Monday, 20 May 2024

𝐌𝐨𝐫𝐧𝐢𝐧𝐠 𝐁𝐨𝐨𝐬𝐭𝐞𝐫

❇️ आईस्क्रीम मॅन ऑफ इंडिया' रघुनंदन कामथ यांचे वयाच्या 70 व्या वर्षी निधन

◾️नॅचरल्स आईस्क्रीमचे संस्थापक रघुनंदन श्रीनिवास कामथ यांचे शुक्रवारी रात्री निधन झाले
◾️कामथ यांनी नॅचरल आईस्क्रीम ची स्थापना केली
◾️एक आईस्क्रीम पार्लर आज 400 कोटी रुपयांचे आहे

◾️अझरबैजानने आर्मेनियाला शांतता कराराचा प्रस्ताव सादर केला

❇️ जपानने सुलतान अझलान शाह हॉकी ट्रॉफी 2024 जिंकली
◾️जपानने पहिल्यांदा जिंकली
◾️30 वी ट्रॉफी आहे
◾️पाकिस्तान विरुद्ध सामना होता
◾️ठिकाण : मलेशिया
◾️भारताने 5 वेळा ही ट्रॉफी जिंकली आहे( ऑस्ट्रेलिया 10 max)

❇️ महिला FIFA वर्ल्ड कप 2027 चे आयोजन ब्राझील मध्ये होणार आहे
◾️10 वी स्पर्धा
◾️ब्राझील मध्ये होणारा हा पहिला महिला वर्ल्ड कप
◾️1991 पहिली स्पर्धा : चीन मध्ये ( अमेरिका महिला जिंकली होती)

❇️ फुटबॉल शी संबंधित दिले गेलेले काही महत्त्वाचे पुरस्कार
◾️Indian Super league 2023-24 - Mumbai city FC,
◾️संतोष ट्राफी 2023-24 - Services
◾️132nd डूरंड कप 2023 - मोहन बागण
■ SAFF U-19 Football Championship स्पर्धा :  2024 भारत आणि बांगलादेश मध्ये
◾️French Open Football League - पेरिस सेंट जर्मेन फुटबॉल क्लब ने जिंकले

--------------------------------------------

भारतीय कर संरचना (Indian Tax Structure)

व्याख्या :- "जनतेच्या कल्याणासाठी शासनाला करावा लागणारा खर्च भागविण्याच्या हेतूने शासनाने लोकांकडून सक्तीने घेतलेली रक्कम म्हणजे कर होय."

• घटनेच्या कलम २६५ अंतर्गत सरकारला कर आकारण्याचा अधिकार आहे.


🔶परत्यक्ष कर :- 

प्रत्यक्ष कर म्हणजे असे कर की ज्यांच्या बाबतीत कायदेशीरपणे ज्या व्यक्तीवर कर लादलेला असतो तीच व्यक्ती कर भरत असते & करांचे ओझेही त्याच व्यक्तीला सहन करावे लागते.  प्रत्यक्ष करांचे ओझे दुस-या व्यक्तीकडे संक्रमित करता येत नाही.


🔶अप्रत्यक्ष कर :- 

अप्रत्यक्ष कर म्हणजे असे कर की ज्यांच्या बाबतीत कराचा आघात (impact of tax)  आणि करभार (incidence of tax) वेगवेगळ्या व्यक्तीवर पडत असतो.  अंतिम करभार ग्राहकावर पडत असतो.


🔶परमाणशीर कर :-

 जर दायित्व (tax-liability) उत्पन्नातील वाढीच्या सम प्रमाणात वाढत असेल तर त्या करास प्रमाणशीर कर असे म्हणतात.उदा., महामंडळ कर.


🔶परगतिशील कर :-

जर करदायित्व उत्पन्नातील वाढीच्या अधिक वेगाने वाढत असेल तर त्या करास प्रगतिशील कर असे म्हणतात.उदा., वैयक्तिक आयकर.


🔶परतिगामी कर :- 

उत्पन्न वाढत असतानाही जर कर दायित्वाचे उत्पन्नाशी असलेले प्रमाण कमी होत असेल तर त्या करास प्रतिगामी  कर असे म्हणतात.


🔶विशिष्ट आणि मुल्यानुसारी कर :- 

जर कर वस्तूंच्या किंवा आकारमानाच्या एककानुसार (per unit of weight or volume) आकारला असेल तर त्यास विशिष्ट कर असे म्हणतात.

जर कर वस्तूंच्या किंमतीच्या प्रमाणात  (as percentage of value of goods) आकारला जात असेल तर त्यास मूल्यानूसारी कर असे म्हणतात.


🔶एकमूखी & बहुमूखी कर :- 

जर कर व्यवस्थेत एकच कर आकारला जात असेल तर त्यास एकमुखी कर पध्दती म्हणतात.जर कर व्यवस्थेत अनेक कर आकारले जात असतील तर त्यास बहुमुखी कर पध्दती असे म्हणतात.


🔶महामंडळ कर/निगम कर (Corporation Tax) :- 

कंपन्यांच्या / उत्पादन संस्थाच्या उत्पन्नावर / नफ्यावर जो कर आकारला जातो त्याला महामंडळ कर असे म्हणतात.केंद्र सरकार मोठ्या तसेच लहान कंपन्यावर आकारते.सध्या (२०१२-१३) भारतीय कंपन्यासाठी महामंडळ कर त्यांच्या निव्वळ नफ्याच्या ३०% तर परकीय कंपन्यासाठी ४०% इतक्या दराने आकारला जातो.


🔶किमान पर्यायी कर (Minimum Alternate Tax : MAT ) :- 

हा कर महामंडळ कराशी संबंधित कर आहे.  ज्या कंपन्या आपल्या जमा-खर्चात मोठा नफा दाखवतात, मात्र विविध कर सवलती, कर कपात, कर प्रोत्साहने इत्यादीमुळे कराच्या जाळ्यातुन सुटतात अशा कंपन्यावर MAT आकारला जातो. 

MAT हा कर १९९६-९७ च्या अर्थसंकल्पापासून आकारण्यात येतो.

२०११-१२ च्या अर्थसंकल्पात या कराता दर १८.५% इतका करण्यात आला आहे.


अर्थसंकल्प

 🌸 समतोल अर्थसंकल्प – जेव्हा सरकारचे अंदाजित उत्पन्न व अंदाजित खर्च दोन्ही सारखे असतात तेव्हा त्या अर्थसंकल्पास समतोल अर्थसंकल्प असे म्हणतात.


🌹 शिलकीचा अर्थसंकल्प – जेव्हा सरकारचे अंदाजित उत्पन्न अंदाजित खर्चापेक्षा जास्त असते तेव्हा त्या अर्थसंकल्पास शिलकी अर्थसंकल्प म्हणतात.


🌹तटीचा अर्थसंकल्प – जेव्हा सरकारच्या अंदाजित उत्पन्नापेक्षा अंदाजित खर्च जास्त असतो, तेव्हा त्या अर्थसंकल्पास तुटीचा अर्थसंकल्प म्हणतात.


🌹 महसुली अर्थसंकल्प – महसुली अर्थसंकल्पात महसुली/ चालू खात्यावरील जमाखर्चाचा समावेश होतो. 


🌹महसुली जमा व खर्चाचा समावेश होतो, ज्याअंतर्गत पुढील बाबींचा समावेश होतो- महसुली जमा, महसुली खर्च.

महसुली जमा याअंतर्गत 

अ) कर उत्पन्न, 

ब) करेतर उत्पन्न. करेतर उत्पन्नात 


🌹१) राजकोषीय सेवा म्हणजेच चलनी नोटा व नाण्यांमधून मिळणारा नफा


🌹 २) व्याज उत्पन्न- ज्यात घटक राज्य व केंद्रशासित प्रदेशांना दिलेल्या कर्जावरील व्याज, रेल्वे व पोस्ट सेवांवरील व्याज तसेच सार्वजनिक उद्योगांना दिलेल्या कर्जावरील व्याज यांचा समावेश होतो. याशिवाय


🌹 ३) नफा व लाभांश, ज्यात महसुली जमा याअंतर्गत आर.बी.आय., सार्वजनिक बँक, एल.आय.सी., सार्वजनिक उद्योगांचा नफा यांचा समावेश होतो.


🌹महसुली खर्चात महसुली योजना खर्च म्हणजे सामाजिक मालमत्तेच्या देखभालीवरील खर्च तसेच महसुली बिगर योजना खर्च म्हणजे

 १) घेतलेल्या कर्जावरील व्याज खर्च 

२) संरक्षणाचा महसुली खर्च

३) अनुदाने 

४) नागरी प्रशासन खर्च उदा. पगार, कार्यालयीन खर्च इ. तसेच 

५) राज्य सरकारे व केंद्रीय प्रदेशांना दिलेली अनुदाने यांचा समावेश होतो.


स्पर्धा परीक्षा महत्वपूर्ण प्रश्नसंच

Q 1 भारतीय राज्यघटनेतील तरतुदिनुसार कोणतेही समुदाय हा आधारावर अल्पसंख्याक (Minority) म्हणून घोषित केला जातो???

(१) जात आणि भाषा
(२) धर्म आणि जात
(३) भाषा आणि वंश
(४) एकतर धर्म किंवा भाषा

Q 2. 15 आगस्ट 1943 पर्यंत सुधारित भारत सरकार कायदा, 1935 अंतर्गत  भाग विभाग (कलमे) आणी परिशिष्ट होती?
(१) 15,325, 12
(2) 14,321,10
(3) 16,320,8
(4) 17,324,10

Q3 जास्तीत जास्त कीती दिवस अर्थविषयक विधेयक राज्यासभा स्वतः कडे ठेवू शकते??
(1) 7
(२) 15
(3) 16
(4) 14

Q 4  कौटुंबिक हिंसाचार प्रतिबंध अधिनियम 2005 मधिल कलम 18 याबत सांगते
(1) कलम 16
(2) कलम 14 
(3) कलम 13
(4) कलम 15

Q 5 अखिल भारतीय किसान सभेच्या अधिवेशच्या अध्यस्थनी होते??
(1) एन, जी , रंगा
(2) शंकर देव
(3) नरेंद्र देव
(4) श्री, अमृत डांगे

Q 6 आयतक या कामगार संगटनेशी खालीलपैकी कोणता नेता संबंधित होता???
(1) ना, म, जोशी
(2) लोकमान्य टिळक
(3) लाला लजपतराय ✍✍
( 4) महात्मा गांधी

Q 7 ई, स 1911 मधे बंगालची फाळणी रद्द झाल्याची घोषणा- याने केली??
(1) लॉर्ड कर्झन
(2) पंचम जॉर्ज 
(4) इंग्लड सरकार
(4) ब्रिटिश पार्लमेंट
स्पष्टीकरण:-
1911 ला इंग्लंडचा राजा पंचम जॉर्ज भारताच्या भेटीला आला होता त्यावेळेस गेट ऑफ इंडिया ची स्थापना करण्यात आली व दिल्लीवरून बंगालची फाळणी रद्द करण्याची घोषणा या वर्षी करण्यात आली

Q 8 धार्मिक सलोखा राहावा म्हणून नाशिक मधील क्रांतिकारकयांनी 1906 मधे  जयंती साजरी केली??
(1) कबीर 
( 2) मुझिनी
(3) आदिलशहा
(4) अकबर

Q 9. 2011 च्या जंगणनेनुसार नंदुरबार जिल्यात किती % लोकसंख्य साक्षर आहे?????

(1) 61.6
(2) 64.4
(3) 63.3
(4)66.6

Q 10 खालील पैकी कोणती टेकडी पुर्व आणि पश्चिम घटस जोडते????
(1) बिलिगिरी
(2) निलगिरी 連連
(3) नल्लामल
(4) निमगिरी

Q 11 लु" कोरडे आणि धुलीचे वारे भारताच्या भागातून वाहणारे महिने कोणते????
(1) एप्रिल-मे
(2) मे-जून
(3) जून-जुलै
(4) ऑटोम्बर- नोव्हेंबर

Q 12 नरसिंहम समितीने अशी शिफारस केली होतिकी, वैधानिक तरळता प्रमाण (SLR) मध्ये 38.5% वरून करवी??
(1) 3२.5%
(2) 30.5%
(3) 25%☘️☘️
(4) 28%

Q 13 1950-1980 या काळातील भारताच्या अर्थव्यवस्थएच्या वृद्धी दर  होता????**
(1) 4.5%
(2) 2.5%
(3) 3.5%
(4) 4.0%

Q14 जंतुसंसर्ग झाल्यास त्यावर प्रतिक्रिया म्हणून मानावी शरिरातील कोणत्या पेशी हिस्टमाईन हे रसायन सर्वतात ??

(1) मस्ट पेशी  
(2) लाल रक्त पेशी
(3) लिंफोसाइट्स
(4) मिनोसाइट्स

Q 15 अंडी घालणारे सस्तन प्राणी हे ......... या प्राणी वर्गत मोडते???

(1) प्रोटोथेरिया(Prototheruya)
(2) थेरिया(Theria) 
(3) युथेरिया(Eutheria)
(4) मेतेथेरूया(Metatheria)

१) BCCI  चा वार्षिक पुरस्कार 2018-19 कोणत्या भारतीय क्रिकेट मधील सर्वोच्च पुरस्कार  दिला गेला? 
1) विराट कोहली
2) रोहीत शर्मा 
3) येऊर्वेद चहल
4) जसप्रित बुमरा 
  
2) आॅस्कर पुरस्कार 2020 संबधी योग्य विधाने ओळखा?
अ) यावर्षीचा 92 वा आस्कर होता
ब) पॅरासाईट या कोरियन सिनेमाला यावर्षीचा सर्वोत्कृष्ट पुरस्कार मिळाला. 
क) सर्वोत्कृष्ट अभिनेता
जोक्वीन फिनिक्स याला जोकर साठी मिळाला. 
ड) सर्वोत्कृष्ट दिग्दर्शक पुरस्कार बाॅग जुन हो यांना पॅरासाईट साठी मिळाला.
1) अ,ब,क
2) अ, ब, ड
3)ब,क, ड
4)अ,ब,क,ड

3) कोणत्या भारतीय अभिनेत्रीला World economic forum  चा Kristle  award  मिळाला? 

1) शबाना आझमी
2) दीपिका पादुकोण 
3)प्रियंका चोपड़ा
4) ऐश्वर्या राय

4) जागतिक पुस्तक मेळाव्या संबंधित योग्य विधाने ओळखा?
अ) यावर्षीचा 28वी आव्रूत्ती असून सुरुवात 1972ला झाली.
ब) आयोजन national book trust व India trade promotion यांच्या द्वारा केले जाते.
क) यावर्षीची थीम - गांधी लेखकांचे लेखन
1) ब, क,
2)अ,क
3) अ, ब,क
4) अ

5) संप्रिती हा भारत आणि कोणत्या देशा दरम्यानचा संयुक्त सैन्य प्रशिक्षण अभ्यास आहे?
1)नेपाळ
2) बांग्लादेश 
3)मालदिप
4)मंगोलिया

6)योग्य विधाने ओळखा.
1)अर्थसंकल्पातील बाबी सर्वसामान्यांना समजाव्या यासाठी अर्थ मंत्रालयाने सोशल मीडिया वर  अर्थशास्त्री नावाची मोहीम सुरू
२)अर्थशास्त्री या द्वारा भारतात अर्थ साक्षरता वाढवण्याचा प्रयत्न करणार आहे. 
1) फक्त अ
2) दोन्ही चूक
3)दोन्ही बरोबर 
4)फक्त ब

7) मारिया शारापोवा बद्दल योग्य विधाने निवडा. 
अ) वयाच्या 17व्या वर्षी तिने पहीले पदक मिळविले.
ब)  तिच्या कारकीर्दीत तिने एकूण 4 ग्रॅण्डस्लॅम मिळवले. 
क) वयाच्या 18व्या वर्षी अव्वल टेनिसपटू ठरली. 
ड) 2012 व्या लंडन आलिंम्पीकमध्ये तिने एकेरीत रौप्यपदक मिळवले.
1)अ, ब, ड
2)अ, क,  ड 
3) अ, ब, क, ड
4)अ, ड

8) संयुक्त राष्ट्राने नुकतेच दशकातील सर्वात प्रसिद्ध किशोरवयीन म्हणून कोणाच्या नावाची घोषणा केली. 
1) मलाला युसुफझई
2)ग्रेटा थनबर्ग
3)दोन्ही
4)दोन्ही नाही

9)  खालीलपैकी कोणी 2020 हे  वर्ष गतिशीलता वर्ष म्हणून घोषित केले?

1)भारतीय सेना
2)CRPF
3)CISF
4) BSF

10) चूक नसलेली विधाने ओळखा. 
अ)  Physics,  Chemistry,  Economicsचे  नोबेल पारितोषिक देण्याचा अधिकार The Royal sweedish Academy of science कडे आहे.
ब)  साहित्याचे नोबेल देण्याचा अधिकार The sweedish Academy कडे आहे.
1) फक्त अ
2)फक्त ब
3)दोन्ही 
4) दोन्ही नाही

11)2019 चा भौतिकशास्त्रातील नोबेल विजेते ओळखा. 
अ) जेम्स पिबल्स
ब)  मिशेल मेयर
क) दिदियर क्वेलास
ड) पिटर रेडक्लिफ
1) अ ब ड
2)ब क ड
3)अ क ड
4) अ ब क

12) ओल्गा टोकारझुक यांची पुस्तके ओळखा.
अ) flights
ब)  House of Day, House of night
क) The white Tiger
1)अ क
2)अ ब 
3) अ ब क
4) ब क

*13) योग्य विधाने ओळखा.*
अ) आर्थर अश्किन सर्वात वयोवृद्ध नोबेल विजेते आहेत. 
ब) मलाला युसुफझई ही सर्वात कमी वयाची नोबेल विजेती आहे.
1) अ ब
2)फक्त ब
3)फक्त अ
4)दोन्ही नाही

व्यापारतोल (Balance of Trade) :

व्यापारतोल (BOT) म्हणजे एका वर्षातील देशाच्या आयात वस्तूंची एकूण किंमत आणि देशाच्या निर्यात वस्तूंची एकूण किंमत फरक होय.

जर एका वर्षाची एकूण निर्यात एकूण आयतीपेक्षा अधिक असेल तर व्यापारतोल अनुकूल आहे, असे म्हणतात. त्यालाच व्यापारशेष (+/धन) असे म्हणतात.

जर एका वर्षाची एकूण आयात एकूण निर्यातीपेक्षा अधिक असेल तर व्यापारतोल प्रतिकूल आहे, असे म्हणतात. त्यालाच व्यापारतुट (-/ऋण) ए म्हणतात.



व्यवहार तोल (Balance of Payments) :

व्यवहारतोल (BOP) हे एका देशाने इतर सर्व देशांशी केलेल्या सर्व प्रकारच्या आर्थिक व्यवहारांचे व्यवस्थित मांडलेले रेकॉर्ड (systematic record) असते. यात त्या देशाला (सरकार तसेच खाजगी व्यक्तींना) इतर सर्व देशांकडून येणारी सर्व येणी व त्यांना धावी लागणारी सर्व देणी यांचा समावेश होतो.

व्यापारतोलात फक्त वस्तूंच्या आयात-निर्यातीतून निर्माण होणार्‍या येणी व देणींचा समावेश असतो. मात्र व्यवहारतोलात व्स्तुंशिवाय सेवांच्या देवाण-घेवाणीतून तसेच कर्जे व गुंतवणुकीच्या व्यवहरांतून निर्माण होणार्‍या येणी (Receipts) आणि देणी (Payments) यांचाही समावेश होतो.



व्यवहारतोलाची रचना :

व्यवहार तोलामध्ये चालू खात्यावरील व भांडवली खात्यावरील व्याहारांचा समावेश होतो.

चालू खात्यावर वस्तु व सेवांच्या देवाण-घेवाणीच्या व्यवहारांचा तर भांडवली खात्यावर कर्जे व गुंतवणुकीचे व्यवहारांचा समावेश होतो.

वरील तक्त्यावरुन दिसून येते की, व्यवहारतोलाच्या चालू खात्यापैकी दृश्य खाते म्हणजेच व्यापारतोल होय.

व्यवहारतोलाच्या चालू खात्याचा देशाच्या जनतेच्या उत्पन्न पातळीवर हा परिणाम प्रत्यक्षपणे तसेच फारसा वेळ न लागता दिसून येतो.

भारताने वस्तु व सेवांची आयात केल्यास खर्च होणारा पैसा देशाबाहेर जातो. तेवढया प्रमाणात लोंकांची उत्पन्न पातळी कमी होते.

भारताने वस्तु व सेवांची निर्यात केल्यास निर्यातदारांना पैसा प्राप्त होतो. तेवढया प्रमाणात लोकांची उत्पन्न पातळी वाढते.

व्यवहारतोलाच्या चालू व भांडवली खात्यांमधील शेष/तुटीची तुलना – चालू खात्यावरील शेष (surplus) हा भांडवली खात्यावरील तुटी (deficit) एवढा असावा किंवा चालू खात्यावरील तूट ही भांडवली खात्यावरील शेष एवढी असावी.

उत्पन्नापेक्षा खर्च कमी असल्यास: शेष (+चिन्ह)

उत्पन्नापेक्षा खर्च जास्त असल्यास: तूट (-चिन्ह)



रुपयाची परिवर्तंनियता (Convertibility of Rupee) :

अर्थ: जगातील चलने परस्परांमध्ये विनिमयक्षम (Exchangeable) असतात. म्हणजे एका चलनाची अदलाबदल इतर चलनांमध्ये करता येते.

मात्र विविध सरकारे चलनाच्या विनिमयावर विविध बंधने/नियंत्रणे/मर्यादा(Exchange Control) टाकत असतात.

मात्र जेंव्हा एखादे चलन इतर देशाच्या चलनाच्या संदर्भात मुक्तपणे विनिमयक्षम असते व अशा विनिमयासाठी कोणत्याही प्रकारची सरकारी नियंत्रणे/मर्यादा नसते तेंव्हा ते चलन परिवर्तनीय आहे असे म्हंटले जाते.

उदा.

1) विनिमय करायच्या चलनाच्या संख्येवर बंधन नसते, म्हणजेच हवे तेवढया चलनाचा विनिमय करता येऊ शकेल.

2) विनिमय दर सरकार ठरविणार नाही. तर तो दोन्ही चालनाच्या मागणी आणि पुरवठयाच्या परस्पर संयोगाने परकीय चलन बाजारात ठरेल.

3) सर्व व्यवहारांसाठी असा बाजारात ठरलेला (Market Determined) एकच दर असेल म्हणूनच या व्यवस्थेला पूर्ण परिवर्तनीय व्यवस्था (Fully-Convertible System) असे म्हणतात.


याउलट, पूर्ण परिवर्तनीय व्यवस्थेवर कोणत्याही प्रकारची नियंत्रणे/मर्यादा टाकल्यास ती अंशत: परिवर्तनीय व्यवस्था (Partially Convertible System) ठरते.

उदा.

1) चलन फक्त काही व्यवहारांसाठी मुक्तपणे परिवर्तनीय असेल. उदा. फक्त वस्तूंच्या आयाती-निर्यातीसाठी किंवा फक्त सेवांच्या देवाण-घेवाणसाठी किंवा फक्त भांडवली व्यवहारांसाठी किंवा फक्त विशिष्ट वस्तु व सेवांच्या देवाण-घेवाणीसाठी.

2) एका पेक्षा अधिक विनिमय दरांचा वापर केला असेल तर. उदा. परदेशात मौजमजा ट्रिप्ससाठी परकीय चलन हवे असल्यास विनिमयाचा अधिक दर आकाराला जाऊ शकेल, याउलट अन्नधान्याच्या आयातीसाठी कमी दर आकाराला जाईल.

3) दुहेरी विनिमय दराचा (Dual Exchange Rate) वापर केला जाऊ शकतो. म्हणजेच काही सरकारी किंवा सरकार पुरस्कृत व्यवहारांसाठी सरकारी दर (Official Rate) तर इतर बिगर-सरकारी व सरकारने नियंत्रित न केलेल्या व्यवहारांसाठी बाजार दर (Market-Rate).



परकीय विनिमय व्यवहारांवरील बंधने/मर्यादा जर खूप मोठया प्रमाणावर असतील तर त्या व्यवस्थेला अ-परिवर्तनीय व्यवस्था (Non-Convertible System) म्हंटले जाऊ शकते.

भारतातील सधस्थिती: भारतात रूपयाच्या परिवर्तंनियेबाबत पुढील टप्पे दिसून येतात.

1) भारतात 1992 पूर्वी मोठया प्रमाणात विनिमय बंधने/नियंत्रणे होती. ही विनिमय नियंत्रणे (Exchange control) FERA कायदा. 1973 अंतर्गत लादण्यात आली होती.

2) 1992-93 च्या अर्थसंकल्पात सरकारने (LERMS) (Liberalised Exchange Rate Management System) या व्यवस्थेची घोषणा केली. त्यानुसार 1 मार्च 1992 पासून दुहेरी विनिमय दर पद्धती (Dual Exchange Rate System) लागू करण्यात आली.

या व्यवस्थेअंतर्गत-

अ) सरकारने दोन दरांचा स्वीकार केला-सरकार नियंत्रित (Official rate of exchange) –

ब) वस्तु व सेवांच्या निर्यातीतून कमविलेल्या परकीय चलनाचा विनिमय पुढील प्रकारे केला जात असे-

i) निर्यात उत्पन्नाच्या 60 टक्के परकीय चलनाचा विनिमय मुक्त बाजरदराने केला जात असे. या उत्पन्नाचा वापर मुक्तपणे वस्तु व सेवांच्या आयतीसाठी करता येईल.

ii) उरलेल्या 40 टक्के परकीय चलनाचा विनिमय सरकारी दराने केला जात असे. हे चलन RBI ला अधिकृत डीलर्स (Ads) मार्फत विकावे लगेल. RBI हे चलन आवश्यक आयातीसाठी उपलब्ध करून देईल.

3) मात्र दुहेरी दरामुळे निर्यातदरांना व परदेशात काम करण्यार्‍या भारतीयांना कामावलेल्या परकीय चलनापैकी अजूनही चाळीस टक्के चलनाचा विनिमय सरकारी दराने करावा लागत होता, हो बाजार दरापेक्षा कमी असायचा (त्यामुळे कमी उत्पन्न प्राप्त व्हायचे). त्यामुळे 1993-94 मध्ये सरकारने रुपया व्यापार खात्यावर (चालू खात्यापैकी दृश्य खात्यावर) पूर्ण परिवर्तनीय केला.

4) वरील व्यवस्था यशस्वी झाल्याने 1994-95 च्या अर्थ संकल्पात तत्कालीन वित्तमंत्री, डॉ. मनमोहनसिंग यांनी रुपया चालू खात्यावर पूर्ण परिवर्तनीय करण्याची घोषणा केली. ही व्यवस्था मार्च 1994 पासून सुरू झाली.

5) रुपया भांडवली खात्यावर परिवर्तनीय करण्याबाबत शिफारसी करण्यासाठी सरकारने 8 फेब्रुवारी 1997 रोजी एस.एस.तारापोर



रुपयाची परिवर्तंनियता :

1 मार्च 1992 – LERMS/दुहेरी विनिमय पद्धती लागू

1993-94 – रुपया व्यापार खात्यावर पूर्ण परिवर्तनीय

मार्च 1994 – रुपया चालू खात्यावर पूर्ण परिवर्तनीय

या समितीने रुपया भांडवली खात्यावर एका टप्यात परिवर्तनीय करण्याऐवजी 1999-2000 या वर्षाअखेर तीन टप्यांमध्ये करावा अशी शिफारस केली.

मात्र, जुलै 1997 च्या पूर्व आशियाई संकटामुळे हा प्रयत्न सोडून देण्यात आला. या संकटाचे मूळ कारण होते, त्या देशांची चचने त्यांच्या भांडवली खात्यावर पूर्ण परिवर्तनीय होती.

6) मात्र सध्या परकीय चलन साठा मोठया प्रमाणावर वाढल्याने सरकारने भांडवली खात्यावरील काही व्यवहारासंबंधी परकीय चलनाच्या विनिमयावरील नियंत्रणे शिथिल केली आहे.

7) भांडवली खात्यावर रूपयाच्या पूर्ण परिवर्तनीयतेबद्दल शिफारसी करण्यासाठी RBI ने 2006 मध्ये एस.एस.तारापोर यांच्या अध्यक्षतेखाली एका दुसर्‍या समितीची स्थापना केली. या समितीने 31 जुलै 2006 रोजी आपला अहवाल RBI ला सादर केला, जो तिने 1 सप्टेंबर रोजी जाहीर केला.


भांडवली खात्यावर रुपयाची पूर्ण परिवर्तनीयता:तारापोर समिती (2006) चा अहवाल :

रूपयाच्या पूर्ण परिवर्तंनियेतेची योजना 2010-11 पर्यंत तीन टप्प्यांत लागू करण्याचा सल्ला समितीने आपल्या अहवालात दिला आहे.

समितीच्या मतानुसार पहिला टप्पा 2006-07 पासूनच लागू केला जाऊ शकतो, तर दूसरा टप्पा 2007-09 दरम्यान आणि तिसरा टप्पा 2009-11 दरम्यान पूर्ण केला जाऊ शकतो.

मात्र सरकारने या समितीच्या शिफारसींची पूर्ण अंमलबाजवणी केलेली नाही.

मे 2010 मध्ये रिझर्व्ह बँकेने विदेशी प्रवास करण्यार्याफ भारतीयांना पूर्व संमतीविना आता 3000 डॉलरपर्यंतचे विदेशी चलन परदेशात घेऊन जाण्याची संमती दिली आहे.

पूर्वी ही मर्यादा 2000 डॉलरची होती.


☘☘☘☘☘☘☘☘☘☘☘☘☘☘

राज्यघटना प्रश्नमंजुषा

1. भारतातील घटनादुरुस्ती प्रक्रियेविषयी कोणते विधान अयोग्य आहे?

१.घटनादुरुस्ती विधेयक संसदेच्या कोणत्याही सभागृहात सादर करता येते

२.घटनादुरुस्ती विधेयकाला संमती राष्ट्रपतींना घ्यावीच लागते

३.घटनादुरुस्ती विधेयक सादर करण्यापूर्वी राष्ट्रपतींची संमती आवश्यक असते✅

४.घटनादुरुस्ती विधेयकसबंधी संसदेच्या दोन्ही सभागृहात असहमती निर्माण झाल्यास संयुक्त अधिवेशन बोलावण्याची तरतूद नाही


2. भारतीय संविधानाच्या प्रस्ताविकेतील 'सार्वभौम' या संकल्पनेतून खालीलपैकी कोण कोणता अर्थ ध्वनित होतो?

अ)बाह्य हस्तक्षेपविना भारत स्वतः शी निगडित निर्णय घेऊ शकतो व रद्द करू शकतो

ब)संघ आणि घटकराज्ये दोन्ही सार्वभौम आहेत

क)भारताचा संघ परकीय भूप्रदेश हस्तगत करू शकतो

ड)भारताच्या संघाकडे राष्ट्रीय प्रदेशात फेरफार करण्याचे अधिकार आहेत

१.ब, क, ड

२.अ, ब, क

३.अ, क, ड✅

४.अ, ब, ड


3. खलील विधान वाचून अचूक पर्याय निवडा.

विधी मंत्रालयाने तयार केलेला मसुदा कच्चा असल्याचे कारण देत प्रतिबंधात्मक स्थानबद्दता वाढवणारे विधेयक मे १९९७५ मध्ये सभापतींना विरोधकांनी रद्द करण्याची आवश्यकता पटवून दिली. अशा उदाहरणांचे वर्णन कशा प्रकारे केले जाते?

१.विधिमंडळाची सक्रियता

२.अंत्यतिक विधीवाध✅

३.कार्यकारी मंडळाची सक्रियता

४.प्रशासकीय सक्रियता


4. लोकसभेत अनुसुचित जाती व अनुसूचित जनजाती याच्याकरता जागा राखून ठेवण्या संदर्भात कोणत्या राज्यकरिता वेगळी तरतूद आहे?

१.केवळ आसाम करीता✅

२.केवळ जम्मू व काश्मीर करिता

३.वरील दोन्ही करिता

४.वरील कोणाही करीत नाही


5. घटनेमध्ये मूलभूत कर्तव्यंचा समावेश.... च्या शिफारशी वरून करण्यात आला?

१.वल्लभभाई पटेल समिती

२.कृपलानी समिती

३.सरकारिया आयोग

४.स्वर्णसींग समिती✅


6. भारतीय संविधानाच्या १९ (१) व्या कलमात खालीलपैकी कोणत्या स्वातंत्र्याचा विशेषत्वाने समावेश नाही?

१.भाषण व अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य

२.मुद्रण स्वतंत्र्य ✅

३.भारताच्या राज्यक्षेत्रात सर्वत्र मुक्तपणे संचार स्वतंत्र

४.विनाशस्त्र व शांतपणे एकत्र जमण्याचे स्वतंत्र


7. खालीलपैकी कोणते विषय घटनेच्या समवर्ती सूचित अंतर्भूत आहेत?

अ)शिक्षण

ब)व्ययसाय कर

क)वजन माप मानके (प्रमाण)

ड)वजन

ई)वने

१.अ, ड, इ✅

२.अ, ब, क

३.सर्व

४.एकही नाही


8. खालीलपैकी कोणत्या दाव्यात 'ध्वनी क्षेपकाच्या वापरावर सार्वजनिक आरोग्यासाठी मर्यादा हे कायदेशीर कारण आहे' असे सर्वोच्च न्यायालयाने निकालात म्हटले आहे?

१.स्टेट ऑफ राजस्थान विरुद्ध जी चावला

२.हिम्मतलाल विरुद्ध पोलीस कमिशनर✅

३.कृष्ण गोपाळ विरुद्ध स्टेट ऑफ एम पी

४.धनलाल विरुद्ध आय जी पोलीस बिहार



9. संसदेच्या कामकाजाच्या भाषेबाबत कोणते विधान खरे आहे?

अ)संसदेचे कामकाज हिंदीतून चालवण्यात येते

ब)संसदेचे कामकाज हिंदीतून किंवा इंग्रजीतून चालवण्यात येते

क)संविधानाच्या प्रारंभी संसदेचे कामकाज हिंदीतून किंवा इंग्रजीतून चालवता येत होते

ड)सभापती/अध्यक्ष त्यांच्या अनुज्ञेने सदस्य आपल्या मातृभाषेत भाषण करू शकतो

१.अ, क

२.ब, ड

३.फक्त ब

४.फक्त अ✅


10. खलील दोन विधानांपैकी कोणते अयोग्य आहे?

अ)आतापावेतो नियमित राष्ट्रपती म्हणून डॉ झाकीर हुसेन यांचा कार्यकाल सर्वात कमी राहिला

ब)डॉ झाकीर हुसेन व श्री फकरुद्दीन हेच दोघे केवळ त्यांचा राष्ट्रपती म्हणून त्यांचा कार्यकाल पूर्ण करू शकले नाहीत

१.फक्त अ

२.फक्त ब✅

३.दोन्ही नाही

४.दोन्हीही


1.भारतीय राज्यघटनेच्या परिशिष्ट चारमध्ये कशाचा समावेश आहे?

1. राज्यसभेत राज्याचे व केंद्रशासित प्रदेशांचे प्रतिनिधित्व ✅

2. राष्ट्रपती , पंतप्रधान वगैरे यांचे वेतन व भत्ते

3. राष्ट्रपती , मंत्री, न्यायाधीश वगैरे यांनी घ्यायवायच्या शपथा

4. यापैकी नाही


2.विधेयक वित्त विधेयक आहे का नाही असा प्रश्न उदभवल्यास अंतिम निर्णय कोणाचा असतो?

1. राष्ट्रपती

2. उपराष्ट्रपती

3. लोकसभेचे सभापाती✅

4. पंतप्रधान


3. भारतीय घटनेच्या अनुच्छेद 312 अनुसार भारतात किती अखिल भारतीय सेवा गठीत करण्यात आल्या आहेत?

1. चौदा

2. दोन

3. तीन✅

4. सोळा


4. भारतीय संविधानाच्या १९(१) व्या कलमात खालीलपैकी कोणत्या स्वातंत्र्याचा विशेषत्वाने समावेश नाही?

1. भाषण व अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य

2. मुद्रण स्वातंत्र्य

3. भरताचया राज्यक्षेत्रात सर्वत्र मुक्तपणे संचार स्वातंत्र्यं 

4. विनाशस्त्र व शांततेने सर्वत्र मुक्तपणे संचार स्वातंत्र्य✅


5.राज्यघटनेने खालीलपैकी कोणते वैशिष्ट्य जर्मनीच्या वायमर राज्यघटने कडून स्वीकारले आहे?

1.केंद्रसत्ता प्रबळ असलेल्या संघराज्याची संकल्पना

2.राष्ट्रपतींच्या निवडणुकीची पद्धत

3.प्रजासत्ताक आणि न्यायाची संकल्पना

4.राष्ट्रीय आणीबाणीच्या काळात मूलभूत अधिकारा संबंधित तरतुदी✅


6. भारत हे गणराज्य आहे याचा अर्थ..

अ)येथे लोकशाही आहे

ब)राष्ट्रपती लोकांनी अप्रत्यक्षपणे निवडून दिलेला असतो

क)येथे संसदीय पद्धती आहे

ड)पंतप्रधान व त्याचे मंत्रिमंडळ लोकांनी निवडून दिलेले असते

1.अ फक्त

2.अ व ब

3.ब फक्त✅

4.क व ड 


7. भारतीय राज्यघटनेच्या कलम......मधील तरतुदीनुसार, मानवी वाहतूक आणि भिक्षेगीरी किंवा या सारखी कोणतीही सक्तीची मजुरी हे मूलभूत हक्कांचे उल्लंघन आहे व शिक्षेस पत्र असेल.

1.२१

2.२२

३.२३✅

4.२४


8. राष्ट्रपती निवडणूक २०१७ बाबत खालीलपैकी कोणते विधान चुकीचे आहे?

1.विधानसभा सदस्यांच्या मताचे मूल्य हे त्याच्या राज्याच्या लोकसंख्येवर अवलंबून असते

2.संसद सदस्यांच्या मताचे मूल्य हे सर्वांच्या सारखेच असते

3.उत्तम प्रदेश विधानसभा सदस्यांच्या प्रत्येक मताचे मूल्य सर्वाधिक होते

4.गोवा विधानसभा सदस्यांच्या प्रत्येक मताचे मूल्य सर्वात कमी होते✅


9.भारताच्या खालीलपैकी कोणत्या राज्यामध्ये विधानपरिषद अस्तित्वात आहे?

अ)बिहार

ब)कर्नाटक

क)तेलंगणा

ड)मध्यप्रदेश

1.अ, ब, क✅

2.अ, ब, ड

3.ब, क, ड

4.अ, क, ड


10. राज्य निर्मितीचा क्रम चढत्या श्रेणीने लावा.

अ)हरियाणा

ब)मेघालय

क)तेलंगणा

ड)झारखंड

इ)गुजरात

1.इ, अ, ब, ड, क✅

2.अ, इ, ब, ड, क

3.ब, अ, इ, ड, क

4.इ, ब, अ, ड, क


1) आर्थिक आणीबाणी राज्यघटनेतील कोणत्या कलमानुसार लागते ?

अ) कलम ३५२

ब) कलम ३५६

क) कलम ३६०✅

ड) कलम ३६२

====================


२) ४४ व्या घटनादुरुस्तीने कलम ३५२ मधील कोणती तरतूद बदलण्यात आली ?

अ) युद्ध

ब) परकीय आक्रमण

क) अंतर्गत अशांतता✅

ड) वरीलसर्व

===================


३) कोणतेही विधेयक (धनविधेयक सोडून) विधान परिषद किती दिवस विलंब करू शकते ?

अ) दोन महिने

ब) तीन महिने

क) चार महिने✅

ड) सहा महिने

====================


४) भारतात कोणत्या केंद्रशाशीत प्रदेशाला स्वतःचे उच्च न्यायालय आहे ?

अ) चंडीगड

ब) लक्षद्वीप

क) दिल्ली✅

ड) महाराष्ट्र

====================


५) कनिष्ठ न्यायालयावर देखरेख करण्याचा अधिकार कुणाला आहे ?

अ) उच्च न्यायालय✅

ब) सर्वोच्य न्यायालय

क) दोन्ही

ड) यापैकी नाही 

====================


६) कोणत्या कलमानुसार उच्च न्यायालयात याचिका दाखल करता येते ?

अ) कलम १३

ब) कलम ३२

क) कलम २२६✅

ड) यापैकी नाही

=================


७) केंद्र व राज्य यांच्यातील संबधावर प्रकाश टाकण्यासाठी १९८३ मध्ये कोणत्या आयोगाची नेमणूक करण्यात आली ?

अ) राजमन्नार आयोग

ब) सच्चर आयोग

क) सरकारिया आयोग✅

ड) व्ही. के. सिंग

====================


८) राज्य घटनेतील कोणत्या कलमानुसार वित्त आयोगाची स्थापना करण्यात आली आहे ?

अ) कलम २८०✅

ब) कलम २८२

क) कलम २७५

ड) कलम २८४

====================


९) आंतरराज्जीय नदी विवाद सोडविण्यासाठी राज्य घटनेत कोणत्या कलमाची तरतूद करण्यात आली आहे ?

अ) कलम २६१

ब) कलम २६२✅

क) कलम २६३

ड) कलम २६४

====================


१०) निवडणूक आयोगाची तरतूद कोणत्या कलमानुसार राज्यघटनेत आहे ?

अ) कलम ३२४✅

ब) कलम ३२५

क) कलम ३२६

ड) कलम ३२७

===================

१) खालीलपैकी कोणती समिती निवडणुका सुधारनांशी संबंधित नाही ?

अ) संथानाम समिती ✅

ब) वांछू व गोस्वामी समिती 

क) तारकुंडे समिती 

ड) गोपालकृष्णन समिती 


२) राष्टीय अल्पसंख्यांक आयोगाचे अध्यक्ष व सदस्य यांचा कार्यकाल किती वर्षाचा असतो ?

अ) पाच वर्षे✅

ब) सहा वर्षे 

क) तीन वर्षे

ड) दोन वर्षे


३) राष्ट्रीय मानवी हक्क आयोगाच्या अध्यक्षपदी कुणाची नियुक्ती होते ?

अ) उच्च न्यायालयाचे निवृत्त मुख्य न्यायाधीश

ब) सर्वोच्य न्यायालयाचे निवृत्त मुख्य न्यायाधीश

क) उच्च न्यायालयाचे निवृत्त न्यायाधीश

ड) सर्वोच्य न्यायालयाचे निवृत्त सरन्यायाधीश✅



४) आचारसंहिता तयार करण्याचे काम कोण करते ?

अ) केंद्र सरकार

ब) राज्य सरकार

क) जिल्हाधिकारी

ड) निवडणूक आयोग✅


५) कलम १६९ नुसार विधानपरिषदेची निर्मिती करण्याचा अधिकार कुणाला असतो ?

अ) केंद्र

ब) राज्य✅

क) दोन्ही

ड) यापैकी नाही


6) भारतात वृत्तपत्र स्वतंत्र चा हक्क कोणी दिला आहे?

१.प्रेस ट्रस्ट ऑफ इंडिया

२.भारतीय राज्यघटना✅

३.माहिती व प्रसारण मंत्रालय

४.प्रेस कोन्सिल ऑफ इंडिया


7) विधानपरिषदेची सदस्य संख्या विधानपरिषडेच्या सदरस्य संख्येच्या किती पट असते?

१.२/३

२.१/४

३.१/३✅

४.३/४


8.खालीलपैकी नियोजन आयोगाचा अध्यक्ष कोण असतो?

१. नियोजन मंत्री

२.वित्तमंत्री

३.पंतप्रधान✅

४.राष्ट्रपती


9. केंद्र राज्य आर्थिक संसाधनांची विभागणी करणेबाबत शिफारस कोण करते?

१.राष्ट्रीय विकास परिषद

२.आंतरराज्य परिषद

३.नियोजन आयोग

४.वित्त आयोग✅


10. संस्थानांच्या विलीनीकरणाबाबत सर्वात महत्वाची भूमिका कोणी बजावली?

१.जवाहरलाल नेहरू

२.सरदार पटेल✅

३.महात्मा गांधी

४.मोतीलाल नेहरू


1) आर्थिक आणीबाणी राज्यघटनेतील कोणत्या कलमानुसार लागते ?

अ) कलम ३५२

ब) कलम ३५६

क) कलम ३६०✅

ड) कलम ३६२

====================

२) ४४ व्या घटनादुरुस्तीने कलम ३५२ मधील कोणती तरतूद बदलण्यात आली ?

अ) युद्ध

ब) परकीय आक्रमण

क) अंतर्गत अशांतता✅

ड) वरीलसर्व

===================

३) कोणतेही विधेयक (धनविधेयक सोडून) विधान परिषद किती दिवस विलंब करू शकते ?

अ) दोन महिने

ब) तीन महिने

क) चार महिने✅

ड) सहा महिने

====================

४) भारतात कोणत्या केंद्रशाशीत प्रदेशाला स्वतःचे उच्च न्यायालय आहे ?

अ) चंडीगड

ब) लक्षद्वीप

क) दिल्ली✅

ड) महाराष्ट्र

====================


५) कनिष्ठ न्यायालयावर देखरेख करण्याचा अधिकार कुणाला आहे ?

अ) उच्च न्यायालय✅

ब) सर्वोच्य न्यायालय

क) दोन्ही

ड) यापैकी नाही 

====================

६) कोणत्या कलमानुसार उच्च न्यायालयात याचिका दाखल करता येते ?

अ) कलम १३

ब) कलम ३२

क) कलम २२६✅

ड) यापैकी नाही

=================

७) केंद्र व राज्य यांच्यातील संबधावर प्रकाश टाकण्यासाठी १९८३ मध्ये कोणत्या आयोगाची नेमणूक करण्यात आली ?

अ) राजमन्नार आयोग

ब) सच्चर आयोग

क) सरकारिया आयोग✅

ड) व्ही. के. सिंग

====================

८) राज्य घटनेतील कोणत्या कलमानुसार वित्त आयोगाची स्थापना करण्यात आली आहे ?

अ) कलम २८०✅

ब) कलम २८२

क) कलम २७५

ड) कलम २८४

====================

९) आंतरराज्जीय नदी विवाद सोडविण्यासाठी राज्य घटनेत कोणत्या कलमाची तरतूद करण्यात आली आहे ?

अ) कलम २६१

ब) कलम २६२✅

क) कलम २६३

ड) कलम २६४

====================


१०) निवडणूक आयोगाची तरतूद कोणत्या कलमानुसार राज्यघटनेत आहे ?

अ) कलम ३२४✅

ब) कलम ३२५

क) कलम ३२६

ड) कलम ३२७

===================


1. भारतीय राज्यघटनेच्या ----- कलमानुसार स्वातंत्र्याचा अधिकार देण्यात आलेला आहे?

१.19 ते 22✅

२.31 ते 35

३.22 ते 24

४.31 ते 51


2. राज्यसभेचे सभापती आपला राजीनामा ----- यांच्याकडे सादर करतात.

१.राष्ट्रपती✅

२.उपराष्ट्रपती

३.पंतप्रधान

४.राज्यपाल


3. सर्वोच्च न्यायालयाच्या इतर न्यायधिशांची नेमणूक ----- करतात?

१.राष्ट्रपती

२ राज्यपाल

३.पंतप्रधान

४.सरन्यायाधिशांच्या सल्ल्याने राष्ट्रपती✅



4. ----- रोजी पंडित नेहरूंची घटनेची उद्देशपत्रिका/प्रस्तावना लिहिली?

१.11 डिसेंबर 1946✅

२.29 ऑगस्ट 1947

३.10 जानेवारी 1947

४.9 डिसेंबर 1946



5. भारतीय राज्यघटेनेच्या ----- परीशिष्टात विविध शपथ व नमुने दिलेले आहेत.


१.परिशिष्ट-1

२.परिशिष्ट-2

३.परिशिष्ट-3✅

४.परिशिष्ट-4


6. सध्या समावर्ती सूचीमध्ये ----- विषयांचा समावेश करण्यात आलेला आहे.

१.47✅

२.48

३.52

४.यापैकी नाही



7. भारतीय घटना समितीचे अध्यक्ष कोण होते?

१.डॉ. आंबेडकर

२.डॉ. राजेंद्रप्रसाद✅

३.पंडित नेहरू

४.लॉर्ड माऊंटबॅटन



8. घटना मसुदा समितीचे अध्यक्ष कोण होते?

१.डॉ. राजेंद्रप्रसाद

२.डॉ. आंबेडकर✅

३.महात्मा गांधी

४.पंडित नेहरू



9. खालीलपैकी संसदेचे स्थायी सभागृह कोणते?

१.लोकसभा

२.विधानसभा

३.राज्यसभा✅

४.विधानपरिषद


10. लोकसभापतीची निवड कोण करतो/करते?

१. लोकसभा सदस्य✅

२.मंत्रीमंडळ

३. राज्यसभा सदस्य

४. राष्ट्रपती


1. भारतीय राज्यघटनेच्या ----- कलमानुसार स्वातंत्र्याचा अधिकार देण्यात आलेला आहे?

१.19 ते 22✅

२.31 ते 35

३.22 ते 24

४.31 ते 51


2. राज्यसभेचे सभापती आपला राजीनामा ----- यांच्याकडे सादर करतात.

१.राष्ट्रपती✅

२.उपराष्ट्रपती

३.पंतप्रधान

४.राज्यपाल


3. सर्वोच्च न्यायालयाच्या इतर न्यायधिशांची नेमणूक ----- करतात?

१.राष्ट्रपती

२ राज्यपाल

३.पंतप्रधान

४.सरन्यायाधिशांच्या सल्ल्याने राष्ट्रपती✅



4. ----- रोजी पंडित नेहरूंची घटनेची उद्देशपत्रिका/प्रस्तावना लिहिली?

१.11 डिसेंबर 1946✅

२.29 ऑगस्ट 1947

३.10 जानेवारी 1947

४.9 डिसेंबर 1946



5. भारतीय राज्यघटेनेच्या ----- परीशिष्टात विविध शपथ व नमुने दिलेले आहेत.


१.परिशिष्ट-1

२.परिशिष्ट-2

३.परिशिष्ट-3✅

४.परिशिष्ट-4


6. सध्या समावर्ती सूचीमध्ये ----- विषयांचा समावेश करण्यात आलेला आहे.

१.47✅

२.48

३.52

४.यापैकी नाही



7. भारतीय घटना समितीचे अध्यक्ष कोण होते?

१.डॉ. आंबेडकर

२.डॉ. राजेंद्रप्रसाद✅

३.पंडित नेहरू

४.लॉर्ड माऊंटबॅटन



8. घटना मसुदा समितीचे अध्यक्ष कोण होते?

१.डॉ. राजेंद्रप्रसाद

२.डॉ. आंबेडकर✅

३.महात्मा गांधी

४.पंडित नेहरू



9. खालीलपैकी संसदेचे स्थायी सभागृह कोणते?

१.लोकसभा

२.विधानसभा

३.राज्यसभा✅

४.विधानपरिषद


10. लोकसभापतीची निवड कोण करतो/करते?

१. लोकसभा सदस्य✅

२.मंत्रीमंडळ

३. राज्यसभा सदस्य

४. राष्ट्रपती


1.भारतीय राज्यघटनेच्या परिशिष्ट चारमध्ये कशाचा समावेश आहे?

1. राज्यसभेत राज्याचे व केंद्रशासित प्रदेशांचे प्रतिनिधित्व ✅

2. राष्ट्रपती , पंतप्रधान वगैरे यांचे वेतन व भत्ते

3. राष्ट्रपती , मंत्री, न्यायाधीश वगैरे यांनी घ्यायवायच्या शपथा

4. यापैकी नाही


2.विधेयक वित्त विधेयक आहे का नाही असा प्रश्न उदभवल्यास अंतिम निर्णय कोणाचा असतो?

1. राष्ट्रपती

2. उपराष्ट्रपती

3. लोकसभेचे सभापाती✅

4. पंतप्रधान


3. भारतीय घटनेच्या अनुच्छेद 312 अनुसार भारतात किती अखिल भारतीय सेवा गठीत करण्यात आल्या आहेत?

1. चौदा

2. दोन

3. तीन✅

4. सोळा


4. भारतीय संविधानाच्या १९(१) व्या कलमात खालीलपैकी कोणत्या स्वातंत्र्याचा विशेषत्वाने समावेश नाही?

1. भाषण व अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य

2. मुद्रण स्वातंत्र्य

3. भरताचया राज्यक्षेत्रात सर्वत्र मुक्तपणे संचार स्वातंत्र्यं 

4. विनाशस्त्र व शांततेने सर्वत्र मुक्तपणे संचार स्वातंत्र्य✅


5.राज्यघटनेने खालीलपैकी कोणते वैशिष्ट्य जर्मनीच्या वायमर राज्यघटने कडून स्वीकारले आहे?

1.केंद्रसत्ता प्रबळ असलेल्या संघराज्याची संकल्पना

2.राष्ट्रपतींच्या निवडणुकीची पद्धत

3.प्रजासत्ताक आणि न्यायाची संकल्पना

4.राष्ट्रीय आणीबाणीच्या काळात मूलभूत अधिकारा संबंधित तरतुदी✅


6. भारत हे गणराज्य आहे याचा अर्थ..

अ)येथे लोकशाही आहे

ब)राष्ट्रपती लोकांनी अप्रत्यक्षपणे निवडून दिलेला असतो

क)येथे संसदीय पद्धती आहे

ड)पंतप्रधान व त्याचे मंत्रिमंडळ लोकांनी निवडून दिलेले असते

1.अ फक्त

2.अ व ब

3.ब फक्त✅

4.क व ड 


7. भारतीय राज्यघटनेच्या कलम......मधील तरतुदीनुसार, मानवी वाहतूक आणि भिक्षेगीरी किंवा या सारखी कोणतीही सक्तीची मजुरी हे मूलभूत हक्कांचे उल्लंघन आहे व शिक्षेस पत्र असेल.

1.२१

2.२२

३.२३✅

4.२४


8. राष्ट्रपती निवडणूक २०१७ बाबत खालीलपैकी कोणते विधान चुकीचे आहे?

1.विधानसभा सदस्यांच्या मताचे मूल्य हे त्याच्या राज्याच्या लोकसंख्येवर अवलंबून असते

2.संसद सदस्यांच्या मताचे मूल्य हे सर्वांच्या सारखेच असते

3.उत्तम प्रदेश विधानसभा सदस्यांच्या प्रत्येक मताचे मूल्य सर्वाधिक होते

4.गोवा विधानसभा सदस्यांच्या प्रत्येक मताचे मूल्य सर्वात कमी होते✅


9.भारताच्या खालीलपैकी कोणत्या राज्यामध्ये विधानपरिषद अस्तित्वात आहे?

अ)बिहार

ब)कर्नाटक

क)तेलंगणा

ड)मध्यप्रदेश

1.अ, ब, क✅

2.अ, ब, ड

3.ब, क, ड

4.अ, क, ड


10. राज्य निर्मितीचा क्रम चढत्या श्रेणीने लावा.

अ)हरियाणा

ब)मेघालय

क)तेलंगणा

ड)झारखंड

इ)गुजरात

1.इ, अ, ब, ड, क✅

2.अ, इ, ब, ड, क

3.ब, अ, इ, ड, क

4.इ, ब, अ, ड, क



 

1.भारतीय राज्यघटनेच्या परिशिष्ट चारमध्ये कशाचा समावेश आहे?

1. राज्यसभेत राज्याचे व केंद्रशासित प्रदेशांचे प्रतिनिधित्व ✅

2. राष्ट्रपती , पंतप्रधान वगैरे यांचे वेतन व भत्ते

3. राष्ट्रपती , मंत्री, न्यायाधीश वगैरे यांनी घ्यायवायच्या शपथा

4. यापैकी नाही


2.विधेयक वित्त विधेयक आहे का नाही असा प्रश्न उदभवल्यास अंतिम निर्णय कोणाचा असतो?

1. राष्ट्रपती

2. उपराष्ट्रपती

3. लोकसभेचे सभापाती✅

4. पंतप्रधान


3. भारतीय घटनेच्या अनुच्छेद 312 अनुसार भारतात किती अखिल भारतीय सेवा गठीत करण्यात आल्या आहेत?

1. चौदा

2. दोन

3. तीन✅

4. सोळा


4. भारतीय संविधानाच्या १९(१) व्या कलमात खालीलपैकी कोणत्या स्वातंत्र्याचा विशेषत्वाने समावेश नाही?

1. भाषण व अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य

2. मुद्रण स्वातंत्र्य

3. भरताचया राज्यक्षेत्रात सर्वत्र मुक्तपणे संचार स्वातंत्र्यं 

4. विनाशस्त्र व शांततेने सर्वत्र मुक्तपणे संचार स्वातंत्र्य✅


5.राज्यघटनेने खालीलपैकी कोणते वैशिष्ट्य जर्मनीच्या वायमर राज्यघटने कडून स्वीकारले आहे?

1.केंद्रसत्ता प्रबळ असलेल्या संघराज्याची संकल्पना

2.राष्ट्रपतींच्या निवडणुकीची पद्धत

3.प्रजासत्ताक आणि न्यायाची संकल्पना

4.राष्ट्रीय आणीबाणीच्या काळात मूलभूत अधिकारा संबंधित तरतुदी✅


6. भारत हे गणराज्य आहे याचा अर्थ..

अ)येथे लोकशाही आहे

ब)राष्ट्रपती लोकांनी अप्रत्यक्षपणे निवडून दिलेला असतो

क)येथे संसदीय पद्धती आहे

ड)पंतप्रधान व त्याचे मंत्रिमंडळ लोकांनी निवडून दिलेले असते

1.अ फक्त

2.अ व ब

3.ब फक्त✅

4.क व ड 


7. भारतीय राज्यघटनेच्या कलम......मधील तरतुदीनुसार, मानवी वाहतूक आणि भिक्षेगीरी किंवा या सारखी कोणतीही सक्तीची मजुरी हे मूलभूत हक्कांचे उल्लंघन आहे व शिक्षेस पत्र असेल.

1.२१

2.२२

३.२३✅

4.२४


8. राष्ट्रपती निवडणूक २०१७ बाबत खालीलपैकी कोणते विधान चुकीचे आहे?

1.विधानसभा सदस्यांच्या मताचे मूल्य हे त्याच्या राज्याच्या लोकसंख्येवर अवलंबून असते

2.संसद सदस्यांच्या मताचे मूल्य हे सर्वांच्या सारखेच असते

3.उत्तम प्रदेश विधानसभा सदस्यांच्या प्रत्येक मताचे मूल्य सर्वाधिक होते

4.गोवा विधानसभा सदस्यांच्या प्रत्येक मताचे मूल्य सर्वात कमी होते✅


🔸🔹🔸🔸🔹🔹🔸🔸🔹🔹🔹



प्रश्नमंजुषा- महाराष्ट्र पोलिस भरती


 १) नल्लामल्ला डोंगररांगा ह्या कोणत्या नद्यांना विभाजित करतात? 

१) कृष्णा व कोयना
२) कृष्णा व कावेरी💐💐
३) कृष्णा व गोदावरी
४) कृष्णा व पंचगंगा


 २) भारतीयांना शिक्षण देण्यासाठी पंचसूत्री योजना कोणी सुचविली? 

१) मेटकाफ
२) वॉर्डन
३) चार्ल्स ग्रँड💐💐
४) मेकॉले


 ३) पक्षांतर बंदी विरोधी तरतूद भारतीय राज्यघटनेत कितव्या परिशिष्टात नमूद आहे? 

१) १० वे💐💐
२) ७ वे
३) ९ वे
४) ११ वे


 ४) 'ए सेंच्युरी इज नॉट इनफ' पुस्तकाचे लेखक कोण आहेत? 

१) सचिन तेंडुलकर
२) सौरव गांगुली💐💐
३) कपिल देव
४) राहुल द्रविड


 ५) पोलिओ लसीचा शोध कोणी लावला? 

१) एडवर्ड जेन्नर
२) जोनास साल्क💐💐
३) विल्यम हार्वी
४) हरगोविंद खुराणा


 ६) पारंपरिक नृत्य 'पाईका' कोणत्या राज्याशी संबंधित आहे? 

१) सिक्कीम
२) उत्तराखंड
३) मध्यप्रदेश
४) झारखंड💐💐


 ७) शांती स्वरूप भटनागर पुरस्कार कोणत्या क्षेत्राशी संबंधित आहे? 

१) विज्ञान व तंत्रज्ञान💐💐
२) खेळ
३) समाज कार्य
४) साहित्य क्षेत्र


 ८) खालील पैकी कोणत्या पंतप्रधानाने पंतप्रधान असताना संसदेत बजेट सादर केले ? 

अ) जवाहरलाल नेहरू
ब) इंदिरा गांधी
क) राजीव गांधी
ड) अटल बिहारी वाजपेयी

१) अ व ड 
२) अ, ब, क, ड
३) अ, ब, क💐💐
४) फक्त ब


 ९) शंकराचार्यांनी चार मठांची स्थापना कोठे कोठे केली होती? 

१) काशी, पुरी, रामेश्वरम, द्वारका
२) बद्रीनाथ, सोमनाथ, हरिद्वार, पुरी
३) बद्रीनाथ, पुरी, श्रुंगेरी, द्वारका💐💐
४) श्रुंगेरी, पुरी, द्वारका, ऋषिकेष


 १०) 1962 च्या भारत चीन युद्धावर आधारित चित्रपट कोणता? 

१) आक्रोश
२) हकीकत💐💐
३) L.O.C.
४) फतेह


 ११) LASER Stand for -- 

1. Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation💐💐
2. Light Amplification by Spontaneous Emission of Radiation
3. Light Amplification by Stimulated Emission of Rays
4. Light Amplification by Stimulated Energy of Radiation


 १२)पिन कोड ची सुरवात कोणत्या वर्षी झाली? 

१) १९७१
२) १९७२💐💐
३) १९७५
४) १९८०


 १३) भारताची पहिली महिला वित्तमंत्री? 

१) इंदिरा गांधी💐💐(1969)
२) सरोजिनी नायडू
३) सुचेता कृपलानी
४) निर्मला सीतारमन


 १४) २०२०-२१ या वित्तीय वर्षासाठी किती टक्के वित्तीय तूट ठेवण्यात आली ? 

१) २.५%
२) ३.५%💐💐
३) ३.२%
४) ४.७%


 १५) कोणत्या खटल्यामध्ये मोठ्या जन स्वारस्यामुळे भारतीय सर्वोच्च न्यायालयाने न्यायालयाची कार्यवाही थेट-प्रसारित करण्याची घोषणा केली? 

१) स्वप्निल त्रिपाठी वि. भारतीय सर्वोच्च न्यायालय💐💐
२) पी यु सि एल वि. भारतीय केंद्रीय शासन
३) एम सी मेहता वि. भारतीय केंद्र शासन
४) श्याम नारायण चोकसी वि. भारतीय केंद्र शासन आणि इतर


 १६. भारताच्या कोणत्या न्यायाधीशाचे वडील हे भारताच्या एका राज्याचे मुख्यमंत्री होते? 

 उत्तर : न्यायमुर्ती रंजन गोगोई 


 १७. भारतात GST चे जनक म्हणून कोणाला ओळखल्या जाते? 

 उत्तर - अटल बिहारी वाजपेयी

रुपयाचे अवमूल्यन (Devaluation of Rupee) :

अवमूल्यनाचा अर्थ : रुपया परकीय चालनाच्या संदर्भात मागणी व पुरवठ्याच्या आधारे स्वस्त होत असल्यास आपण रुपया घसरत आहे, (Rupee is depreciating) असे म्हणतो.

अवमूल्यनामुळे सुद्धा रुपया परकीय चलनाच्या संदर्भात स्वस्त होत असतो.

मात्र अवमूल्यन सरकारने मुद्दाम घडवून आणलेले असते. अवमूल्यनाव्दारे रुपयाची किंमत परकीय चलनाच्या संदर्भात कमी करणे हा सरकारचा किंवा मध्यवर्ती बँकेचा (RBI) धोरणात्मक निर्णय असतो.


अवमूल्यनाचे परिणाम :


1) आयतीवरील परिणाम : अवमूल्यनामुळे भारत आयात करीत असलेल्या वस्तूंची किंमत भारतात वाढते. आयात महाग झाल्याने आयातदरांची आयातीची प्रवृत्ती कमी होऊन आयातीचे आकारमान कमी होण्याची परिस्थिती निर्माण होते.

2) निर्यातीवरील परिणाम : अवमूल्यनामुळे भारत निर्यात करीत असलेल्या वस्तूंची किंमत परदेशात कमी होते. भारतीय वस्तु परदेशात स्वस्त वाटायला लागल्याने परकीय आयातदार भारतीय वस्तूंची अधिक मागणी करायला लागतात. त्यामुळे भारताची निर्यात वाढण्याची परिस्थिती निर्माण होते.


अवमूल्यनाची यशस्वीतता :

अवमूल्यन यशस्वी होण्यासाठी देशाच्या आयात आणि निर्यात वस्तूंची मागणी मोठ्या प्रमाणात लवचिक (highly elastic demand) असावी.


अवमूल्यनाचे प्रयोग :

स्वातंत्र्यप्राप्तिनंतर रुपयाचे तीन वेळा अवमूल्यन घडवून आणण्यात आले होते.


पहिले अवमूल्यन, 1949 –

26 सप्टेंबर 1949 या दिवशी रुपयाचे अमेरिकन डॉलरच्या संदर्भात 30.5 टक्क्यांनी अवमूल्यन घडवून आणण्यात आले. पाउंड स्टर्लिंगच्या संदर्भात हे अवमूल्यन घडवून आणण्यात आले नाही.

अवमूल्यनामुळे एका रुपयाची डॉलरमधील किंमत 30.2 सेंटस वरुन 21 सेंटस पर्यंत कमी झाली. तसेच एका रुपयाची सोन्यातील किंमत 0268601 ग्रॅम्स वरून 0.186621 ग्रॅम्स पर्यंत कमी झाली.

अवमूल्यनामुळे भारताची व्यापार तुट कमी झाली. 1948-49 मध्ये 185.1 कोटी रुपये असलेली व्यापार तूट 1949-50 मध्ये 141.9 कोटी तर 1950-51 मध्ये 49.6 कोटी रुपये एवढी कमी झाली. मात्र हा अनुकूल परिणाम फार काळ टिकला नाही. 1951-52 मध्ये तूट वाढून 237.1 कोटी रुपये झाली.

तत्कालीन अर्थमंत्री – जॉन मथाई


दुसरे अवमूल्यन, 1966 –

6 जून 1966 रोजी रुपयाचे अवमूल्यन अमेरिकन डॉलर व इतर हार्ड यूरोपियन चलनांच्या संदर्भात 36.5 टक्क्यांनी घडवून आणण्यात आले.

या अवमूल्यनामुळे रुपयाचा विनिमय दर 4.76 रुपये प्रती डॉलर वरून 7.50 रुपये प्रती डॉलर असा कमी झाला.

तसेच एका रुपयाची सोन्यातील किंमत 0.186621 ग्रॅम्स वरून 0.118489 ग्रॅम्स पर्यंत कमी झाली.

या अवमूल्यनाची उद्दिष्टे –

1) भारताची हार्ड चलन देशांकडून होणारी आयात कमी करणे.

2) भारताची निर्यात वाढविणे.

3) भारताचा व्यापारतोल कमी करणे.

अवमूल्यनामुळे भारताची निर्यात वाढली मात्र दुष्काळी वर्षामुळे अन्नधान्याची आयात करावी लागल्याने व्यापार तूट अपेक्षेप्रमाणे कमी झाली नाही.

तत्कालीन अर्थमंत्री – सचिव चौधरी



तिसरे अवमूल्यन, 1991 –

जुलै 1991 मध्ये रुपयाचे अवमूल्यन तीन टप्प्यांमध्ये जगातील महत्वाच्या चलनांच्या संदर्भात (डॉलर, पाउंड, मार्क, येन, फ्रँक इ.) घडवून आणण्यात आले.

i) 1 जुलैला 9.5 टक्क्यांनी.

ii) 3 जुलैला 10 ते 10.78 टक्क्यांनी.

iii) 15 जुलैला 2 टक्क्यांनी. तिन्ही टप्पे मिळून रुपयाचे अवमूल्यन सुमारे 20 टक्क्यांनी झाले.

तत्कालीन वित्तमंत्री – डॉ. मनमोहनसिंग.


☘☘☘☘☘☘☘☘☘☘☘☘☘

अर्थसंकल्पाचे प्रकार

▪️* पारंपरिक अर्थसंकल्प (Traditional Budget) :- 

» पारंपरिक अर्थसंकल्पात मुख्यत: सरकारला विविध मार्गानी प्राप्त होणारा आय व विविध बाबींवर होणारा खर्च याचे वितरण असते, त्याअंतर्गत कोणत्या क्षेत्रावर वा बाबींवर किती खर्च होईल याचा उल्लेख असतो, मात्र त्या खर्चाने काय परिणाम होईल याचा उल्लेख नसतो.


▪️* निष्पादन अर्थसंकल्प (Performance Budget) :- 

निष्पादन अर्थसंकल्पाचा मुख्य भर वित्तीय संसाधनांची विभागणी अधिक कार्यक्षम व परिणामकारकरीत्या होण्यासाठी प्रदानांवर आधारित (Output – oriented) अर्थसंकल्प निर्मिती करणे हे अंतर्भूत आहे. निष्पादन अर्थसंकल्पाचा पहिला प्रयोग यूएसएमध्ये झाला.


▪️* शून्याधारित अर्थसंकल्प (Zero Based Budget):- 

» शून्याधारित अर्थसंकल्प याचा अर्थ दरवर्षी नव्याने विचार करून (मागील अथवा चालू वर्षांची खाती व त्यांच्या रकमा आधारभूत न मानता) जमा व खर्च अंदाज करणे तसेच खर्चाची योजना तयार करताना प्रत्येक बाबीवरील खर्च आणि त्यापासून सामाजिक लाभ यांचा हिशोब मांडणे आणि खर्चासाठी प्राधान्यक्रम ठरवून खर्चाला मंजुरी देणे असा आहे.

» पीटर पिहर यांना या अर्थसंकल्पाचे प्रवर्तक मानले जाते. 

» भारतात महाराष्ट्र राज्याने १ एप्रिल १९८६ रोजी शून्याधारित अर्थसंकल्प साजरा केला. 

» त्या वेळी महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री शंकरराव चव्हाण होते. वित्तमंत्री सुशीलकुमार शिंदे व वित्त राज्यमंत्री श्रीकांत जिचकर होते. 

» २००१मध्ये आंध्र प्रदेशात शून्याधारित अर्थसंकल्प मांडण्यात आला. (हा शेवटचा प्रयोग होता.)

संयुक्त पूर्व परीक्षा प्रश्नसंच



1. संसदेच्या दोन्ही सभागृहांसह एकत्र बसणे खालीलप्रमाणे आहे.
 [अ] भारताचे उपाध्यक्ष
 [बी] घटना दुरुस्ती विधेयक स्वीकारणे
 [सी] ज्यावर दोन्ही सभागृहे सहमत नाहीत असे विधेयक विचारात घेण्यासारखे आहे.✅✅
 [डी] भारतीय राष्ट्रपती पदाची निवडणूक

 2.जनरल विधेयकाशी संबंधित गतिरोध दूर करण्यासाठी संसदेच्या दोन सभागृहांची बैठक कोण बोलवते?
 [अ] अध्यक्ष✅✅
 [ब] मंत्रिपरिषद
 [सी] लोकसभा अध्यक्ष
 [डी] राज्यसभेचे अध्यक्ष

 3. भारतीय संसदेच्या दोन सभागृहांची संयुक्त बैठक कोणत्या संदर्भात होते?
 [अ] संविधान दुरुस्ती विधेयक
 [बी] वित्त विधेयक
 [सी] सामान्य विधेयक✅✅
 [डी] भारताच्या उपराष्ट्रपतीपदाची निवडणूक

 4.संसदेच्या सलग दोन अधिवेशनांमध्ये जास्तीत जास्त वेळ किती?
 [ए] 1 महिना
 [बी] 3 महिने
 [सी] 6 महिने✅✅
 [डी] 12 महिने

 5.संसदेची किती अधिवेशने आहेत?
 [अ] बजेट सत्र
 [बी] मॉन्सून सत्र
 [सी] हिवाळी अधिवेशन
 [डी] वरील सर्व✅✅

 6.भारतीय संसदेचे सार्वभौमत्व    प्रतिबंधित आहे.
 [अ] भारतीय राष्ट्रपतींच्या अधिकारांनी
 [बी] न्यायालयीन पुनरावलोकन✅✅
 [सी] विरोधी पक्षाच्या नेत्यांकडून
 [पंतप्रधान] भारताच्या पंतप्रधानांच्या अधिकारांची
---------------------------------------------------

🔰 ‘भारतीय अस्पृश्यतेचा प्रश्न’ हा ग्रंथ कोणी लिहिला?
-----वि.रा. शिंदे

🔰मस्लीम लीगची स्थापना कोठे झाली?
----- ढाका

🔰 रवींद्रनाथ टागोर हे कोणत्या भाषेतील कवी आहे ?
➖ बगाली.

🔰WTO चे पूर्ण रूप काय आहे ?
➖वर्ल्ड ट्रेड आॅर्गनायझेशन.

🔰तांबे या खनिजासाठी महाराष्ट्रातील कोणता जिल्हा प्रसिद्ध आहे ?
➖चद्रपूर.

🔰मळा व मुठा या नद्या कोणत्या शहरातून वाहत जातात ?
➖पणे.

🔰भारतीय गानकोकिळा म्हणून कोणाला ओळखले जाते ?
➖ लता मंगेशकर.

🔰विधवांच्या शिक्षणासाठी अनाथ बालिकाश्रम कोणी स्थापन केला ?
Ans -: महर्षी धौडों केशव कर्वे

🔰सभाषचंद बोस यांनी कोणत्या पक्षाची स्थापना केली ?
 Ans-: फॉरवर्ड ब्लॉक

🔰कषय : संक्रामक रोग :: कॅन्सर:.......
Ans-: असंक्रामक रोग

🔰महाराष्ट्रात......... प्रशासकीय विभाग आहेत.
Ans -: 6

🔰महाराष्ट्रातील पेंच राष्ट्रीय उद्यान खालीलपैकी कोठे आहे ?
Ans-: नागपूर

🔰राधानगरी धरण.......नदीवर बांधण्यात आलेले आहे.
Ans -: भोगावती

🔰गरामगीता हा काव्य ग्रंथ.......यांनी नी रचला आहे.
Ans-:श्री तुकडोजी महाराज

🔰फसबुकचे संस्थापक कोण ?
Ans-:मार्क झुकेरबर्ग


🔰काझीरंगा राष्ट्रीय उद्यान कोणत्या राज्यात आहे ?
Ans-:आसाम

🔰वदेमातरम हे राष्ट्रीय गान कोणी लिहिले ?
Ans-:बंकीमचंद्र चॅटर्जी

🔰यनोचे आंतरराष्ट्रीय न्यायालय कोठे आहे ?
 Ans-:हेग

🔰दास कॅपिटल हा ग्रंथ कोणी लिहिला ?
Ans -: कार्ल मार्क्स

🔰भारतात राष्ट्रीय विज्ञान दिन कोणत्या तारखेस साजरा करतात.
 Ans-:28 फेब्रुवारी

🔰भारतीय संविधानाचा सरनामा म्हणजे काय ?
Ans-:प्रस्तावना

🔰महाराष्ट्रातील प्रमुख हातमाग वस्त्रोद्योग केंद्र कोणते ?
 Ans-:इचलकरंजी


 Q1) औद्योगिक धोरणा बद्दल खालील विधान ओळखा

1) 24 जुलै 1994 रोजी केंद्र शासनाने आपले नवीन औद्योगिक धोरण जाहीर केले.
2) देशातील उद्योगधंद्यांच्या वाढीस व तांत्रिक प्रगतीस पोषक वातावरण निर्माण करणे
3) आंतरराष्ट्रीय स्पर्धेत आत्मविश्वासपूर्वक उतरण्याची क्षमता निर्माण करणे हा हेतू

१) सर्व बरोबर
२) 1 व 2 बरोबर
३) 2 व 3 बरोबर 💐💐
४) सर्व चूक



 Q2) ____ या प्रकारच्या बेरोजगारीस 'बारमाही न्यून रोजगार' किंवा 'व्यापक प्रच्छन्न बेरोजगारी' असेही म्हटले जाते.

१) हंगामी बेरोजगारी
२) खुली बेरोजगारी
३) सुशिक्षित बेरोजगार
४) अदृश्य बेरोजगारी 💐💐



 Q3)
 समितीचे नाव                         विषय

A) सुबिमल दत्त            1) सार्वजनिक  उद्योग बाबतच्या  धोरणात सुधारणा               
                                                 
                                 

B) सेनगुप्ता                 2) लघु उद्योगांचा   दर्जा               
                               

C) अबिद हुसेन            3) कर सुधारणा

D) डॉ. राजा चेलय्या     4) औद्योगिक परवाना धोरण समिती           
                                 

       A      B      C      D
१)    1      2      3       4
२)    2      1      4       3
३)    3      4      1       2
४)    4      1      2       3💐💐


 Q4) एखाद्या देशातील स्थूल राष्ट्रीय उत्पादन (GNP) वजा घसारा म्हणजे _

१) निव्वळ राष्ट्रीय उत्पादन 💐💐
२) स्थूल देशांतर्गत उत्पादन
३) निव्वळ देशांतर्गत उत्पादन
४) या पैकी नाही

     
 Q5) नॅशनल रिन्युअल फंड खालील पैकी कशाशी निगडित आहे ?

१) कारखान्याची पुनर्रचना व आधुनिकीकरण
२) असंघटित कामगारांना विमा संरक्षण
३) बेरोजगारांना बेरोजगार भत्ता
४) सुशिक्षित बेरोजगारांना स्वयंरोजगार साहाय्य

१) सर्व बरोबर
२) फक्त 2 बरोबर
३) फक्त 1 बरोबर 💐💐
४) फक्त 3 बरोबर


Q6) समावेशक आर्थिकवृद्धी (Inclussive Growth) म्हणजे

१) जलद विकास
२) औद्योगिक विकास
३) गरिबांचे जीवनमान सुधारणारा विकास 💐💐
४) समतोल प्रादेशिक विकास


Q7) महाराष्ट्र राज्यातील पहिला साखर कारखाना खालील पैकी कोठे उभा राहिला ?

१) हरेगाव (बेलापूर- अहमदनगर) 💐💐
२) प्रवरानगर (लोणी- अहमदनगर)
३) माळेगाव (बारामती- पुणे)
४) सोनई (नेवासे- अहमदनगर)

.(प्रवरानगर ला सहकारी तत्वावर उभारण्यात आलेला पहिला साखर कारखाना आहे....)


Q8)
1) निर्यात आयात बँकेची स्थापना 1 जानेवारी 1982 रोजी झाली
2) या आधी आयात निर्यातीशी निगडित पतपुरावठ्याची जबाबदारी (IDBI) भारतीय औद्योगिक विकास बँकेच्या आंतरराष्ट्रीय पतपुरवठा विभागावर होती
3) भारताच्या परराष्ट्रीय व्यापाराच्या संदर्भात EXIM बँकेचे स्थान 'सर्वोच्च वित्तसंस्था' असेच आहे

१) 1 व 3 बरोबर
२) सर्व बरोबर 💐💐
३) फक्त 3 बरोबर
४) 1 व 2 बरोबर



Q9) खालील योग्य विधान ओळख

1) कंट्रोलर जनरल ऑफ अकाउंट्स ची स्थापना ऑक्टोबर 1976 मध्ये झाली
2) रेल्वे आणि रक्षा मंत्रालय यांच्या अंतर्गत येत नाही
3) कंट्रोलर जनरल ऑफ अकाउंट्स यांनी ठेवलेले हिशेब व त्यांच्या अहवालाची भारताचे सरहिशेबतपासनीस यांच्या कडून तपासणी केली जाते
4) कंट्रोलर जनरल ऑफ अकाउंट्स वित्त मंत्रालयाच्या अंतर्गत काम करते

१) सर्व बरोबर 💐💐
२) 1 व 4 बरोबर
३) फक्त 1 व 2 बरोबर
४) सर्व चूक


Q10)

वित्त आयोग                        अध्यक्ष
A) 12 वा वित्त आयोग   1) ऐन के सिंग
B) 13 वा वित्त आयोग   2) वाई वि रेड्डी
C) 14 वा वित्त आयोग   3) विजय केळकर
D) 15 वा वित्त आयोग   4) सी रंगराजन
       A    B    C     D
१)   1     2     3    4
२)   4     2    3     1
३)   4     3    2     1 ✅
४)   1     3    2     4

〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️

भारताची_राष्ट्रीय_प्रतिके

♻️ राष्ट्रध्वज : तिरंगा  


♻️ राष्ट्रीय मुद्रा : रुपया


♻️ राष्ट्रचिन्ह : राजमुद्रा

  

ब्रीदवाक्य  सत्यमेव जयते (सत्याचा विजय होवो)


Q : भारताचा राष्ट्रीय प्राणी कोणता आहे?

उत्तर: वाघ


Q : भारताचा राष्ट्रीय पक्षी कोणता आहे?

उत्तरः मोर 


Q : भारतातील राष्ट्रीय जलचर जीव कोणता आहे?

उत्तरः गंगा डॉल्फिन


Q : भारताचे राष्ट्रीय फळ कोणते आहे?

उत्तरः आंबा


Q :भारताचे राष्ट्रीय फूल कोणते आहे?

उत्तर: कमळ


Q :  भारताचे राष्ट्रीय झाड कोणते आहे?

उत्तर: वटवृक्ष (दिर्घायूचे प्रतिक)


Q : भारताचा राष्ट्रीय खेळ कोणता आहे?

उत्तरः हॉकी


Q : भारताच्या राष्ट्रीय ध्वजाची लांबी आणि रुंदी यांच्यातील गुणोत्तर किती आहे?

उत्तर - 3 : 2


Q :भारताचे राष्ट्रगीत कोणी लिहिले?

उत्तर - रवींद्रनाथ टागोर


Q : भारताचे राष्ट्रगीत कोणते आहे?

उत्तरः वंदे मातरम्

GK One Liner


1) प्लासीचे युद्ध कोणत्या वर्षी झाले ?

👉 1757


2) आत्मीय सभेची स्थापना कोणी केली ?

👉 राजा राममोहन रॉय


3) वेदाकडे परत चला असा उपदेश कोणी दिला ?

👉 स्वा. दयानंद सरस्वती


4) प. रमाबाईंच्या शारदा सदन ची स्थापना कधी केली ?

👉 ११ मार्च १८८९


5) SNDT विद्यापीठ मुंबई ची स्थापना कोणी केली ?

👉 म. कर्वे


6) कामगार संघटनेचे जनक म्हणून कोणाला संबोधले जाते ?

👉 नारायण मेघाजी लोखंडे


7) डिस्प्रेड क्लासेस मिशनची स्थापना कोणी केली ?

👉 विठ्ठल रामजी शिंदे


8) विटाळ विध्वंसक हे पुस्तक कोणाचे आहे ?

👉 गोपाळबुवा वलंगकर


9) डॉ. आंबेडकरांनी धर्मांतराची घोषणा कुठे केली ?

👉 येवला


10) इ. स. 1920 मध्ये कम्युनिस्ट पार्टी ऑफ इंडिया या संघटनेची स्थापना कोणी केली ?

👉 मानवेंद्रनाथ रॉय


11) भारतात पहिला फॅक्टरी ॲक्ट कधी जाहीर झाला ?

👉 1881


12) इंग्रजांच्या कोणत्या कायद्याच्या विरोधात स. पटेल यांनी बार्डोली सत्याग्रह केला ?

👉 सेटलमेंट ॲक्ट


13) भारतातून शिक्षणासाठी परदेशात जाणारी महिला कोण ?

👉 अन्नपूर्णा


14) लोकहितवादी म्हणून कोणत्या समाजसुधारकास ओलखले जाते ?

👉 गोपाळ हरी देशमुख


15) मूकनायक हे पाक्षिक कोणी सुरू केले ?

👉 डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर


16) गांधी - आयर्विन करार कोणत्या दिवशी झाला ?

👉 5 मार्च 1931


17) मुस्लिम लीग ची स्थापना कोणत्या शहरात करण्यात आली होती ?

👉 ढाका


18) राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाचे मुख्यालय कोणत्या ठिकाणी आहे ?

👉 नागपुर


19) सुभाष चंद्र बोस यांना देशनायक म्हणून कोणी संबोधले ?

👉 रवींद्रनाथ टागोर


20) म. गांधीजींचे पूर्ण नाव काय आहे ?

👉 मोहनदास करमचंद गांधी

भारतातील सर्वात उंच, सर्वात मोठे


१. सर्वोच्च पुरस्कार - भारतरत्न

२. सर्वोच्च शौर्य पुरस्कार - परमवीर चक्र

३. सर्वात लांब नदी - गंगा (२५२५ किमी)

४. सर्वात मोठी उपनदी - यमुना (१३७६ किमी)

५. सर्वात मोठा तलाव - वुलर तलाव (कश्मीर)खारट पाण्याचा 

६. सर्वात मोठा तलाव - चिल्का (ओरिसा)

७. सर्वात मोठा मानवनिर्मित तलाव - गोविंद वल्लभपंत सागर (रिहंद धरण)

८. सर्वात उंच शिखर - काराकोरम (८६११ मी)

९. सर्वात जास्त लोकसंख्या असलेले शहर - मुंबई आकाराने 

१०. सर्वात मोठे राज्य - राजस्थान

१०. सर्वात जास्त लोकसंख्या असलेले राज्य - उत्तरप्रदेश

११. सर्वात उंच धबधबा - कुंचिकल धबधबा (४५५ मी, शिगोमा कर्नाटक)

१२. सर्वात मोठा त्रिभुज प्रदेश - सुंदरबन (पश्चिम बंगाल)त्रिभुज प्रदेश नसणारी

१३. सर्वात मोठी नदी - नर्मदा आणि तापीनदीवरील 

१४. सर्वात मोठा पूल - महात्मा गांधी सेतू, पटना (५५७५ मी)

१५. सर्वात मोठे गुहा मंदिर - एल्लोरा

१६. सर्वात लांब रोड - ग्रांड ट्रंक रोड   

१७. सर्वात उंचीवरील रोड - खारदुंगला मधील रोड (लेह-मनाली भागामध्ये)

१८. सर्वात मोठी मस्जिद - जामा मस्जिद (दिल्ली)

१९. सर्वात उंच दरवाजा - बुलंद दरवाजा, 

२०. ५३. मी (फत्तेहपुर सिक्री)

२१. सर्वात मोठी सार्वजनिक क्षेत्रातील बँक - भारतीय स्टेट बँक

२२. सर्वात लांब कनाल - इंदिरा गांधी कनाल (राजस्थान)

२३. सर्वात मोठा घुमट - गोल घुमट (बीजापुर)

२४. सर्वात मोठे प्राणी संग्रहालय- झूलॉजिकल गार्डन (अलीपुर, कोलकाता)

२५. सर्वात मोठे म्यूजियम - इंडिया म्यूजियम (कोलकाता)

२६. सर्वात उंच धरण - तेहरी धरण,२६० मी

२६. सर्वात मोठे वाळवंट - थार वाळवंट (राजस्थान)

२८. सर्वात मोठा जिल्हा - कुच्छ (गुजरात)

२९. सर्वात जलद ट्रैन - शताब्दी एक्सप्रेस (दिल्ली-भोपाळ)

३०. सर्वात जास्त समुद्र किनारा असणारे राज्य - गुजरात, १६६० किमी

३१. सर्वात जास्त समुद्र किनारा असणारे दक्षिण भारतातील राज्य - आंध्र प्रदेश, ९७२ किमी

३२.सर्वात लांब रेल्वे मार्ग - आसाम ते कन्याकुमारी, ४२७२ किमी

३३.सर्वात मोठा प्लॅटफॉर्म - खरगपुर,८३३ मी (पश्चिम बंगाल)

३४.सर्वात उंचीवरील रेल्वे स्थानक - घूम (पश्चिम बंगाल)

३५. क्यूबा – जगातील साखरेचे कोठार.

३६. क्रांतीसिंह– नाना पाटील यांची उपाधी.

३७. क्लोरोफिल – झाडाची पाने या घटकामूळे हिरवी असतात.

३८. क्षत्रिय – हिंदूंच्या चार वर्णांपैकी दुसरा वर्ण.

३९. क्षय – बीसीजी लस ही या रोगाच्या प्रतिबंधतेसाठी वापरतात.

४०. खंडी – २० मणाचे माप.

४१. खंडेदाअमृत – गुरु गोविंदसिंग यांनी सुरु केलेला शीख दीक्षाविधी.

४२. खंबायत – भारतात सर्वप्रथम क्रिकेट येथे खेळले गेले.

४३. खडकवासला – नॅशनल डिफेन्स अकॅडमी येथे आहे.

४४. खालसा – गुरु गोविंदसिंग यांनी स्थापन केलेला पंथ.

४५. खैर – या झाडापासून कात मिळतो.

४६. खोपोली – महाराष्ट्रातील पहिले जलविद्युतकेंद्र.

४७. खोरासान – मध्ययुगात अफगाणिस्तानला या नावाने ओळखलं जाई.

४८. ख्रिश्चन – सर्वाधिक लोकसंख्या असलेला धर्म.

४९. गंगटोक – सिक्कीमची राजधानी.

५०. गंगा – गंगोत्री येथे उगम स्थान असणारी हि नदी उ.प्रदेश, बिहार, प.बंगाल या राज्यातून एकुण २५१० किमी चा प्रवास करत बंगालच्या उपसागराला मिळते.

५१. गंगा – भारताची राष्ट्रीय नदी.

५२. गंगा – भारतातील सर्वात लांब नदी.

५३. गंगाखेड – परभणी जिल्ह्यातील गोदावरी नदीकाठी असलेले संत जनाबाईचे समाधी स्थळ.

५४. गंगापूर – महाराष्ट्रातील पहिले मातीचे धरण.

५५. गंगोत्री – गंगा नदीचे उगम स्थान.

५६. गणेश – महाभारत लिहीणारा व्यासांचा लेखणिक.

५७. गतिशास्त्र – गती व प्रेरणा यांचा अभ्यास करणारी भौतिकशास्त्राचीएक उपशाखा.

५८. गरमसूर – वर्धा जिल्ह्यातील सर्वात उंच शिखर.

५९. गरूड – पक्ष्यांचा राजा, विष्णुचे वाहन.

६०. गलगंड – आयोडीन या घटका अभावी होणारा रोग.

६१. गांडिव – महाभारतातील अर्जुनाचे धनुष्य.

६२. गांधार – कौरवांचा मामा शकुनी हा य़ा देशाचा राजकुमार होता.

६३. गागोदे – आचार्य विनोबा भावे यांचे रायगड जिल्ह्यातील जन्मगाव.

६४. गाडगेबाबा –डेबूजी झिंगराज जाणोरकर यांचे टोपण नाव.

६५. गिजुभाई बधेका – भारतातील पहिल्या पूर्व प्राथमिक प्रशिक्षण महाविद्यालयाचे संस्थापक.

६६. गिरसप्पा – कर्नाटकातील प्रसिद्ध धबधबा.

६७. गीतगोविंद – जागतीक रसकाव्यातील पहिलं रसकाव्य.

६८. गीतांजली – रवींद्रनाथ टागोर यांना या काव्यसंग्रहासाठी नोबेल पारितोषिक मिळाले.

६९. गुगामल – मेळघाट (अमरावती) येथील राष्ट्रीय उद्यान.

७०. गुजरात – हे राज्य भारतातील सर्वाधिक समुद्रकिनारा लाभलेले राज्य आहे.

७१. गुरु – या ग्रहाला स्वतःभोवती फिरण्यास १० तास लागतात.

७२. गुरु – लाल रक्तरंजी ठिपका या ग्रहावर आहे.

७३. गुरु – सुर्यमालेतील सर्वात मोठा ग्रह.

७४. गुरुग्रंथ साहेब – शिखांचा पवित्र आद्यग्रंथ.

७५. गुरुनानक – शिखांचे पहिले गुरु.

यशाचा राजमार्ग प्रश्नसंच

 महात्मा गांधी यांना बापू ही उपाधी कोणी दिली?

उत्तर : सरोजिनी नायडू


 महात्मा गांधी यांना राष्ट्रपिता ही उपाधी कोणी दिली?

उत्तर : सुभाषचंद्र बोस


 महात्मा गांधी यांना मलंग बाबा ही उपाधी कोणी दिली होती?

उत्तर : खान अब्दुल गफार खान


 महात्मा गांधी यांना महात्मा ही उपाधी कोणी दिली होती?

उत्तर : रवींद्रनाथ टागोर आणि श्रद्धानंद स्वामी


 मध्यवर्ती वस्तुसंग्रहालय कोठे आहे?

उत्तर : नागपूर


 प्रादेशिक वस्तुसंग्रहालय कोठे आहे?

उत्तर : औरंगाबाद


माय स्पेस ची स्थापना केव्हा झाली होती?

उत्तर : 1 ऑगस्ट 2003


 आरआयपी चा फुल फॉर्म (RIP full form in marathi) काय आहे?

उत्तर : rest in peace आत्म्याला शांती मिळो.


 सीआरपीएफ चा फुल फॉर्म (CRPF Full form in marathi) काय आहे?

उत्तर : सेंट्रल रिझर्व पोलीस फोर्स (Central Reserve Police Force)


माय स्पेस ची स्थापना कोणी केली होती?

उत्तर : Tom Anderson आणि Chris DeWolfe.


नासा ही संस्था कोठे आहे?

उत्तर : वॉशिंग्टन


 fbp म्हणजे काय?

उत्तर : Flexible Benefits Plan (FBP)


WHO चा फुल फॉर्म (WHO full form in marathi) काय आहे?

उत्तर : World Health Organization जागतिक आरोग्य संघटना.


समुदाय आधारित पोषण व्यवस्थापन लागू करणारे पहिले राज्य कोणते?

उत्तर : मध्य प्रदेश



घराघरात मध्यान्ह भोजन (Mid-Day Meal) पुरविणारे पहिले राज्य कोणते?

उत्तर : मध्य प्रदेश


महाराष्ट्रातील पहिल्या फायटर पायलट ठरलेल्या महिला कोण?

उत्तर : अंतरा मेहता


 पाकिस्तान मध्ये आर्मीची पहिली लेफ्टनंट जनरल बनणारी महिला कोण?

उत्तर : निगार जोहर


 पाकिस्तान हवाई दलात नेमण्यात आलेल्या पहिल्या हिंदू पायलटचे नाव काय होते?

उत्तर : राहुल देव


सामुदायिक स्वयंपाक गृहांना जिओ टॅग प्राप्त करणारे पहिले राज्य कोणते?

उत्तर : उत्तर प्रदेश (यासाठी गुगलशी करार)


 पहिले नंबरलेस कार्ड कोणते?

उत्तर : Fam Pay


सरकारी भूमींच्या रक्षणासाठी अवकाश तंत्रज्ञान आणि कृत्रिम बुद्धिमत्ता वापरणारे भारतातील पहिले राज्य कोणते?

उत्तर : ओडिशा


‘गुगल क्लासरूम’ सुविधांची अंमलबजावणी करणारे पहिले राज्य कोणते?

उत्तर : महाराष्ट्र


प्रत्येक घरात एलपीजी गॅस जोडणी असणारे पहिले राज्य कोणते?

उत्तर : हिमाचल प्रदेश


 एथिकल कृत्रिम बुदिधमत्ता, ब्लॉकचेन आणि सायबर सुरक्षा धोरणांचे अनावरण करणारे भारतातील पहिले राज्य कोणते? 

उत्तर : तमिळनाडू


भारतात लसीकरणाची परवानगी मागणारी पहिली कंपनी कोणती?

उत्तर : फायझर


आयपीएलमध्ये खेळणारा पहिला अमेरिकन खेळाडू कोण होता?

उत्तर : अली खान


एकाच हंगामात २० गोल करणारा पहिला फुटबॉलपटू कोण होता?

उत्तर : लिओने मेस्सी


 भारतात लसीकरणाची परवानगी मागणारी पहिली भारतीय कंपनी कोणती होती?

उत्तर : सिरम इन्स्टिट्यूट


नोकरीची सुरक्षा आणि कामगारांच्या कौशल्य विकासासाठी पॅनेल स्थापन करणारे पहिले राज्य कोणते?

उत्तर : उत्तरप्रदेश


 सूक्ष्म, लघु व मध्यम उपक्रमांसाठी उदयोग (सुलभता) कायदयात सुधारणा करणारे पहिले राज्य कोणते?

उत्तर : कर्नाटक


ड्रोनच्या साह्याने टोळघाडीवर नियंत्रण ठेवणारा पहिला देश कोणता?

उत्तर : भारत


 आदिवासी वसतिगृहांसाठी ISO प्रमाणपत्र मिळवणारे पहिले राज्य कोणते?

उत्तर : ओडिसा


 गुराख्याकडून गाईचे शेण खरेदी करणारे पहिले राज्य कोणते?

उत्तर : छत्तीसगड (गोधन न्याय योजना)


 भारतात सर्वात पहिल्यांदा सूर्य कोणत्या राज्यात दिसतो?

उत्तर : अरुणाचल प्रदेश


 भारतातील सर्वोच्च पुरस्कार कोणता?

उत्तर : भारतरत्न


 भारतरत्न पुरस्काराने सन्मानित पहिली भारतीय महिला कोण होती?

उत्तर : इंदिरा गांधी (1971)


भारताचा पहिला गव्हर्नर कोण होता?

उत्तर : लार्ड विलियम बैंटिक


चंद्रावर मानवाला पा पहिला देश कोणता होता?

उत्तर : संयुक्त राज्य अमेरिका (USA)


 रातांधळेपणा कोणत्या व्हिटॅमिन च्या कमीमुळे होतो?

उत्तर : व्हिटॅमिन A


 कागदाचा शोध कोणत्या देशाने लावला आहे?

उत्तर : चीन


 सौर ऊर्जेचा शोध कोणत्या शास्त्रज्ञांनी लावला?

उत्तर : कोपर्निकस


खाफीखान या मुघल इतिहासकाराने कोणाचे वर्णन बुद्धिमान व शहाणी केला आहे?

उत्तर : महाराणी ताराबाई


 रोल करून ठेवता येण्याजोगा जगातील पहिला टीव्ही कोणता?

उत्तर : LG


 कर भरण्यासाठी चेहऱ्याची ओळख (Facial Recognition) वापरणारा जगातील पहिला देश कोणता?

उत्तर : सिंगापूर


 युद्ध सेवा पदक प्राप्त करणारी पहिली महिला कोण?

उत्तर : मिटी अग्रवाल


वृक्ष प्रत्यारोपण धोरण जाहीर करणारे पहिले राज्य कोणते?

उत्तर : दिल्ली


 प्रत्येक घरापर्यंत पेयजल कनेक्शन पुरवठा करणारे पहिले राज्य कोणते?

उत्तर : गोवा


टी 20 मध्ये 10,000 धावा करणारा आशियातील पहिला क्रिकेटपटू कोण होता?

उत्तर : शोएब मलिक


 राज्यातील पहिले दिव्यांगांसाठीचे न्यायालय कोठे आहे?

उत्तर : शिवाजीनगर, पुणे


 डिसेबल एअरक्राफ्ट रिकव्हरी इक्विपमेंट (DARE) मिळवणारे पहिले भारतीय विमानतळ कोणते आहे?

उत्तर : केम्पेगौडा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ, बेंगळुरू


 केंद्राच्या कृषी विधेयकांविरोधात ठराव मांडणारे पहिले राज्य कोणते?

उत्तर : पंजाब


 संपूर्णपणे डिजिटल, हायटेक वर्गखोल्या असलेले पहिले राज्य कोणते?

उत्तर : केरळ


 संपूर्ण ऑनलाईन प्रवेश प्रक्रिया सुरु करणारे पहिले विद्यापीठ कोणते?

उत्तर : दिल्ली विद्यापीठ


 पहिले ट्रान्सजेंडर विदयापीठ कोठे आहे?

उत्तर : कुशीनगर (उत्तर प्रदेश)


 पहिले ‘कासव पुनर्वसन केंद्र कोठे स्थापन केले आहे?

उत्तर : भागलपूर वनक्षेत्र (बिहार)


 FSSAI चे ‘Eat Right Station’ प्रमाणपत्र मिळविणारे पहिले रेल्वे स्थानक कोणते?

उत्तर : छत्रपती शिवाजी महाराज टर्मिनस, मुंबई


मानवी रक्ताची चव कशी असते?

उत्तर : खारट


मानवी शरीरातील सर्वात मोठी ग्रंथी कोणती ?

उत्तर : यकृत


 पोलिओ लस वयाच्या कितव्या वर्षांपर्यंत देतात ?

उत्तर : 5  वर्षा पर्यंत


 रक्तदान करतांना किती रक्त घेतलें जाते ?

उत्तर : 300  मि.ली.


 शरीराच्या एकूण वजनाच्या किती टक्के वजन रक्ताचे असते?

उत्तर : 8%


 मानवाच्या एकूण आयुष्यामध्ये एकूण किती दात येतात ?

उत्तर : 52


मानवी शरीराराचे सर्वसामान्य तापमान किती सेल्सिअस  असते?

उत्तर : 37° सेल्सियस


कावीळ हा आजार शरीरातील कोणत्या अवयवावर परिणाम करतो ?

उत्तर : यकृत


मानवी शरीरात जंत कोठे आढळतात?

उत्तर : लहान आतड्यात


 रक्तदान वर्षातून किती वेळा करता येते?

उत्तर : चार वेळा


 पोलिओ रोगामुळे शरीराच्या कोणत्या भागास इजा होते ?

उत्तर : मज्जासंस्था


 चिकनगुनिया या भयानक रोगाची साथ पसरविणारा डास कोणता?

उत्तर : एडिस इजिप्ती


 महाबळेश्वरचा माथा समुद्र सपाटीपासून किती उंचीवर आहे?

उत्तर : 1438 मी.


महाराष्ट्रात ‘कऱ्हांडला वाघ अभयारण्य’ कोणत्या जिल्ह्यात आहे?

उत्तर : नागपूर


 भगवान बुद्ध यांना ज्ञानाची प्राप्ती कोठे झाली होती?

उत्तर : बोधगया


8 ऑक्टोबर हा दिवस भारतामध्ये कोणता दिवस म्हणून साजरा केला जातो?

उत्तर : भारतीय वायुसेना दिवस


 उज्जैन चे प्राचीन नाव काय होते?

उत्तर : अवंतिका


मानवी शरीरामध्ये किती गुणसूत्रे असतात?

उत्तर : 46


 सर्वात मोठा ग्रह कोणता?

उत्तर : बृहस्पति


 सर्वात लहान ग्रह कोणता?

उत्तर : बुध


 आग्रा शहर कोणी बनवले आहेत?

उत्तर : सिकंदर लोदी


 पंजाब केसरी म्हणून कोणाला ओळखले जाते?

उत्तर : लाला लजपतराय


महात्मा गांधी यांचा जन्म केव्हा झाला?

उत्तर : 2 ऑक्टोबर 1869


 काझीरंगा राष्ट्रीय पार्क कोठे आहे?

उत्तर : आसाम


गायत्री मंत्र कोणत्या पुस्तकामध्ये लिहिलेला आहे?

उत्तर : ऋग्वेद


राष्ट्रीय विज्ञान दिवस केव्हा साजरा केला जातो?

उत्तर : 28 फेब्रुवारी


 राष्ट्रीय युवा दिवस केव्हा साजरा केला जातो?

उत्तर : 12 जानेवारी


 राष्ट्रीय पक्षी दिवस केव्हा साजरा केला जातो?

उत्तर : 12 नोव्हेंबर


 वातावरणात सर्वात जास्त प्रमाण कोणत्या वायूचे असते?

उत्तर : नायट्रोजन


 ऊर्जेचा नैसर्गिक स्त्रोत कोणता?

उत्तर : सूर्य


 गुरुत्वाकर्षण शक्तीचा शोध कोणी लावला?

उत्तर : न्यूटन


 सूर्य किरण पृथ्वीवर पोहोचण्यास किती वेळ लागतो?

उत्तर : 8 मिनिटे 20 सेकंद


विजेच्या दिव्यात कोणत्या धातूची तार वापरतात?

उत्तर : टंगस्टन


 डायलिसिस उपचार कोणत्या आजारामध्ये करतात?

उत्तर : मूत्रपिंडाचे आजार


 मानवी शरीरातील कोणत्या पेशी रोगजंतूंचा प्रतिकार करू शकतात?

उत्तर : पांढऱ्या पेशी


आजचे प्रश्नसंच

 1) आयात - निर्यात पास - बुक योजना कोणत्या पंचवार्षिक योजनेत सुरू झाली  ? 

1) पाचवी 

2) तिसरी 

3) सातवीं ✅

4) यापैकी नाही


2) 1857 च्या उठावाचे तात्कालिक कारण होते ----

1) गाईची व डुकराची चरबी लावलेल्या काडतुसांचा वापर ✅

2) अनेक संस्थाने खालसा करणे 

3) ख्रिश्चन धर्मप्रसार करणे 

4) पदव्या, वतने आणि पेन्शन्स रद्द करणे


3) ------- हा मासा सर्वसाधारणपणे तळ्याच्या तळाला राहतो. 

1) रोहू 

2) कटला 

3) मृगल ✅

4) तिलापिया


4) महाराष्ट्रात --------- लाख चौ. हे क्षेत्र निमखार्या पाण्यातील मच्छीमारीसाठी योग्य आहे ?

1) 0.19✅

2) 0.50

3) 0.75

4) 0.90


5) महाराष्ट्र सुपारी या फळाचे संशोधन केंद्र --------- येथे आहे . 

1) भाट्ये, रत्नागिरी 

2) वेंगुर्ला, सिधुदूर्ग 

3) श्रीवर्धन, रायगड ✅

4) गणेशखिंड,पुणे


6) शांतीस्वरूप भटनागर पारितोषिक कोणत्या क्षेत्रातील योगदानासाठी दिला जातो ? 

1) समाज सेवा 

2) शैक्षणिक गुणवत्ता 

3) शास्त्रीय संशोधन ✅

4) साहित्य


7) सात क्रमवार विषम संख्यांची सरासरी 23 आहे. तर त्यापैकी सर्वात मोठी संख्या कोणती ? 

1) 29✅

2) 27

3) 31

4) 25


8) जर O + H + P = 39 

M + A + N = 28

तर M + C + H + I + N + E = ? 


1) 43 

2) 53✅

3) 64

4) 54


9) " टू द लास्ट बुलेट " या पुस्तकाच्या लेखिका कोण? 

1) श्रीमंती किरण बेदी 

2) श्रीमती कविता करकरे 

3) श्रीमती स्मिता साळसकर 

4) श्रीमती विनिता कामटे व विनिता देशमुख ✅


10) खालीलपैकी कोण वित्तआयोगाची नियुक्ती करतो? 

1) राष्ट्रपती ✅

2) वित्तमंत्री 

3) पंतप्रधान 

4) गृहमंत्री


11) --------- is getting blurred.  I cannot see. Fill in the blank with the suitable option. 

1) Everything ✅

2) something 

3) Nothing 

4) ANYTHING


12) क्रमाने येणाऱ्या दोन धन विषयक संख्यांचा गुणाकार 255 असेल तर संख्या कोणत्या ? 

1) 15,17✅

2) 16,17

3) 19,16

4) 18,15


13) 11 ते 30 या संख्यांमध्ये विषम संख्याची बेरीज किती ? 

1) 250

2) 300

3) 200✅

4) 325


14) 7663 या संख्येतील 6 ह्या संख्याच्या स्थानिक किंमतीतील फरक किती ? 

1) 660

2) 540✅

3) 630

4) 450


15) 0.004 x 0.5 = ? 

1) 0.00020

2) 0.0020✅

3) 0.0200

4) 0.2000


16) choose from the given option which best expresses the opposite meaning of the word 

AFFLUENCE 


1) Influence 

2) poverty ✅

3) Indifference 

4) Riches 


🥨 सपष्टीकरण - AFFLUENCE चा अर्थ श्रीमंती होय ; म्हणून त्याच्या विरूद्धार्थी Poverty हा होय. 


17) " अवतीभोवती शोध घेऊन तो लवकर परतला ".  - या वाक्यातील कर्ता कोण ? 

1) शोध 

2) लवकर 

3) तो ✅

4) परतला 


🥨 सपष्टीकरण - क्रिया करणारा कर्ता असतो - तो


18) वाक्याचा प्रकार ओळखा. - काल फार पाऊस पडला.

1) विधानार्थी - होकारार्थी ✅

2) नकारार्थी 

3) उद्गारवाचक

4) प्रश्नार्थक 


🥨 सपष्टीकरण - कोणतेही माहिती सांगणारे वाक्य हे विधानार्थी असते.


19)भारताने कोणत्या देशाची संसद निर्माण करण्यात मदत केली ?

1) अफगाणिस्तान   ✅

2) इराण

3) श्रीलंका

4) बांग्लादेश


20) रवींद्रनाथ टागोरांनी _______ च्या राष्ट्रगानाची पण रचना केली.

1) पाकिस्तान

2) बर्मा

3) भूतान

4) बांग्लादेश   ✅

वंदे मातरम.



🅾️वन्दे मातरम् या गीताच्या पहिल्या कडव्याला भारतीय संविधानानुसार राष्ट्रीय गीत हा दर्जा मिळालेला आहे.

 🅾️बकिमचंद्र चॅटर्जी यांनी इ.स. १८८२ मध्ये प्रकाशित केलेल्या त्यांच्या आनंदमठ या कादंबरीमध्ये हे गीत लिहिले होते आणि भारतीय स्वातंत्र्यलढ्यासाठी प्रेरणागीत बनले. बंकिमचंद्रांनी मागील शतकातील ‘संन्याशांचे बंड' या ऐतिहासिक घटनेवर आधारित ‘आनंद मठ' ही कादंबरी इ.स. १८८२ साली लिहिली. त्यांनी या कादंबरीत वंदे मातरम् हे गीत समाविष्ट केले. या कादंबरीत देशभक्त संन्यासी वंदे मातरम् हे गीत सामूहिकपणे गाताना दाखवले आहे.

🅾️१८९६ साली काँग्रेसच्या कलकत्ता येथील राष्ट्रीय अधिवेशनात रवींद्रनाथ टागोरांनी हे गीत गाऊन अख्खे अधिवेशन
राष्ट्रभक्तीच्या भावनेने भारावून टाकले. पुढे १९०१ मध्ये पुन्हा काँग्रेसचे अधिवेशन कलकत्त्याला झाले असताना या अधिवेशनात श्री दखिना चरण सेन यांनी या गीताचा सामूहिक अभ्यास करून घेतला. १९०५ मध्ये इंग्रज सरकारने या गीतावर बंदी आणली.

 🅾️तरीसुद्धा बनारस येथील काँग्रेस अधिवेशनात रवीन्द्रनाथ टागोर यांची पुतणी श्रीमती सरलादेवी यांनी हे गीत गायले. १९०५ मध्ये इंग्रजांनी बंगालचे विभाजन केले. ही घटना बंग-भंग या नावाने इतिहासात नमूद आहे. बंग-भंगच्या विरोधात झालेल्या प्रचंड आंदोलनात वंदे मातरम् हे गीत जागृतीचा शंखनाद बनले. हिदू-मुस्लिम सर्वांनी मुक्त कंठाने याचे गायन केले.

🅾️सर्वांनी एकजुटीने केलेल्या या उग्र आंदोलनामुळे इंग्रज सरकार हादरले आणि त्यांना बंगालची फाळणी रद्द करावी लागली. या गीताला राष्ट्रगीताचा दर्जा कसा मिळाला, याची गोष्ट पण फार रोमहर्षक आहे.

🅾️१९३७ मध्ये राष्ट्रीय अधिवेशनात काँग्रेसने प्रतिपादन केले की वंदे मातमच्या सहा कडव्यांपैकी पहिल्या दोन कडव्यांमध्ये देशाला मातृभूमी म्हणत देशाच्या सृष्टिसौंदर्याचे वर्णन केले असल्यामुळे त्यात मूर्तिपूजेचा काहीही संबंध येत नाही.

🅾️परंतु शेवटच्या चार कडव्यांमध्ये काही ठिकाणी मातृभूमीचे हिदूंची देवी दुर्गाच्या रूपात वर्णन केले आहे. म्हणून राष्ट्रीय काँग्रेसने वंदे मातरम् गीताच्या पहिल्या दोन कडव्यांना राष्ट्रगीत म्हणून मान्यता देण्याचा प्रस्ताव ठेवला व तो मंजूर पण झाला. परंतु १९४७ मध्ये देश स्वतंत्र झाल्यावर काँग्रेस प्रणीत भारत सरकारने फक्त ‘जन गण मन' या गीतालाच राष्ट्रगीत म्हणून घोषित केले. वंदे मातरम्‌ची अवहेलना करणारी ही गोष्ट अनेक नेत्यांना पटली नाही. घटना समिती गठित झाल्यावर वंदेमातरम् याला राष्ट्रगीताचा दर्जा देण्यावर अनेकदा चर्चा झाली.

🅾️अखेर घटना समितीचे अध्यक्ष देशभक्त डॉ. राजेंद्रप्रसाद यांनी घटना लागू होण्याच्या दोन दिवसापूर्वी २४ जानेवारी १९५० ला घटना समितीत हा ठराव पास करवून घेतला.

गांधी प्रश्नमंजुषा

प्रश्न 1 गांधीजींचा जन्म कधी झाला? 

2 ऑक्टोबर 1869

प्रश्न 2 गांधीजींनी फिनिक्स सेटलमेंट कुठून सुरू केले होते?
दक्षिण आफ्रिकेच्या डर्बन मध्ये

प्रश्न 3 दक्षिण आफ्रिकेत गांधीजीं द्वारे सुरू करण्यात आलेल्या साप्ताहिक कोणते होते?
इंडियन ओपिनियन (1904)

प्रश्न 4 गांधीजी दक्षिण आफ्रिकेच्या यात्रेहून भारतात कधी परत आले होते?
9 जानेवारी 1915

प्रश्न 5 गांधीजी वकालत करण्यासाठी दक्षिण आफ्रिका कधी गेले होते?
1893 मध्ये

प्रश्न 6 गांधीजींचे पहिले अनशन कुठे झाले होते?
अहमदाबाद

प्रश्न 7 कोणत्या कारणामुळे गांधीजींनी केसर-ए-हिन्द पदवी सोडली होती?
1919 मध्ये जळियावाला बाग नरसंहार

प्रश्न 8 यंग इंडिया आणि नवजीवन साप्ताहिक कोणी प्रारंभ केले होते?
महात्मा गांधींनी

प्रश्न 9 कोणत्या एकमेव काँग्रेसच्या अधिवेशनाची अध्यक्षता गांधीजींनी केली होती?
1924 मध्ये बेलगाम येथे काँग्रेस अधिवेशन

प्रश्न 10 1932 मध्ये आखील भारतीय हरिजन समाज कोणी सुरू केले होते?
महात्मा गांधी

प्रश्न 11 गांधीजींना पहिल्यांदा कारवास कधी झाले होते?
1908 मध्ये दक्षिण आफ्रिकेत जोहान्सबर्ग येथे

प्रश्न 12 गांधीजींचे राजकारणी गुरू कोण होते?
गोपाल कृष्ण गोखले

प्रश्न 13 गांधीजींचे आध्यात्मिक गुरू कोण होते?
लियो टॉल्स्टॉय

प्रश्न 14 कोणत्या रेल्वे स्थानकावर गांधीजींचा अपमान करण्यात आला असून अपदस्थ केले गेले होते?
दक्षिण आफ्रिकेत पीटरमारित्झबर्ग रेल्वे स्टेशन

प्रश्न 15 गांधीजींना महात्मा कोणी म्हटले?
रवींद्रनाथ टागोर

प्रश्न 16 गांधीजींची हत्या कधी झाली?
30 जानेवारी 1948 रोजी नाथुराम विनायक गोडसे हस्ते

प्रश्न 17 गांधीजींनी टालस्टाय फार्म केव्हा सुरू केले होते?
1910

प्रश्न 18 वर्धा आश्रम कुठे स्थित आहे?
महाराष्ट्र

प्रश्न 19 गांधीजींनी साप्ताहिक हरिजन केव्हा सुरू केले होते?
1933

प्रश्न 20 गांधीजींनी सुभाषचंद्र बोस यांना काय म्हटले होते?
देशभक्त

आंतरराष्ट्रीय निर्देशांक आणि भारताचा क्रमांक (2023-24)

हवामान बदल कामगिरी निर्देशांक 2023
⏺7 वा

आंतरराष्ट्रीय आयपी इंडेक्स 2024
⏺42वा

ग्लोबल सॉफ्ट पॉवर इंडेक्स 2024
⏺29 वा

मानव विकास निर्देशांक 2024
⏺134 वा

हेन्ली पासपोर्ट इंडेक्स 2024
⏺28 वा

जागतिक आनंद अहवाल 2024
⏺126 वा

जागतिक दहशतवाद निर्देशांक 2023
⏺13 वा

ग्लोबल इनोव्हेशन इंडेक्स 2023
⏺40 वा

ग्लोबल हंगर इंडेक्स 2023
⏺111वा

जागतिक स्पर्धात्मकता निर्देशांक 2023
⏺40 वा

ग्लोबल पीस इंडेक्स 2023
⏺126 वा

ऊर्जा संक्रमण निर्देशांक 2023
⏺67 वा

करप्शन परसेप्शन इंडेक्स 2023
⏺93 वा

लोकशाही निर्देशांक 2023
⏺41वा

मिलिटरी स्ट्रेंथ रँकिंग 2024
⏺4 वा

लॉजिस्टिक परफॉर्मन्स इंडेक्स 2023
⏺ 38 वा