राज्य पुनर्रचना आयोग -1953

सदस्य - 

1) फझल अली ( अध्यक्ष)

2) के एम पन्नीकर

3) हच. कुंझरू 

➡️अहवाल - 30 सप्टेंबर 1955 सादर 

➡️या राज्य पुनर्रचना कायद्यानुसार 14 राज्ये व 6 केंद्रशासित प्रदेशांची निर्मिती झाली.

✅आयोगाच्या शिफारशी -

1. यात मुख्यतः भाषावार पुनर्रचनेला पाठिंबा. त्या आधारावर 16 राज्ये व 3 केंद्रशासित प्रदेश निर्माण करावे.

2. उत्तर भारत-बिहार, उत्तर प्रदेश, मध्य प्रदेश आणि राजस्थान असे चार भाग करावे.

3. थोडे बदल करून पूर्वेकडील राज्ये आहे तशीच राहू दिली. बिहार आणि आसाम मधून 'ट्रायबल' राज्ये बनवावीत, ही मागणी आयोगाने फेटाळून लावली.

4. मुंबई व पंजाब यांच्या विभाजनाला आयोगाचा विरोध, गुजरात व महाराष्ट्र मिळून मुंबईचे द्विभाषिक राज्य निर्माण करावे.

5. एकभाषी राज्यातील अल्पसंख्याकांवर अन्याय होऊ नये म्हणून प्रत्येकाला मातृभाषेतून प्राथमिक शिक्षण द्यावे.

6. राष्ट्रऐक्यासाठी अखिल भारतीय सेवांमध्ये निम्मे (अर्धे) उमेदवार राज्याबाहेरील असावेत. त्यांच्या केंद्रातून प्रांतात व प्रांतातून केंद्रात बदल्या व्हाव्यात.

7. उच्च न्यायालयातील 1/3 न्यायाधीश राज्याबाहेरील असावेत.

Remote Sensing (दूरसंवेदन) – संपूर्ण माहिती 🚀

1. Remote Sensing म्हणजे काय? 🛰️

Remote Sensing म्हणजे पृथ्वीवरील किंवा इतर कोणत्याही वस्तूंची त्यांच्याशी थेट संपर्क न साधता माहिती गोळा करण्याची प्रक्रिया. हे मुख्यतः उपग्रह (satellites), विमाने (aircrafts), ड्रोन (UAVs) आणि इतर सेन्सर उपकरणांवर आधारित असते.

2. Remote Sensing चे प्रकार

🟢 (A) सक्रिय (Active) Remote Sensing

✅ स्वतःचा ऊर्जा स्रोत असतो.

✅ ऊर्जा किरण (microwave, radar waves) सोडून त्याचा परावर्तित सिग्नल मोजला जातो.

🔹 उदाहरणे: RADAR (📡), LiDAR (🔦).

🔵 (B) निष्क्रिय (Passive) Remote Sensing

✅ सूर्यप्रकाश किंवा नैसर्गिक ऊर्जा स्रोतावर अवलंबून असतो.

✅ उष्णता, प्रकाश किंवा इतर इलेक्ट्रोमॅग्नेटिक किरणांचे निरीक्षण केले जाते.

🔹 उदाहरणे: Optical sensors, Thermal sensors, Infrared imaging.

3. Remote Sensing मधील प्रमुख घटक

🛰️ सेंसर (Sensors): डेटा गोळा करणारी उपकरणे (Active/Passive).

🚀 प्लॅटफॉर्म्स (Platforms): जिथे हे सेंसर बसवले जातात (Satellite, Drone, Aircraft).

💻 डेटा प्रक्रिया (Data Processing): संकलित माहितीचे विश्लेषण करण्यासाठी सॉफ्टवेअर.

📊 डेटा इंटरप्रिटेशन (Data Interpretation): प्रतिमा व माहितीचे विश्लेषण व उपयोग.

4. Remote Sensing चा स्पेक्ट्रम (Spectrum) आणि बँड्स (Bands)

🌈 Visible (दृश्य प्रकाश): लाल, निळा, हिरवा रंग (RGB).

🔴 Infrared (IR): वनस्पती आरोग्य मापन, उष्णता निरीक्षण.

📡 Microwave: ढगांच्या पलीकडील निरीक्षण (Radar Imagery).

🔥 Thermal Imaging: उष्णता मापन (उदा. जंगलातील आगी, भूपृष्ठाचे तापमान).

5. Remote Sensing चे उपयोग (Applications)

🌱 (A) पर्यावरण व हवामानशास्त्र (Environment & Meteorology)

🌍 हवामान बदल निरीक्षण

🌊 समुद्रपातळी वाढ व ग्लेशियर वितळणे निरीक्षण

⛈️ दुष्काळ, पूर, चक्रीवादळ यांचा अंदाज

🌾 (B) शेती व अन्नसुरक्षा (Agriculture & Food Security)

🌱 पीक निरीक्षण

🌍 मृदा आर्द्रता व सुपीकता परीक्षण

📉 अन्नधान्य उत्पादनाचा अंदाज

🏙️ (C) शहरे व नागरी विकास (Urban Planning & Infrastructure)

🚦 वाहतूक व्यवस्थापन व नियोजन

🏭 प्रदूषण निरीक्षण व नियंत्रण

📐 बांधकामे आणि भूमापन

⚠️ (D) आपत्ती व्यवस्थापन (Disaster Management)

🌋 ज्वालामुखी स्फोट निरीक्षण

🌊 पूर, भूकंप व्यवस्थापन

🔥 वने व जंगल आगी नियंत्रण

🛡️ (E) संरक्षण व गुप्तचर माहिती (Defense & Intelligence)

🛰️ सीमावर्ती हालचाली निरीक्षण

🔍 शत्रूच्या हालचालींवर नजर ठेवणे

📡 सॅटेलाइट आधारित संचार यंत्रणा (https://t.me/scienceprecall)

6. Remote Sensing मध्ये वापरले जाणारे प्रमुख उपग्रह

🇮🇳 भारतीय उपग्रह (ISRO)

🛰 Cartosat Series: उच्च रिझोल्यूशन इमेजिंग.

📡 RISAT (Radar Imaging Satellite): रडार आधारित इमेजिंग.

🌊 Oceansat: समुद्र निरीक्षण.

🌾 Resourcesat: नैसर्गिक संसाधने व पर्यावरण निरीक्षण.

🌦️ INSAT: हवामान अंदाज आणि दळणवळण.

🌍 जागतिक उपग्रह (International)

🛰 Landsat (NASA/USGS, USA): पृथ्वी निरीक्षणाचा सर्वात जुना उपग्रह.

🌍 Sentinel (ESA, Europe): वातावरण व पर्यावरण निरीक्षण.

📷 SPOT (France): उच्च रिझोल्यूशन इमेजिंग.

🔥 Terra & Aqua (NASA): हवामानशास्त्र व पर्यावरण मॉनिटरिंग.

7. Remote Sensing आणि GIS (Geographic Information System)

📍 GIS म्हणजे भौगोलिक माहिती प्रणाली, जी Remote Sensing मधून मिळालेल्या डेटाचे साठवण व विश्लेषण करते.

✅ उपयोग:

🗺️ नकाशे तयार करणे

🏞️ जमिनीचा वापर विश्लेषण

🚗 वाहतूक मार्ग नियोजन

8. भविष्यातील ट्रेंड आणि संशोधन

🤖 AI आणि मशीन लर्निंग: डेटा प्रोसेसिंग आणि विश्लेषण सुधारण्यासाठी.

📡 हायपरस्पेक्ट्रल इमेजिंग: अधिक अचूक डेटा मिळवण्यासाठी विस्तृत स्पेक्ट्रममध्ये निरीक्षण.

🛰 CubeSats: लहान उपग्रह तंत्रज्ञान स्वस्त व कार्यक्षम बनत आहे.

☁️ Cloud Computing: डेटा प्रक्रिया व संग्रहण जलद व व्यापक होणार. (https://t.me/scienceprecall)

🌍 Remote Sensing चे प्रकार (Types of Remote Sensing) 🛰️

1️⃣ सक्रिय (Active) Remote Sensing 🚀

🔹 Active Remote Sensing म्हणजे काय?

✅ स्वतःचा ऊर्जा स्रोत (Light, Microwave, Laser) वापरतो.

✅ ऊर्जा टार्गेटवर सोडली जाते आणि परावर्तित किंवा पसरलेला सिग्नल सेन्सरद्वारे टिपला जातो.

✅ रात्री आणि ढगाळ हवामानात देखील कार्यक्षम असतो. (https://play.google.com/store/apps/details?id=co.rogers.nctku)

🔍 प्रमुख उदाहरणे:

📡 1. RADAR (Radio Detection and Ranging)

➡️ रेडिओ तरंगलहरींचा वापर करून पृथ्वीचे निरीक्षण केले जाते.

✔️ वापर: हवामान अंदाज ⛈️, सैन्य 🪖, भूगर्भीय सर्वेक्षण 🌎.

🔦 2. LiDAR (Light Detection and Ranging)

➡️ लेसर बीम वापरून पृथ्वीच्या पृष्ठभागाची माहिती गोळा करतो. (https://play.google.com/store/apps/details?id=co.rogers.nctku)

✔️ वापर: जंगलांचे घनत्व मोजणे 🌳, भू-संपत्ती मापन 📏, 3D नकाशे तयार करणे 🗺️.

🌊 3. SONAR (Sound Navigation and Ranging)

➡️ ध्वनी लहरी वापरून समुद्राच्या तळाचा अभ्यास केला जातो. (https://play.google.com/store/apps/details?id=co.rogers.nctku)

✔️ वापर: पाण्याखालील वस्तू 🔍, समुद्र तळ मापन 🌊, पाण्याखालील भूभाग निरीक्षण 🐠.

2️⃣ निष्क्रिय (Passive) Remote Sensing 🌞

🔹 Passive Remote Sensing म्हणजे काय?

✅ स्वतःचा ऊर्जा स्रोत नसतो, परंतु सूर्यप्रकाश किंवा नैसर्गिक ऊर्जा वापरतो.

✅ परावर्तित किंवा उत्सर्जित झालेल्या किरणांचे निरीक्षण केले जाते.

🔍 प्रमुख उदाहरणे:

📸 1. Optical Remote Sensing (दृश्य प्रकाश आधारित)

➡️ सूर्यप्रकाशातून परावर्तित झालेली दृश्य किरणे वापरून निरीक्षण केले जाते.

✔️ वापर: शेती निरीक्षण 🌾, पर्यावरण अभ्यास 🌍, जमिनीचा प्रकार मापन 🏜️. (https://play.google.com/store/apps/details?id=co.rogers.nctku)

🔥 2. Thermal Remote Sensing (उष्णता आधारित निरीक्षण)

➡️ वस्तू किंवा पृष्ठभागाकडून उत्सर्जित उष्णतेच्या किरणांचे निरीक्षण.

✔️ वापर: ज्वालामुखी निरीक्षण 🌋, जंगलातील आगी शोधणे 🔥, पाणी तापमान निरीक्षण 🌡️.

🌿 3. Infrared Remote Sensing (इन्फ्रारेड किरणे आधारित)

➡️ अवरक्त (Infrared) किरणांचे निरीक्षण करून वनस्पती आरोग्य आणि ओलावा मोजला जातो.

✔️ वापर: कृषी संशोधन 🌾, पर्यावरण मॉनिटरिंग 🌍, हवामान अंदाज ⛅️.

📶 4. Microwave Remote Sensing (सूक्ष्मतरंगलहरी आधारित निरीक्षण)

➡️ पृथ्वीच्या पृष्ठभागावरून परावर्तित झालेल्या Microwave लहरी सेन्सरद्वारे टिपल्या जातात.

✔️ वापर: वातावरण निरीक्षण 🌪️, समुद्र पातळी निरीक्षण 🌊, वादळे शोधणे 🌀. (https://play.google.com/store/apps/details?id=co.rogers.nctku)

3️⃣ इतर Remote Sensing प्रकार (Secondary Classifications) 🛰️

A. Spatial Remote Sensing (अंतरिक्ष आधारित निरीक्षण) 🚀

🛰️ 1. Satellite Remote Sensing (उपग्रह आधारित)

➡️ पृथ्वीच्या निरीक्षणासाठी उपग्रह वापरले जातात.

✔️ उदाहरणे:

ISRO चे Cartosat 🌏

NASA चे Landsat 🛰️

ESA चे Sentinel 🌍

✈️ 2. Aerial Remote Sensing (विमान आधारित)

➡️ विमानांवरील कॅमेरे आणि सेन्सर वापरून निरीक्षण केले जाते. (https://play.google.com/store/apps/details?id=co.rogers.nctku)

🚁 3. Drone Remote Sensing (UAV-based)

➡️ ड्रोनच्या मदतीने प्रत्यक्ष निरीक्षण.

✔️ वापर: जमिनीचा सर्वेक्षण 📏, शेती निरीक्षण 🌾, नागरी नियोजन 🏙️.

B. Multi-Spectral & Hyper-Spectral Remote Sensing 🎨

🌈 1. Multispectral Imaging (बहुवर्णीय प्रतिमा)

➡️ 3-10 बँडमध्ये डेटा संकलन.

✔️ वापर: वनस्पती आरोग्य निरीक्षण 🌿, भूगर्भीय संशोधन ⛏️. (https://t.me/scienceprecall)

🎭 2. Hyperspectral Imaging (अत्याधुनिक वर्णीय प्रतिमा)

➡️ 100+ बँडमध्ये डेटा संकलन.

✔️ वापर: खनिज शोध ⛏️, प्रदूषण निरीक्षण 🌫️, हवामान अभ्यास ⛅️.

C. Geophysical Remote Sensing (भू-भौतिकीय निरीक्षण)

⚖️ 1. Gravimetric Remote Sensing

➡️ गुरुत्वाकर्षण बदल मोजणे.

✔️ वापर: भूगर्भीय संशोधन 🌍.

🧭 2. Magnetic Remote Sensing

➡️ भूचुंबकीय क्षेत्र निरीक्षण.

✔️ वापर: खनिज संशोधन ⛏️, पृथ्वीच्या चुंबकीय क्षेत्राचा अभ्यास 🌎.

नागरिकत्व

👉घटनेत तरतुदी: भाग II मधील कलम 5 ते 11 मध्ये दिले आहेत.

👉विषय : घटनेतील संघराज्य सूचीतील विषय आहे. 

म्हणून केवळ संसदेला नागरिकत्वाबाबत नियम करण्याचा व प्रशासनाचा अधिकार आहे.

👉नागरिकत्वाची व्याख्या घटनेत दिलेली नाही.

👉नागरिकत्वाबाबतच्या तरतूदी 26 नोव्हेंबर 1949 पासून लागू झाल्या आहेत.

👉 'नागरिक 'म्हणजे : राज्यसंस्थेचा सदस्य व 'नागरिकत्व' म्हणजे राज्यसंस्थेचे सदस्यत्व होय.

👉भारताचे राष्ट्रपती भारताचे प्रथम नागरिक असतात.

👉 नागरिकत्व कायदा- 1955 चा आहे. यानुसार-

🌸भारतात एकेरी नागरिकत्व मिळते. या कायदयात नागरिकत्व मिळवणे, त्याचे नियम व रद्द करण्याबाबत विस्तृत माहिती दिली आहे. तसेच यात 9 वेळा (1957, 1960, 1985, 1986, 1992, 2003, 2005, 2015, 2019) दुरुस्ती करण्यात आली.

🌸 एकेरी नागरिकत्व भारतात आहे ते ब्रिटनकडून घेतले आहे.

ठळक बातम्या 13 फेब्रुवारी 2025

1. भ्रष्टाचार धारणा निर्देशांक (CPI) २०२४ मध्ये भारताचा क्रमांक.

-ट्रान्सपरन्सी इंटरनॅशनलने प्रसिद्ध केलेल्या करप्शन परसेप्शन इंडेक्स (CPI) २०२४ मध्ये भारत १८० देशांपैकी ९६ व्या स्थानावर आहे, ज्याचा गुणांक ३८ आहे. 

-सर्वात कमी भ्रष्ट देश म्हणजे डेन्मार्क (पहिला) , त्यानंतर फिनलंड (दुसरा) आणि सिंगापूर (तिसरा) आहे.

-दक्षिण सुदान, सोमालिया, व्हेनेझुएला आणि सीरिया हे सर्वात भ्रष्ट देशांमध्ये स्थान मिळवतात.

2.जागतिक बँकेच्या लॉजिस्टिक्स परफॉर्मन्स इंडेक्स (LPI) 2023

-आंतरराष्ट्रीय शिपमेंट श्रेणीमध्ये २२ वे स्थान मिळवले आहे आणि १३९ देशांमध्ये एकूण ३८ वे स्थान मिळवले आहे .

-भारत सागरी अमृत काल व्हिजन २०४७ अंतर्गत लॉजिस्टिक्समध्ये दीर्घकालीन सुधारणांची योजना आखत आहे , ज्याचा उद्देश देशाला जागतिक लॉजिस्टिक्स हब म्हणून स्थान देणे आहे.

3.मेघालय २०२७ च्या राष्ट्रीय खेळांचे आयोजन करणार आहे.

-भारतीय ऑलिंपिक असोसिएशन (IOA) ने फेब्रुवारी/मार्च २०२७ मध्ये होणाऱ्या ३९ व्या राष्ट्रीय खेळांचे यजमानपद मेघालयाला दिले आहे.

-उत्तराखंडमध्ये सुरू असलेल्या 38 व्या राष्ट्रीय क्रीडा स्पर्धेच्या समारोप समारंभात मेघालयला आयओएचा ध्वज प्रदान केला जाईल.

- अलीकडील ठिकाणे -

३८ वी आवृत्ती (२०२४): उत्तराखंड (सात शहरांमध्ये आयोजित, मुख्य ठिकाण: डेहराडून)

३७ वी आवृत्ती (२०२३) : गोवा (पाच शहरांमध्ये आयोजित)

३६ वी आवृत्ती (२०२२): गुजरात

३५ वी आवृत्ती (२०१५): केरळ

३९ वी आवृत्ती (२०२७): मेघालय

4.सृजनम ऋग

- केंद्रीय विज्ञान आणि तंत्रज्ञान मंत्र्यांनी नवी दिल्लीतील एम्स येथे भारतातील पहिला स्वदेशी स्वयंचलित बायोमेडिकल वेस्ट ट्रीटमेंट प्लांट, सृजनम, सुरू केला.

-सृजनम हे एक स्वयंचलित, पर्यावरणपूरक जैव वैद्यकीय कचरा प्रक्रिया उपकरण आहे जे रोगजनक वैद्यकीय कचरा जाळल्याशिवाय निर्जंतुक करण्यासाठी डिझाइन केलेले आहे.

-स्थळ: एम्स, नवी दिल्ली.

-विकसित: CSIR-NIIST (नॅशनल इन्स्टिट्यूट फॉर इंटरडिसिप्लिनरी सायन्स अँड टेक्नॉलॉजी), तिरुवनंतपुरम.

-मंत्रालयाच्या अंतर्गत: विज्ञान आणि तंत्रज्ञान मंत्रालय.

5.शक्ती सेमी-कंडक्टर चिप्स

- भारतातील पहिली स्वदेशी एरोस्पेस-ग्रेड सेमीकंडक्टर चिप, 'शक्ती', आयआयटी मद्रास आणि इस्रोने डिजिटल इंडिया आरआयएससी-व्ही उपक्रम (डीआयआरव्ही) अंतर्गत विकसित केली आहे.

-शक्ती हा RISC-V ओपन-सोर्स इंस्ट्रक्शन सेट आर्किटेक्चर (ISA) वर आधारित एक स्वदेशी मायक्रोप्रोसेसर आहे 

-हे भारताच्या अवकाश, संरक्षण आणि संगणकीय उद्योगांच्या उच्च-विश्वसनीयता आणि सुरक्षा गरजा पूर्ण करण्यासाठी डिझाइन केलेले आहे .

-डिजिटल इंडिया RISC-V (DIRV) उपक्रमांतर्गत इलेक्ट्रॉनिक्स आणि माहिती तंत्रज्ञान मंत्रालय (MeitY) द्वारे समर्थित, ISRO च्या सहकार्याने IIT मद्रास .

6. भारत प्रथमच प्रशासनावरील आंतरराष्ट्रीय परिषदेचे आयोजन करत आहे.

-भारत पहिल्यांदाच आंतरराष्ट्रीय प्रशासकीय विज्ञान संस्थेच्या (IIAS ) वार्षिक परिषदेचे आयोजन करत आहे. IIAS-DARPG (प्रशासकीय सुधारणा आणि सार्वजनिक तक्रार विभाग) भारत परिषद २०२५ ही परिषद १०-१४ फेब्रुवारी २०२५ दरम्यान नवी दिल्ली येथे आयोजित केली जात आहे . 

-ही परिषद आंतरराष्ट्रीय प्रशासकीय विज्ञान संस्था (IIAS) आणि भारत सरकारच्या प्रशासकीय सुधारणा आणि सार्वजनिक तक्रार निवारण विभाग (DARPG) यांच्या संयुक्त विद्यमाने आयोजित केली जात आहे .

-उद्घाटन केंद्रीय राज्यमंत्री (स्वतंत्र प्रभार) पीएमओ, कार्मिक, सार्वजनिक तक्रार आणि निवृत्ती वेतन डॉ. जितेंद्र सिंह यांच्या हस्ते झाले.

42वी घटनादुरुस्ती 1976: या घटनादुरुस्तीला लघु राज्यघटना म्हणून ओळखले जाते

1)  प्रस्तावनेमध्ये समाजवादी, धर्मनिरपेक्ष, अखंडता या तीन नवीन शब्दांचा समावेश केला.

2) नागरिकांसाठी मूलभूत कर्तव्ये हा नवीन भाग कलम ५१ (अ) मध्ये समाविष्ट केला.

3) राष्ट्रपतीने मंत्रिमंडळाच्या सल्ल्यानेच कारभार करण्याचे बंधनकारक केले.

4) प्रशासकीय न्यायासन आणि इतर विषयांसाठी न्यायासनाची तरतूद

5) 1971 च्या जनगणनेच्या आधारावर २००१ पर्यंत लोकसभा आणि विधानसभेच्या जागांची निश्चिती

6) घटनादुरुस्त्या ह्या न्यायालयीन पुनर्विलोकनाच्या कक्षेबाहेर ठेवल्या.

7) न्यायालयीन पुनर्विलोकन आणि सर्वोच्च व उच्च न्यायालयाचा आदेश, अधिकार क्षेत्राचा संकोच केला.

8) लोकसभा आणि विधानसभा यांचा कार्यकाळ 5 वरून 6 वर्षे करण्यात आला.

9) मार्गदर्शक तत्वांची अंमलबजावणी करण्यासाठी केलेल्या कायद्यांमुळे काही मूलभूत हक्कांचे उल्लंघन होते. या आधारावर न्यायालये त्यांना अवैध घोषित करू शकत नाही.

10) देश विघातक कारवायांना हाताळण्यासाठी कायदे करण्याचा अधिकार संसदेला देण्यात आला आणि अशा कायद्यांचे मूलभूत हक्कांवर देखील श्रेष्ठत्व असेल.

11) तीन नवीन मार्गदर्शक तत्वांची भर घालण्यात अली. उदा. समान न्याय आणि मोफत कायदेशीर मदत; उद्योगांच्या व्यवस्थापनामध्ये कामगारांचा सहभाग आणि पर्यावरण, जंगले व प्राण्यांचे संरक्षण

12) भारताच्या कोणत्याही भागामध्ये राष्ट्रीय आणीबाणीची घोषणा करणे सुकर केले.

13) घटक राज्यातील राष्ट्रपती राजवटीचा एकवेळ (सलग) कालावधी ६ महिन्यांवरून १ वर्ष करण्यात आला.

14) राज्यसूचीतील ५ विषय समवर्तीसूची मध्ये स्थानांतरित केले.

शिक्षण ,जंगले, जंगली प्राणी आणि पक्षांचे संरक्षण , वजन आणि मापे आणि न्यायाचे प्रशासन, सर्वोच्च आणि उच्च न्यायालये वगळता इतर सर्व न्यायालयांची स्थापना आणि संरचना.

15) संसद आणि राज्य विधिमंडळातील गणपूर्तीची आवश्यकता रद्द केली.

16) अखिल भारतीय न्यायिक सेवेच्या निर्मितीसाठी तरतूद

भारतीय भूगोलवर वनलाइनर क्विझ

● क्षेत्रफळाच्या बाबतीत जगात भारताचे स्थान काय आहे - सातवे

● लोकसंख्येच्या बाबतीत भारताचे जगात स्थान काय आहे - दुसरे

●भारताच्या उत्तरेला कोणते देश आहेत - चीन, नेपाळ, भूतान

● भारताच्या पूर्वेस कोणता देश आहे - बांगलादेश

● भारताच्या पश्चिमेस कोणता देश आहे - पाकिस्तान

●भारताच्या नैऋत्येस कोणता समुद्र आहे - अरबी समुद्र

● भारताच्या आग्नेयेस कोणता उपसागर आहे - बंगालचा उपसागर

● भारताच्या दक्षिणेस कोणता महासागर आहे - हिंदी महासागर

● पूर्वांचलच्या टेकड्या भारताला कोणत्या देशापासून वेगळे करतात - म्यानमार

● मन्नारचे आखात आणि पाल्क सामुद्रधुनी भारताला कोणत्या देशापासून वेगळे करतात - श्रीलंका

● संपूर्ण भारताची अक्षांश लांबी किती आहे - ८° ४' ते ३७° ६' उत्तर अक्षांश

● भारताच्या मध्यभागी कोणती रेषा जाते - कर्क वृषभ

● भारताचा उत्तरेकडून दक्षिणेकडे विस्तार किती आहे - ३२१४ किमी

● भारताचा पूर्वेकडून पश्चिमेकडे विस्तार किती आहे - २९३३ किमी

बंगालच्या उपसागरात - अंदमान-निकोबार बेटे कुठे आहेत?

लक्षद्वीप कुठे आहे - अरबी समुद्रात

भारताच्या दक्षिण टोकाला काय म्हणतात - इंदिरा पॉइंट

● इंदिरा पॉइंटला दुसऱ्या नावानेही ओळखले जाते - पिग्मॅलियन पॉइंट

● जगाच्या क्षेत्रफळाच्या तुलनेत भारताचे क्षेत्रफळ किती आहे - २.४२%

●जगाच्या एकूण लोकसंख्येच्या किती टक्के लोक भारतात राहतात - १७%

● भारताचे एकूण क्षेत्रफळ किती आहे - ३२,८७,२६३ चौरस किमी?

● भारताशी कोणत्या देशांची सीमा आहे - बांगलादेश, चीन, पाकिस्तान, नेपाळ, बर्मा, भूतान

●भारताची सागरी सीमा कोणत्या देशांशी आहे - मालदीव, श्रीलंका, बांगलादेश, म्यानमार आणि पाकिस्तान

● कर्कवृत्त कोणत्या राज्यांमधून जाते - राजस्थान, गुजरात, मध्य प्रदेश, छत्तीसगड, झारखंड, पश्चिम बंगाल, त्रिपुरा आणि मिझोरम

●भारताच्या मुख्य भूमीच्या दक्षिणेकडील सीमेचे अक्षांश किती आहे - ८° ४'

●भारताची प्रमाणवेळ कुठून घेतली जाते - अलाहाबादजवळील नैनी नावाच्या ठिकाणावरून

● भारताच्या प्रमाण वेळेत आणि ग्रीनविच वेळेत काय फरक आहे - ५ १/२

● विषुववृत्तापासून भारताच्या दक्षिण टोकापर्यंतचे अंतर किती आहे - ८७६ किमी

● भारताच्या भू-सीमेची लांबी किती आहे - १५२०० किमी

● भारताच्या मुख्य भूमीच्या किनारपट्टीची लांबी किती आहे - ६१०० किमी

महत्वपूर्ण वनलायनर

✏️मानवी शरीरातील सर्वात मोठा स्नायू कोणता ?    👉 Gluteus Maximus ( मांडीमध्ये ) 

✏️  मानवी हृदयाचे वजन सामान्यता किती असते ? 👉  360 ग्रॅम 

✏️ पक्ष्यांचे हृदय किती ( Chamber ) चेंबर मध्ये विभागलेले असते ? 👉 4 चेंबर  

✏️   वनस्पती आणि प्राणी यांना जोडणारा दुवा म्हणून कशाचा उल्लेख कराल ?  👉 युग्लिना

✏️ चिंच आणि द्राक्ष मध्ये कोणते आम्ल असते ?  👉 टॉर्टरिक आम्ल

✏️  अन्न पचवण्यासाठी _ आम्लाचा उपयोग होतो ?  👉  हायड्रोक्लोरिक आम्ल ( HCL )

✏️ ' बेकिंग पावडर ' तयार करण्यासाठी कोणते आम्ल वापरले जाते ?  👉 टोर्टरिक आम्ल

✏️ ' तडीत वाहक ' बनवण्यासाठी कशाचा वापर करतात ?  👉 तांबे

✏️ ' तडीत वाहकाचा ' शोध कोणी लावला ?  👉 बेंजामिन फ्रँकलिन

✏️ विद्युत परिपथातील रोध कमी करण्यासाठी कोणती जोडणी वापरतात ? 👉  समांतर जोडणी 

✏️  विद्युत परिपथातील रोध वाढविण्यासाठी कोणती जोडणी वापरतात ? 👉 एकसर जोडणी 

✏️ लिटमस कागद किंवा त्याचे द्रावण हे लायकेन या वनस्पती पासून मिळवले जाते ही वनस्पती कोणत्या विभागात मोडते ?  👉 थॅलोफायटा 

✏️  पुढीलपैकी काय गडद रंगाच्या बाटलीत व सूर्यप्रकाशापासून दूर साठवतात ? 👉  पोटॅशियम फेरोसायनाईट  

✏️  वीजयुक्त तार आणि तटस्थ तार यांच्यातील विभवांतर हे किती असते ?  👉  220 ते 250 व्होल्ट 

✏️  ' दंत वैद्याचे आरसे ' बनवण्यासाठी कोणता आरसा वापरला जातो ?   👉 अंतर्वक्र आरसा

✏️  ' दाढीचे आरसे ' बनवण्यासाठी कोणता आरसा वापरला जातो ?  👉 अंतर्वक्र आरसा 

✏️  ' अन्ननलिकेचा ' सर्वात लांब भाग कोणता ? 👉 लहान आतडे

👮महाराष्ट्रातील सर्वाधिक अंतर धावणारी रेल्वे कोणती ? ⇒ महाराष्ट्र एक्सप्रेस    

👮महाराष्ट्रातील सर्वात जास्त साखरकारखाने असणारा जिल्हा कोणता ? ⇒ अहमदनगर

🙏महाराष्ट्रातील सर्वात मोठी नदी कोणती ? ⇒ गोदावरी

🙏 महाराष्ट्रातील सर्वात मोठी लाकूडपेठ कोणती ? ⇒ बल्लारपूर 

🙏 महाराष्ट्रातील सर्वात जास्त क्षेत्र असलेली मृदा (माती) कोणती ? ⇒ रेगूर मृदा

🙏 महाराष्ट्रातील सर्वाधिक साक्षरतेचे प्रमाण असलेला जिल्हा कोणता ? ⇒ मुंबई उपनगर 

🙏 महाराष्ट्रातील सर्वात कमी साक्षरतेचे प्रमाण असलेला जिल्हा कोणता ? ⇒ गडचिरोली 

🙏 महाराष्ट्रातील पहिली स्त्री मुख्याध्यापिका कोण? ⇒ सावित्रीबाई फुले 

🙏 महाराष्ट्रातील सर्वात पहिला साक्षर जिल्हा ⇒ सिंधुदुर्ग 

🙏महाराष्ट्रातील स्त्रियांचे सर्वात जास्त प्रमाण असणारा जिल्हा कोणता ? ⇒ रत्नागिरी  

🙏सर्वाधिक वनांचे प्रमाण असणारा महाराष्ट्रातील जिल्हा कोणता ? ⇒ गडचिरोली 

🙏भारताचे प्रवेशद्वार कोणत्या शहरास म्हणतात ? ⇒ मुंबई 

🙏 भारताची आर्थिक राजधानी कोणती ? ⇒ मुंबई 

🙏 सात बेटांचे शहर कोणते ? ⇒ मुंबई  

🙏 महाराष्ट्रातील साखरकारखान्यांचा जिल्हा कोणता ? ⇒ अहमदनगर 

🙏 महाराष्ट्रातील गुळाचा जिल्हा कोणता ? ⇒ कोल्हापूर 

🙏 महाराष्ट्रातील कुस्तीगीरांचा जिल्हा कोणता ? ⇒ कोल्हापूर 

🙏 महाराष्ट्रातील जंगलांचा जिल्हा कोणता ? ⇒ गडचिरोली 

🙏 अजिंठा लेण्याचे प्रवेशद्वार कोणत्या शहरास म्हणतात ? ⇒ जळगाव 

🙏 महाराष्ट्रातील संत्र्याचा जिल्हा कोणता ? ⇒ नागपूर 

🙏 महाराष्ट्रातील संस्कृत कवींचा जिल्हा कोणता ? ⇒ नांदेड 

🙏मुंबईचा परसबाग कोणत्या शहरास म्हणतात  ⇒ नाशिक 

🙏आपल्या देशाचे नाव काय आहे ? ⇒ भारत

दादासाहेब फाळके आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सव पुरस्कार 2024

 - सर्वोत्कृष्ट चित्रपट: "जवान"

- सर्वोत्कृष्ट अभिनेता: शाहरुख खान "जवान" साठी

- सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री: "मिसेस चॅटर्जी विरुद्ध नॉर्वे" साठी राणी मुखर्जी

- सर्वोत्कृष्ट दिग्दर्शक: संदीप रेड्डी वंगा "ॲनिमल" साठी

- सर्वोत्कृष्ट संगीत दिग्दर्शक: अनिरुद्ध रविचंदर, "जवान"

- सर्वोत्कृष्ट गीतकार: जावेद अख्तर, 'निकले दी कभी हम घर से'

- सर्वोत्कृष्ट आंतरराष्ट्रीय फीचर फिल्म: "ओपनहायमर"

- वर्षातील दूरदर्शन मालिका: "घुम है किसीके प्यार में"

- सर्वोत्कृष्ट वेब सिरीज: "फर्जी" 

महत्त्वपूर्ण खेळाडू व त्यांचे आत्मचरित्र

  ✔️ परीक्षेसाठी अत्यंत महत्वाचे :

◆ अ शॉर्ट अँट हिस्ट्री : अभिनव बिंद्रा 

◆ स्ट्रेट फ्रॉम द हर्ट : कपिल देव

◆ अनब्रेकेबल : मेरी कॉम 

◆ द रेस ऑफ माय लाईफ : मिल्खा सिंह

◆ गोल्डन गर्ल : पी टी उषा 

◆ प्लेयिंग ईट माय वे : सचिन तेंडुलकर

◆ प्लेयिंग टु वीन : सायना नेहवाल

◆ द टेस्ट ऑफ माय लाईफ : युवराज सिंह 

◆ सनी डेज् : सुनील गावसकर 

◆ द ग्रेटेस्ट : मोहम्मद अली 

◆ अँट द क्लोस ऑफ प्ले : रीकी पॉटींग 

◆ नो स्पिन : शेन वॉर्न

◆ 281 अँन्ड बियॉन्ड : वी वी एस लक्ष्मण

◆ गेम चेंजर : शाहिद आफ्रिदी

◆ माईंड मास्टर : विश्वनाथन आनंद

◆ शटलिंग टु द टॉप : पी वी सिंधू 

◆ अ सेंच्युरी इज नॉट इनफ : सौरव‌ गांगुली

◆ एस अगेन्सट ऑड्स : सानिया मिर्झा

◆ बिलीव्ह - सुरेश रैना

थोडक्यात महत्वाचे भारतीय जनक.....

भारतीय अंतराळ संशोधनाचे जनक ➖ डॉ. विक्रम साराभाई

भारतीय क्षेपणास्त्राचे जनक  ➖ डॉ. APJ अब्दुल कलाम

भारतीय महासंगणकाचे जनक ➖ विजय भटकर

भारतीय अनुविज्ञानाचे जनक ➖ डॉ.लो होमी भाभा

भारतीय हरितक्रांतीचे जनक ➖ डॉ. M.S. स्वामीनाथन

भारतीय उद्योगाचे जनक ➖ जमशेदजी टाटा

भारतीय चित्रपटसृष्टीचे जनक ➖ दादासाहेब फाळके

आधुनिक भारताचे जनक ➖ राजा राममोहन रॉय

भारतीय असंतोषाचे जनक ➖ लोकमान्य टिळक

भारतीय राष्ट्रवादाचे जनक ➖ सुरेंद्रनाथ बॅनर्जी

भारतीय अर्थशास्त्राचे जनक ➖ दादाभाई नौरोजी

भारतीय ग्रंथालयाचे जनक ➖ S.R. रंगनाथन

आधुनिक भारताचे शिल्पकार ➖ पंडीत नेहरू

भारतीय राज्यघटनेचे शिल्पकार ➖डॉ. B. R. आंबेडकर

पाणी पंचायतीचे जनक ➖ विलासराव साळुंखे

भूदान चळवळीचे जनक ➖ विनोबा भावे

पंचायतराज पद्धतीचा जनक ➖ बलवंतराय मेहता

भारतीय दूरसंचार क्रांतीचे जनक ➖ सॅम पित्रोदा

आर्थिक राष्ट्रवादाचे जनक ➖ दादाभाई नौरोजी

मराठी वृत्तपत्रसृष्टीचे जनक ➖ बाळशास्त्री जांभेकर

भारतीय आरमाराचे जनक ➖ छ. शिवाज महाराज

आधुनिक महाराष्ट्राचे जनक ➖ बाळशास्त्री जांभेकर

महाराष्ट्र हरितक्रांतीचे  जनक ➖ वसंतराव नाईक

भारताच्या एकीकरणाचे जनक ➖ सरदार पटेल

आधुनिक मराठी कवितेचे जनक ➖ केशवसुत