.

भारताच्या इतिहासातील पराक्रमी योद्धयांमध्ये पृथ्वीराजची गणना होते. मोहम्मद घौरी याने पृथ्वीराजचा पराभव करून त्याचा वध केला व स्वतः दिल्लीचा शासक बनला व भारतावर अधिकृतरीत्या इस्लामी राजवट सुरू झाली.

या काळात दक्षिण व मध्य भारतात चालुक्य साम्राज्य होते. *चालुक्यांचा कार्यकाल इस ५५० ते ७५० इतका होता.* चालुक्यांची राजधानी कर्नाटकातील बदामी इथे होती.

आजही बदामी इथे चालुक्यांचा इतिहास सांगणारी प्राचीन मंदीरे आढळून येतात. पल्लवांनी देखिल याच काळात अजून दक्षिणेला राज्य केले. चालुक्यांच्या साम्राज्यातील स्थापत्यामधील प्रगती लक्षणीय होती.

अजंठा व वेरुळची लेणी चालुक्य राज्यकर्त्यांनी बांधल्या असे मानतात. चालुक्यांचे राज्य जसे जसे क्षीण होत गेले तसे त्याचे विभाजन होत गेले. महाराष्ट्रात देवगीरीचे यादवांनी चालुक्य राज्य चालवले तर वारंगळमध्ये काकतीय तर कर्नाटक होयसाळांनी ताबा घेतला.

चालुक्यांचे राज्य क्षीण झाल्यानंतर दक्षिणेत प्राचीन चोल साम्राज्याने जबरदस्त उभारी घेतली व भारताच्या इतिहासातील एक अतिशय प्रभावी साम्राज्य बनले.

राजाराज चोल व राजेंद्र चोल यांनी चोल साम्राज्याच्या सीमा भारताबाहेर पार मलेशिया आणि थायलंड पर्यंत नेल्या. साम्राज्यवादी चोलांचे साम्राज्य भारताबाहेर पसरण्यास त्यांची प्रभावी नौदलीय सैन्यरचना उपयोगी ठरली.

या काळात दक्षिण भारतातील राज्यांनी पाश्चिमात्य व पौर्वात्य जगाशी व्यापार वाढवला व प्रबळ बनले. १३४३ पर्यंत चोलांचा प्रभाव कमी झाला व दक्षिणेतील सर्व लहान मोठी राज्ये विजयनगर साम्राज्यात संमिलीत झाली.

या काळात उत्तरेत इस्लामी राज्यकर्त्यांची पकड मजबूत झाली होती. विजयनगरचे साम्राज्य शेवटी इस्लामी राज्यकर्त्यांच्या आक्रमणाने लयाला गेले.

महत्त्वाचे प्रश्नसंच

⏯ क्रिडा प्रशिक्षक म्हनुन केलेल्या असामान्य कामगिरीबद्दल केंद्र सरकारतर्फे क्रिडा प्रशिक्षकांना कोनता पुरस्कार दिला जातो?
*---) द्रोनाचार्य पुरस्कार*

⏯  प्रशिक्षक म्हनुन उत्तम कामगिरी करनाऱ्या प्रशिक्षकांना महाराष्ट्र शासनातर्फे कोनता पुरस्कार दिला जातो?
*---) शिव छत्रपति पुरस्कार*

⏯ क्रिकेट खेळनारा पहिला भारतिय खेळाडू कोनता?
*---) रनजित सिंह*

⏯ बुद्धीबळाची सुरुवात कोनत्या देशात झाला ी?
*---) भारत*

⏯ हॉकिची सुरुवात कोनत्या देशात झाली?
*---) इजिप्त*

⏯ फुटबॉलची सुरुवात कोनत्या देशात झाली?
*---) चीन*

⏯ व्हॉलिबॉलची सुरुवात कोनत्या देशात झाली?
*---) अमेरिका*

⏯ भारताच्या सरहद्दिला लागुन असलेल्या देशांची संख्या किती आहे?
*---) ७*

⏯ भारतात दर किती वर्षांनी जनगनना होते?
*---) १० वर्षांनी*

⏯ भारतात कोनत्या वर्षी पहिली जनगनना झाली?
*---) १८७१-७२*

⏯ भारतातिल सर्वाधिक अंतर्गत वाहतुक कोनत्या मार्गे होते?
*---) रेल्वे*

⏯ भारत व चिनमधील सिमारेषा गोनत्या नावाने ओळखली जाते?
*---) म्याकमोहन सीमारेषा*

⏯ भारतातील अतिपुर्वेचे राज्य कोनते?
*---) अरुनाचल प्रदेश*

⏯ हिंदीच्या खालोखाल भारतात बोलल्या जानाऱ्या भाषा कोनत्या?
*---) तेलगु व बंगाली*

⏯ एव्हरेस्ट या जगातील अत्युच्च शिखराची उंची किती आहे?
*---) ८८४८ मिटर*

⏯ भारतीय पठाराच्या कोनत्या भागास खनिज संपत्तिचे भांडार असे म्हनतात?
*---) छोटा नागपुर*

⏯ तांदळाच्या उत्पादनात देशात अग्रेसर राज्य कोनते?
*---) प.बंगाल*

⏯. ज्वारिच्या उत्पादनात देशात अग्रेसर राज्य कोनते?
*---) महाराष्ट्र*

⏯ कापसाच्या उत्पादनात देशात अग्रेसर असनारी दोन राज्य कोनती?
*---) गुजरात व महाराष्ट्र*

⏯ तंबाखुच़्या उत्पादनात देशात अग्रेसर राज्य कोनते?
*---) आंध्रप्रदेश*

⏯ भूईमुगाच्या उत्पादनात देशात अग्रेसर राज्य कोनते?
*---) गुजरात*

⏯ ताग उत्पादनात देशात अग्रेसर राज्य कोनते?
*---) प.बंगाल*

⏯ देशात सिमेंटचा पहिला कारखाना कोठे स्थापन झाला?
*---) चेन्नई ( १९०४ )*

⏯ भारतात कोनत्या राज्यात सर्वाधिक भूकंप होतात?
*---) आसाम*

⏯ भारताचा कशाच्या उत्पादनात जगात पहिला क्रमांक लागतो?
*---) अभ्रक*

⏯ भारताता सर्वात मोठा बहुउद्देशिय प्रकल्प कोनता?
*---) भाक्रा- नानगल*

⏯ आशिया खंडातील सर्वात मोठा खत गारखाना कोठे आहे?
*---) सिंद्री ( झारखंड )*

⏯ भारतातील सर्वाधिक शहरिकरन झालेले राज्य कोनते?
*---) महाराष्ट्र*

⏯ भारत - पाक मधील ३९ जुन १९६५ सालची युद्धबंदी रेषा कोनत्या नावाने ओळखली जाते?
*---) २४ प्यारलल लाईन*

⏯ भारतात कोनत्या संघराज्य प्रदेशास स्वतंत्र उच्च न्यायालय आहे?
*---) दिल्ली*

⏯ देवी या रोगावरपरिनामकारक लस कोणी शौधुन काढली?
*---) एडवर्ड जेन्नर*

⏯ सर्वसामान्य प्रौढव्यक्तिच्या र्हदयाचे छोके दर मिनीटाला किती पजतात?
*---) ७२*

⏯् मानवी शरिराचे सर्वसामाव़न्य तापमाव किती असते?
*---) ३७° से*

⏯ र्हदयरोपन शस्त्रक्रिया भारतात सर्वप्रथम कोणी केली?
*---) डॉ.पी.के.सेन*

⏯ मानवी शरिरातील हाडांची संख्या किती?
*---) २०६*

⏯ मानवि शरिरातील स्नायूंची स्ख्या किती?
*---) सुमारे ६३०*

⏯ सप्वसामान्य प्रौढव्यक्तिच्या मेंदुचे वजन किती असते?
*---) १४०० ग्रँम*

⏯ रक्तगटाचा शौध कोणी लावला?
*---) कार्ल लँडस्टिनर*

⏯ ह्रदयरोपनाची पहिली यशस्वी शस्त्रक्रिया कोणी केली?
*---) डॉ.ख्रिश्चन बर्नाड*

⏯मानवी शरिरातील छातीच्या बरगड्यांची संख्या किती असते?
*---) २४*

⏯ मानवी शरिरातील पाठीच्या मनक्यांची संख्या किती असते?
*---) ३३*

⏯ सर्वात हलका वायू कोनता?
*---) हेलियम*

⏯ भारताची पहिली महिला ग्रँन्जमास्टर कोण?
*---) एस.विजयालक्ष्मी*

⏯ असामान्यकामगिरी बद्दल खेळाडूंना केंद्रसरकार तर्फे कोनता पुरस्कार दिला जातो?
*---) अर्जून पुरस्कार*

⏯ भारतातिल सर्वात लांब नदी कोनती?
*---) गंगा*

⏯ दक्षिन भारतातिल सर्वात लांब नदी कोनती?
*---) गौदावरी*

⏯ भारतातिल सर्वात लांब पश्चिम वाहिनी नदी कोनती?
*---) नर्मदा*

⏯भारतिय उपखंडातील सर्वात लांब नदी?
*---) सिंधू*

⏯ भारतातील सर्वात मोठी हिमनदी कोनती?
*---) सियाचेन ( जम्मु काश्मिर )*

⏯ जगातील सर्वात मोठे क्रिकेट मैदान कोनते?
*---) मेलबॉर्न ( ऑस्ट्रेलिया )*

⏯ हॉकिचा जादूगार असे कोनास म्हटले जाते?
*---) मेजर ध्यानचंद*

पोलीस भरतीला नेहमी प्रश्न येणारे

महाराष्ट्राविषयी माहिती

►  महाराष्ट्रातील सर्वात उंच पर्वत शिखर- कळसुबाई (१६४६ मी.) ता. अकोले, जि. अहमदनगर.

  महाराष्ट्राला ७२० कि.मी. लांबीचा समुद्रकिनारा लाभलेला आहे.

  महाराष्ट्राची राजधानी - मुंबई * उपराजधानी  - नागपूर.

  महाराष्ट्रातील जिल्ह्यांची संख्या - ३६.

  महाराष्ट्राने भारताचा ९.७ टक्के भाग व्यापलेला आहे.

  महाराष्ट्राच्या वायव्य भागात गुजरात राज्य व दादरा-नगर हवेलीच्या सीमारेषा आहे.

  महाराष्ट्रास लागून मध्य प्रदेश राज्याची सीमा सर्वात लांब आहे.

  महाराष्ट्रात कोकण प्रदेश उत्तरेकडे डहाणूपर्यंत तर दक्षिणेकडे तेरेखोल खाडीपर्यंत आहे * विदर्भातील तलाव मालगुजारी नावाने ओळखले जातात.

  विदर्भातील गोंदिया जिल्ह्यात मोठय़ा संख्येने तलाव आहे.

  महाराष्ट्रात मोठय़ा प्रमाणात मासेमारी रत्नागिरी जिल्ह्यात चालते.

  महाराष्ट्रातील तलावांचा जिल्हा गोंदिया आहे, तर शहर ठाणे आहे.

  महाराष्ट्राचे पठार बेसॉल्ट या खडकाने बनलेले आहे.

  महाराष्ट्रातील पश्चिम घाटाला सह्याद्री म्हणून ओळखतात.

  महाराष्ट्रातील मुंबई जिल्हा आकाराने लहान पण लोकसंख्येने मोठा आहे

  महाराष्ट्रातील रत्नागिरी जिल्ह्यात पुरुषांपेक्षा स्त्रियांचे प्रमाण अधिक आहे.

  महाराष्ट्रात गडचिरोली जिल्ह्यात लोकसंख्येची घनता सर्वात कमी आहे.

  महाराष्ट्रातील १०० टक्के साक्षर जिल्हा- सिंधुदुर्ग, तालुका पन्हाळा.

  महाराष्ट्रात संपूर्ण विद्युतीकरण झालेला प्रथम जिल्हा- वर्धा.

  महाराष्ट्रातील पहिला सहकारी साखर कारखाना प्रवरानगर, जिल्हा नगर.

  भारतात सर्वात जास्त कापड गिरण्या महाराष्ट्रात आहे.

  भारतात सर्वात जास्त विद्युत निर्मिती महाराष्ट्रात होते.

  महाराष्ट्रात चलनी नोटांचा कारखाना नाशिक येथे आहे.

  महाराष्ट्रातील सर्वात जास्त अवर्षणग्रस्त जिल्हा अहमदनगर.

  भारतातील पहिले पक्षी अभयारण्य कर्नाळा रायगड जिल्ह्यात आहे.

  महाराष्ट्रातील सर्वाधिक पाऊस आंबोली (सिंधुदुर्ग) येथे पडतो.

  पंढरपूर शहर भीमा नदीकाठी आहे. महाराष्ट्राची काशी म्हणतात.

  गोदावरी नदीला दक्षिण भारताची गंगा म्हणतात.

  प्रवरा नदीच्या खोऱ्यात उसाचे पीक मोठय़ा प्रमाणात घेतले जाते.

  गरम पाण्याचे झरे ठाणे जिल्ह्यात वज्रेश्वरी येथे आहेत.

  जगप्रसिद्ध लोणार सरोवर बुलढाणा जिल्ह्यात आहे.

  औरंगाबाद शहर बावन्न दरवाजांचे शहर म्हणून ओळखले जाते.

  पुणे जिल्ह्यातील जुन्नर शहर बटाटय़ाच्या व्यापारासाठी प्रसिद्ध आहे.

  महाराष्ट्रातील नायकवाडी प्रकल्पाला नाथसागर म्हणतात.

  कोयना प्रकल्पावर वीज निर्मिती केली जाते म्हणून महाराष्ट्राची भाग्य लक्ष्मी असे म्हणतात.

  कोयना धरणाच्या जलाशयाला शिवाजी सागर म्हणतात.

  विदर्भातील नंदनवन असे चिखलदरा थंड हवेच्या ठिकाणाला म्हणतात.

  विदर्भातील कॅलिफोर्नियाचा असे वरुड व चांदूरबाजार तालुक्याला म्हणतात. कारण तेथे जास्तीत जास्त संत्रा पिकविला जातो.

  महाराष्ट्रातील कापसासाठी प्रसिद्ध बाजारपेठ अमरावती येथे आहे.

  विदर्भातील प्रसिद्ध आनंद सागर शेगाव येथे आहे.

  संत गजानन महाराजांची समाधी शेगाव जि. बुलढाणा येथे आहे.

  संत गाडगेबाबा विद्यापीठ अमरावती येथे आहे.

  राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराजांची समाधी मोझरी, जि. अमरावती येथे आहे.

  संत गाडगेबाबांची समाधी अमरावती येथे आहे.

  ब्रह्मदेशाच्या थिबा राजाचा राजवाडा रत्नागिरी येथे आहे.

  यशवंतराव चव्हाण मुक्त विद्यापीठ नाशिक येथे आहे.

  महाराष्ट्र आरोग्य विज्ञान विद्यापीठ नाशिक येथे आहे.

  महाराष्ट्र राज्यात तोफखाना प्रशिक्षण शाळा देवळाली, जि. नाशिक.

  पुणे ही पेशव्यांची राजधानी आहे.

  कोल्हापूर येथे देशातील गुळाची बाजारपेठ आहे.

  आद्य क्रांतीकारक वासुदेव बळवंत फडके यांचा जन्म शिरढोण, जि. रायगड येथे झाला.

  मुंबई शहराला भारताचे पॅरिस असे म्हणतात.

  यशवंतराव चव्हाणांच्या समाधी स्थळास प्रीतीसंगम असे म्हणतात.

  महाराष्ट्र पोलीस अॅकॅडमी नाशिक येथे आहे.

  नॅशनल डिफेन्स अकॅडमी खडकवासला येथे आहे.

  महात्मा गांधीजींचा सेवाग्राम आश्रम व विनोबा भावेंचा पवनार आश्रम वर्धा जिल्ह्यात आहे.

  शिखांची दक्षिण काशी म्हणून नांदेड शहर प्रसिद्धी आहे.

  महाराष्ट्रात नाशिक येथे कुंभमेळा भरतो.

  शिवाजी महाराजांचे जन्मस्थान शिवनेरी येथे आहे.

  ज्ञानेश्वरांनी नेवासे या ठिकाणी ज्ञानेश्वरी लिहिली.

  तारापूर हे भारतातील पहिले अणुशक्ती केंद्र आहे.

  भारतातील पहिला पेट्रो रसायन प्रकल्प तुर्भे या ठिकाणी आहे.

  महाराष्ट्रातील सर्वात जास्त महानगरपालिका असलेला जिल्हा ठाणे.

  रायगड जिल्ह्यात- कातकरी, ठाणे जिल्ह्यात- वारली,

मराठी व्याकरण - भाषेतील रस

रसाचा शब्दश: अर्थ ‘चव’ किंवा ‘रुची’ असा आहे. व्यवहारात गोड, आंबट, खारट, तुरट, तिखट व कडू असे सहा रस आहेत. या सहा रसांमुळेच आपणास पदार्थांची गोडी किंवा चव कळते. यालाच आपण रसास्वाद म्हणतो.

साहित्य वाचल्याने, ऐकल्याने किंवा पाहिल्याने मानवी अंत:करणातील भावना उद्दीपित होतात व रसानिर्मिती होते.

मानवी मनात काही भावना कायमच्या वास करीत असतात उदा. प्रेम करण्याची, रागावण्याची, हसण्याची, दु:खाची, पराक्रमांची इ. या मनातील ‘स्थिर’ व ‘शाश्वत’ भावनांनाच काव्यशास्त्रात ‘स्थायीभाव’ असे म्हणतात.

साहित्य कृतीच्या वाचनाने ‘स्थायी भाव’ जागृत होतात व रसनिर्मिती होते.

१) स्थायीभाव - रती

रसनिर्मिती – शृंगार

हा रस कुठे आढळतो - स्त्री-पुरुषांना एकमेकांबद्दल वाटणाऱ्या प्रेमातून किंवा आकर्षणाच्या वर्ननातुन

उदा – डोळे हे जुलमी गडे रोखुनी मज पाहु नका.

२) स्थायीभाव – उत्साह

रसनिर्मिती - वीर

हा रस कुळे आढळतो - पराक्रम, शौर्य, धीरोदात्त प्रसंग यांच्या वर्णनात

उदा. ‘शुर आम्ही सरदार आम्हाला काय कुणाची भीती’

३) स्थायीभाव –शोक

रसनिर्मिती – करुण

हा रस कुठे आढळतो - दुख, वियोग, संकट यांच्या वर्णनात

उदा – आई म्हणोनि कोणी, आईस हाक मारी, ती हाक येई कानी, मज होय शोककारी!

४) स्थायीभाव – क्रोध

रसनिर्मिती – रौद्र

हा रस कुळे आढळतो – क्रोध, चीड किंवा रागाचे वर्णन

उदा – मनिषाच्या त्या वर्तनाकडे आई डोळे वटारून पाहत होती.

५) स्थायीभाव – हास

रसनिर्मिती – हास्य

हा रस कुठे आढळतो - विसंगती, असंबध्द भाषण, विडंबन,चेष्टा यांच्या वर्णनात.

उदा – मानसीच पेपर लिहिताना लक्ष विचलित होऊ नये म्हणून रश्मी बरोबर अडीच तास आठ दिवस भजी तळत बसायची.

६) स्थायीभाव – भय

रसनिर्मिती- भयानक

हा रस कुळे आढळतो - युद्ध, मृत्यु, खून, सूड, राक्षस, स्मशान इ. च्या वर्णनात.

उदा. तो गुरासारखा ओरडला त्याचे सारे रक्त उलथे पालथे झाले व त्याने जोरात किंकाळी फोडली.

७) स्थायीभाव – जुगुप्सा

रसनिर्मिती – बीभत्स

हा रस कुठे आढळतो - किळस, वीट, तिटकारा इ. च्या वर्णनात.

उदा – मुंबईचा कामगार चाळीतल्या दहा बाय बाराच्या घरात, कचऱ्याच्या ढिगाऱ्याशेजारी, ओकारी आणणाऱ्या दुर्गधीत आयुष्यभर खितपत पडलेला असतो.

८) स्थायीभाव – विस्मय

रसनिर्मिती- अदभुत

हा रस कुठे आढळतो - आश्चर्यकारक गोष्टींच्या वर्णनात

उदा – असावा सुंदर चॉकलेटचा बंगला चंदेरी सोनेरी चमचमता चांगला.

९) स्थायीभाव – शम (शांती)

रसनिर्मिती – शांत

हा रस कुळे आढळतो - परमेश्वर विषयक भक्ती भाव असलेली गांणी किंवा वातावरणात.

उदा – सर्वात्मका शिवसुंदरा, स्वीकार या अभिवादना, तिमिरातुनि तेजाकंडे प्रभू आमच्या ने जीवंना !