राज्यसेवा पूर्व परीक्षेमध्ये यावर प्रश्न अपेक्षित आहे..

🔴सर्वोच्च न्यायालयाचे न्या. अजय माणिकराव खानविलकर यांची राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांनी 27 फेब्रुवारी 2024 रोजी लोकपालच्या अध्यक्षपदी नियुक्ती.

➡️लोकपाल :-
🔴1st - न्या. पिनाकी चंद्र घोष
🔴2nd - न्या. ए. एम. खानविलकर

➡️वैधानिक संस्था✅
➡️लोकपाल ही संकल्पना - स्वीडन 1st देश १८०९✅
🔴फिनलॅड -1919
🔴डेन्मार्क -1955
🔴नॉर्वे - 1962
🔴न्यूझीलंड -1962- (1st Commonwealth Country)
🔴ब्रिटन-1967

🟢भारतात माजी कायदा मंत्री अशोक कुमार सेन हे 1960 च्या दशकाच्या सुरुवातीला संसदेत घटनात्मक लोकपालची संकल्पना मांडणारे पहिले भारतीय ठरले .

🟢डॉ. एल.एम. सिंघवी यांनी 1963 मध्ये लोकपाल आणि लोकायुक्त हे शब्द प्रथम वापरले.

🟢संसदेत 1st लोकपाल विधेयक -1968 (शांती भूषण यांनी)

🟢अण्णा हजारे उपोषण -15 एप्रिल 2011

🔴लोकपाल आणि लोकायुक्त कायदा 2013

➡️राष्ट्रपतींकडून संमती - 1 जानेवारी 2014
➡️लागू - 16 जानेवारी 2014 

🔴लोकपाल आणि लोकायुक्त (सुधारणा) कायदा 2016

🔴लोकपाल ही बहु-सदस्यीय संस्था आहे, ज्यामध्ये एक अध्यक्ष आणि जास्तीत जास्त 8 सदस्य असतात.
(निम्मे न्यायिक सदस्य असतील आणि किमान 50% सदस्य SC/ST/OBC/अल्पसंख्याक आणि महिला असतील.)

🔴अध्यक्ष/सदस्य म्हणून पदग्रहण करण्याच्या दिवसी कमीत कमी वय - 45 वर्षे असले पाहिजे.

🔴अध्यक्ष आणि सदस्यांचा कार्यकाळ 5 वर्षे किंवा वयाच्या 70 वर्षापर्यंत असतो.

🔴लोकपालच्या अधिकारक्षेत्रात पंतप्रधान, मंत्री, संसद सदस्य, गट A, B, C आणि D अधिकारी आणि केंद्र सरकारचे अधिकारी यांचा समावेश होतो.

🔴लोकपालच्या चौकशी शाखेला दिवाणी न्यायालयाचे अधिकार देण्यात आले आहेत.

➡️लोकायुक्त :-

🔴1st लोकायुक्त कायदा - ओडिसा -1970
🔴1st लोकायुक्त संस्था स्थापन - महाराष्ट्र - 1971
🔴सर्वात Strong लोकायुक्त संस्था - कर्नाटक

भारतातील काही समाजसुधारक व पदव्या

​​

▪️ सरदार : वल्लभभाई पटेल

▪️ महर्षी : धोंडे केशव कर्वे / विठ्ठल रामजी शिंदे

▪️ राष्ट्रसंत : तुकडोजी महाराज

▪️ हिंदुस्थानच्या कृषक क्रांतीचे जनक : पंजाबराव देशमुख

▪️ धन्वंतरी : डॉ. भाऊदाजी लाड

▪️ राजर्षी : शाहू महाराज

▪️ वस्तीगृहाचे अद्यजनक : शाहू महाराज

▪️ असंतोषाचे जनक : लोकमान्य टिळक

▪️ जहाल राजकारणी : लोकमान्य टिळक

▪️ मराठी भाषेचे शिवाजी : विष्णुशास्त्री चिपळूणकर

▪️ आधुनिक गद्याचे जनक : विष्णुशास्त्री चिपळूणकर

▪️ निबंधकार : विष्णुशास्त्री चिपळूणकर

▪️ मराठी भाषेचे शिल्पकार : विष्णुशास्त्री चिपळूणकर

▪️ मराठीतील जॉन्सन : विष्णुशास्त्री चिपळूणकर

▪️ क्रांतीसिंह : नाना पाटील

▪️ सेनापती : पांडुरंग महादेव बापट

▪️ सार्वजनिक काका : गणेश वासुदेव जोशी

▪️ मराठी भाषेतील पाणिनी :
      दादोबा पांडुरंग तर्खडकर

▪️ महाराष्ट्रातील पहिले धर्मसुधारक :
      दादोबा पांडुरंग तर्खडकर

▪️ महाराष्ट्रातील मार्टिन ल्युथरकिंग :
      महात्मा ज्योतीबा फुले ‌.

चालू घडामोडी :- 27 एप्रिल 2024

◆ भारतात दरवर्षी 27 एप्रिल रोजी ‘राष्ट्रीय कृमी दिन’ साजरा केला जातो.

◆ ‘सायमन हॅरिस टीडी’ हे आयर्लंडचे सर्वात तरुण पंतप्रधान ठरले आहेत.

◆ ICC ने टीम इंडियाचा माजी अष्टपैलू खेळाडू 'युवराज सिंग'ची आगामी T20 विश्वचषक 2024 चा ब्रँड ॲम्बेसेडर म्हणून नियुक्ती केली आहे.

◆ ‘नरसिंग यादव’ यांची भारतीय कुस्ती महासंघाच्या (WFI) ऍथलीट्स आयोगाच्या अध्यक्षपदी निवड झाली आहे.

◆ ‘G7 शिखर परिषद 2024’ इटलीमध्ये आयोजित करण्यात येणार आहे.

◆ अमिताभ चौधरी यांची ॲक्सिस बँकेच्या एमडी आणि सीईओपदी पुन्हा नियुक्ती करण्यात आली आहे.

◆ भारतीय हवाई दलाने अंदमान आणि निकोबार बेटांवर 'क्रिस्टल मेझ-2' क्षेपणास्त्राची यशस्वी चाचणी घेतली आहे.

◆ ASSOCHAM द्वारे आयोजित 2री ग्लोबल आयपी लीडरशिप समिट 'नवी दिल्ली' येथे होणार आहे.

◆ आगामी T20 विश्वचषक 2024 च्या आधी युगांडाने 'अभय शर्मा' यांची मुख्य प्रशिक्षक म्हणून नियुक्ती केली आहे.

◆ सौदीची तेल कंपनी आरामको आगामी फिफा विश्वचषकाची प्रायोजक बनली आहे.

◆ स्वच्छ ऊर्जेचा अवलंब करण्यात कर्नाटक आणि गुजरात ही राज्ये अव्वल स्थानावर आहेत.

◆ म्युच्युअल फंडातील गुंतवणुकीत देशात महाराष्ट्र हे राज्य प्रथम स्थानावर आहे.

◆ थॉमस चसक पुरुष बॅडमिंटन स्पर्धा 2024 चीन या ठिकाणी आयोजित करण्यात आल्या आहेत.

◆ टी-20 क्रिकेट च्या इतिहासात आयपीएल मधील 'पंजाब king’s' या संघाने सर्वात मोठ्या धावांचा यशस्वी पाठलाग केला आहे.

◆ 33वी बर्ड अँड नेचर फेस्टिवल छायाचित्र स्पर्धा पॅरिस येथे आयोजित करण्यात आली होती.

◆ पॅरिस येथे आयोजित बर्ड अँड नेचर फेस्टिवल छायाचित्र स्पर्धेत महाराष्ट्र राज्याच्या "बैजू पाटील" यांना फायर विंग्स या छायाचित्राला पहिले पारितोषिक मिळाले आहे.

◆ भारताचा औषध उद्योग आकाराच्या दृष्टीने जगातील तिसरा सर्वात मोठा उद्योग आहे.

◆ टेस्ला ही कंपनी ऑप्टिमस नावाचा ह्यूमनाईड रोबोट तयार करत आहे.

◆ प्रबोओ सुबियांतो यांची नुकतीच इंडोनेशिया देशाच्या राष्ट्रपती पदी घोषणा करण्यात आली आहे.

◆ 2024 मध्ये इटली मध्ये होणारे G7 देशाचे 50वे संमेलन असणार आहे.

◆ सस्टेनेबल फाईनेंस फॉर टायगर लॅण्डस्केप कॉन्फरन्स 2024 भूतान येथे आयोजित करण्यात आली आहे.

◆ हरियाणा राज्याच्या निवडणुक आयोगाने वोटर इन- क्यू हे ॲप लाँच केले आहे.

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━

चालू घडामोडी :- 26 एप्रिल 2024

◆ दरवर्षी 26 एप्रिल रोजी जागतिक बौद्धिक संपदा दिवस जगभरात साजरा केला जातो.

◆ बॉलिवूड अभिनेता रणदीप हुड्डा याला लता दीनानाथ मंगेशकर पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले आहे.

◆ Fintech कंपनी 'BharatPe' ने देशातील पहिले ऑल-इन-वन-पेमेंट डिव्हाइस लाँच केले आहे.

◆ भारतीय रिझर्व्ह बँक (RBI) ने कोटक महिंद्रा बँकेचे नवीन क्रेडिट कार्ड जारी करण्यावर बंदी घातली आहे.

◆ दीपांशू शर्माने आशियाई अंडर 20 ॲथलेटिक्स चॅम्पियनशिपमध्ये 70.29 मीटर भालाफेक करून सुवर्णपदक जिंकले आहे.

◆ ऑस्ट्रेलियन फर्म कंपेअर द मार्केट एयूने जारी केलेल्या अभ्यासानुसार, जगातील दुसरा सर्वात स्वस्त पासपोर्ट 'भारत'ने बनवला आहे.

◆ भारतीय टेनिसपटू युकी भंवरी आणि तिचा फ्रेंच जोडीदार अल्बानो ऑलिवेट्टी यांनी 2024 BMW ओपन टेनिस स्पर्धेचे दुहेरीचे विजेतेपद पटकावले आहे.

◆ 5G नेटवर्कची कार्यक्षमता वाढवण्यासाठी C-DOT ने IIT जोधपूरसोबत करार केला आहे.

◆ चीनमधील शांघाय येथे ‘तिरंदाजी विश्वचषक 2024’ चे आयोजन करण्यात येणार आहे.

◆ JEE मेन्स परीक्षेत देशात प्रथम क्रमांक पटकवाणारा नीलकृष्णा गजरे हा महाराष्ट्रातील वाशिम जिल्ह्यातील रहिवाशी आहे.

◆ हिमाचल प्रदेश राज्यात देशातील पहिल्या 1500MW क्षमतेच्या बहुउद्देशीय हरित हायड्रोजन प्रायोगिक प्रकल्पाचे उद्घाटन करण्यात आले आहे.

◆ 26 वी जागतिक ऊर्जा काँग्रेस ची मंत्रीस्तरीय परीषद नेदरलँड या देशात आयोजित करण्यात आली होती.

◆ अमेरिका देशाचे नागरिकत्व मिळवणारा भारत जगातील दुसऱ्या सर्वात मोठा देश ठरला आहे.

◆ अमेरिकेचे नागरिकत्व मिळवणारा पहिला सर्वात मोठा देश मेक्सिको ठरला आहे.

◆ अमेरिकेचे व्हायजर-1 हे  अंतराळात सर्वात दूर गेलेले पाहिले मानवनिर्मित अंतराळयान आहे.

◆ Heavenly island of Goa हे पुस्तक श्रीधरन पिल्लई यांनी लिहिले आहे.

◆ 77 व्या कान्स चित्रपट महोत्सवामध्ये "Sunflowers were the first once to know" या भारतीय चित्रपटाची निवड करण्यात आली आहे.

◆ फ्रान्स देशात 15 ते 24 मे 2024 या कालावधीत 77 वा कान्स चित्रपट महोत्सव पार पडणार आहे.

◆ एशियन अंडर-20 एथेलेटिक्स चॅम्पियनशिप चे आयोजन दुबई येथे करण्यात आले आहे.

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━