VOCAB

Stature- कद, महत्ता
Moreover- इसके अलावा
Itinerary- यात्राविवरण
Premises- अहाता/भवन
Pretext- बहाना
Lapse- खत्म , त्रुटि
Fore- आगे का
Exemplary- अनुकरणीय
Trim- सुव्यवस्थित, काट छाँट करना
Recur- फिर आना
Forthwith- फौरन
Promulgated- प्रचार करना
Pip- अंतिम समय में पछाड़ देना
Importer- आयातकर्ता
Fragmented- टुकड़े टुकड़े होना
Contradictions- विरोधाभास
Cognizable- संज्ञेय
Nugatory- निरर्थक
Bigamy- द्विविवाह
Testimony- गवाही
Unwittingly- अनजाने में
Parleys- संधि वार्ता करना, संवाद
Lustrate-नहलाकर शुद्ध करना
Emulation- बराबरी की चेष्टा
Proviso- शर्त
Concocted- मनगढ़ंत
Oath- शपथ
Brace- तैयार करना
Spy- जासूस/गुप्तचर
Fortnight- दो सफ्ताह
Evocative- याद ताज़ा करने वाला
Scare- डरना
Lit up- प्रकाशित
Whispered- फुसफुसाया
Cumulative- संचय, जुड़ने वाला
Bereft- दुखी, वंचित
Soar- उड़ान, चढ़ना
Privy- शौचगृह या रहस्यपूर्ण
Hammer- पीटना, परास्त करना
Residual- अवशेष, हथौड़ा
Hovers- आस पास फिरना
Veer- दिशा बदलना
Attribute- विशेषता, श्रेय देना
Respite- विराम
Brass- पीतल
Steeplechaser- घुड़दौड़ प्रतियोगिता का घोड़ा, दौड़ में भाग लेने वाला प्रतियोगी
Plank- तख्ता, पटकना
Trashed- कचरा

_ चंद्राचा दरवाजा ठोठावणारा शेतकऱ्याचा मुलगा,

ISRO प्रमुख के सिवन यांचा प्रेरणादायी प्रवास

  _ ‘चंद्रयान 2’ (Chandrayaan 2) मोहिमेचे अनेक टप्पे यशस्वीरित्या पार करणाऱ्या ‘इस्रो’चे (Indian Space Research Organisation- ISRO) प्रमुख म्हणून के सिवन (K Sivan) यांची ओळख जगाला झाली. तामिळनाडूतील सरकारी शाळेत शिकलेला शेतकऱ्याचा मुलगा ते ‘इस्रो’चं प्रमुखपद असा थक्क करणारा प्रवास कैलासवादीवू सिवन (Kailasavadivoo Sivan) यांनी केला आहे.

_ भारतीय अवकाश संशोधन संघटना अर्थात ‘इस्रो’चे ते अध्यक्ष, तर अवकाश विभागाचे ते सचिव आहेत. विक्रम साराभाई अवकाश केंद्राचे ते माजी संचालक आहेत. भारताच्या अंतराळ मोहिमेसाठी क्रायोजेनिक इंजिनचा (cryogenic engines) विकास करण्यात त्यांचा मोलाचा वाटा आहे. त्यामुळे त्यांना ‘रॉकेट मॅन’ (Rocket Man) असंही संबोधलं जातं.

_ सर्वसामान्य कुटुंबातला अभ्यासू मुलगा

के सिवन यांचा जन्म 14 एप्रिल 1957 रोजी तामिळनाडूमध्ये एका सर्वसामान्य कुटुंबात झाला. त्यांचे वडील शेतकरी होते. कैलासवादीवू हे सिवन कुटुंबातील पहिलेच पदवीधर होते. ते लहानपणापासूनच अभ्यासू आणि मेहनती असल्याचं त्यांचे काका सांगतात. सिवन कधीच शिकवणी किंवा क्लासेसना गेले नव्हते.

_ तामिळनाडूतील कन्याकुमारी जिल्ह्यातील तारक्कनविलाई या आपल्या मूळ गावातील सरकारी शाळेत सिवन यांचं शिक्षण झालं. विशेष म्हणजे त्यांचं शालेय शिक्षण हे तामिळ माध्यमातूनच झालं. त्यानंतर नागरकोईलमधल्या एसटी हिंदू कॉलेजमधून त्यांनी पदवी संपादन केली.

_ 1980 मध्ये ‘मद्रास इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी’मधून त्यांनी एअरोनॉटिकल इंजिनिअरिंग पूर्ण केलं. तर बंगळुरुतील आयआयएससीमधून एअरोस्पेस इंजिनिअरिंग विषयात 1982 मध्ये त्यांनी पदव्युत्तर पदवी (मास्टर्स) मिळवली. आयआयटी बॉम्बेमधून 2007 मध्ये त्यांनी एअरोस्पेस इंजिनिअरिंगमध्ये पीएचडी पूर्ण केली.

_ शिरपेचातील मानाचे तुरे

पोलर सॅटेलाईट लाँच वेहिकल (Polar Satellite Launch Vehicle – PSLV) प्रकल्पासाठी 1982 मध्ये के सिवन यांनी ‘इस्रो’ जॉईन केलं. या प्रकल्पात नियोजन, डिझाइन, एकत्रीकरण आणि विश्लेषण करण्यात त्यांचं मोठं योगदान होतं. इस्रोमधील कार्यकाळात त्यांनी अनेक जबाबदाऱ्या लीलया पेलल्या.

सिवन यांनी विकसित केलेल्या एका स्ट्रॅटेजीमुळे हवामान किंवा वाऱ्याची स्थिती कशीही असताना, कोणत्याही दिवशी रॉकेट लाँचिंग शक्य होतं. भारताने एकाच पीएसएलव्हीतून 104 उपग्रहांचं यशस्वी प्रक्षेपण करण्याचा विक्रम फेब्रुवारी 2017 मध्ये रचला होता. या मोहिमेचे ते प्रमुख होते. सिवन यांच्या नावे विविध जर्नल्समध्ये असंख्य संशोधनं प्रकाशित झाली आहेत.

_ आणि सिवन यांचा बांध फुटला…

चंद्रयान 2 मोहिमेच्या विक्रम लँडरसोबत संपर्क तुटल्यानंतर ‘इस्रो’तील सर्वच शास्त्रज्ञांचा हिरमोड झाला होता. इतक्या वर्षांची मेहनत आणि स्वप्न चंद्राच्या उंबरठ्यापाशी पोहचून धूसर झाल्याने सिवन यांनाही गहिवरुन आलं. सिवन यांना अनावर झालेला हा हुंदका त्यांच्या सच्चेपणाची साक्ष देतो, असं म्हटल्यास वावगं ठरणार नाही.

ऑक्टोबर दिनविशेष :-

2 ऑक्टोबर - आंतरराष्ट्रीय अहिंसा दिन (म.गांधी जयंती)

4 ऑक्टोबर - जागतिक प्राणी दिन

5 ऑक्टोबर - आंतरराष्ट्रीय शिक्षक दिन

8 ऑक्टोबर  - भारतीय हवाई दल दिन

11 ऑक्टोबर - जागतिक बालिका दिन

15 ऑक्टोबर - वाचन प्रेरणा
दिन / जागतिक विद्यार्थी दिन 

16 ऑक्टोबर - जागतीक अन्न दिन

20 ऑक्टोबर - जागतिक संख्याशास्त्र दिन

21 ऑक्टोबर  - पोलिस स्मृतिदिन

24 ऑक्टोबर - संयुक्त राष्ट्रसंघ दिन

31 ऑक्टोबर - राष्ट्रीय एकात्मता दिन

चालू घडामोडी

अपेक्षा फर्नांडिस ही जागतिक ज्युनियर जलतरण स्पर्धेच्या अंतिम फेरीत पोहोचणारी पहिली भारतीय महिला ठरली

अपेक्षा फर्नांडिस ही जागतिक ज्युनियर जलतरण स्पर्धेच्या अंतिम फेरीत पोहोचणारी पहिली भारतीय महिला खेळाडू ठरली आहे.  लिमा, पेरू येथे झालेल्या महिलांच्या 200 मीटर बटरफ्लाय स्पर्धेच्या अंतिम फेरीत तिने आठवे स्थान पटकावले.

17 वर्षीय भारतीय जलतरणपटूने बुधवारी अंतिम फेरीत 2:19.14 अशी वेळ नोंदवली आणि आठ जलतरणपटूंमध्ये शेवटचे स्थान पटकावले.

न्यायाधीश डीवाय चंद्रचूड यांची NALSA चे नवे अध्यक्ष म्हणून नियुक्ती करण्यात आली

सर्वोच्च न्यायालयाचे न्यायमूर्ती डीवाय चंद्रचूड यांची राष्ट्रीय विधी सेवा प्राधिकरण (NALSA) चे पुढील कार्यकारी अध्यक्ष म्हणून नियुक्ती करण्यात आली आहे.  हे पद यापूर्वी भारताचे सरन्यायाधीश U. U. ललित यांच्याकडे होते.

सर्वोच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश म्हणून पदोन्नती होण्यापूर्वी, न्यायमूर्ती चंद्रचूड यांनी अलाहाबाद उच्च न्यायालयाचे मुख्य न्यायाधीश आणि त्यापूर्वी मुंबई उच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश म्हणून काम केले होते.

NALSA मुख्य कार्य : पात्र व्यक्तींना मोफत आणि सक्षम कायदेशीर सेवा प्रदान करण्यासाठी;  वादांचे सौहार्दपूर्ण निराकरण करण्यासाठी लोकअदालती आयोजित करणे आणि ग्रामीण भागात कायदेविषयक जनजागृती शिबिरे आयोजित करणे हे मुख्य कार्य आहे.

राष्ट्रीय विधी सेवा प्राधिकरण (National Legal Services Authority (NALSA).

स्थापना : 9 नोव्हेंबर 1995

चालू घडामोडी

अभिनेते पंकज त्रिपाठी यांना निवडणूक आयोगाने 'राष्ट्रीय आयकॉन' घोषित केले

मतदारांमध्ये जागरूकता निर्माण करण्यासाठी भारतीय निवडणूक आयोगाने (ECI) अभिनेता पंकज त्रिपाठी यांना ECI चे 'नॅशनल आयकॉन' म्हणून घोषित केले आहे.

मुख्य निवडणूक आयुक्त (CEC) राजीव कुमार यांनी या अभिनेत्याची देशभरातील कार्यप्रणाली आणि व्यापक आवाहन लक्षात घेऊन या सन्मानासाठी निवड केली होती .

'मतदार जागरूकता कार्यक्रम' वरील कार्यक्रमात, CEC राजीव कुमार यांनी ECI स्टेट आयकॉन पंकज त्रिपाठी, नागरिकांमध्ये मतदान जागृती निर्माण करण्यासाठी ECI सह सहकार्य केल्याबद्दल त्यांचे कौतुक केले आणि यापुढे त्यांना ECI साठी राष्ट्रीय आयकॉन म्हणून घोषित केले.

*अजय भादू यांची उपनिवडणूक आयुक्त म्हणून नियुक्ती करण्यात आली आहे.*

अजय भादू यांची उपनिवडणूक आयुक्त म्हणून रविवारी केंद्राने केलेल्या वरिष्ठ-स्तरीय नोकरशाही फेरबदलाचा भाग म्हणून नियुक्ती करण्यात आली आहे. भादू, 1999 च्या बॅचचे भारतीय प्रशासकीय सेवा (IAS) गुजरात केडरचे अधिकारी, यांची 24 जुलै 2024 पर्यंत या पदावर नियुक्ती करण्यात आली आहे.

राष्ट्रपतींच्या सचिवालयातील सहसचिव म्हणून त्यांची दोन महिन्यांची मुदतवाढ 25 सप्टेंबर रोजी संपली होती. त्यांची जुलै 2020 मध्ये माजी राष्ट्रपती राम नाथ कोविद यांचे सहसचिव म्हणून नियुक्ती झाली होती. यापूर्वी, भादू यांनी गुजरातचे वडोदरा महानगरपालिका आयुक्त म्हणून काम केले होते.

रतन टाटांना ‘सेवा रत्न’ पुरस्कार जाहीर

टाटा समुहाचे सर्वेसर्वा रतन टाटा यांना राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाशी संलग्न असणाऱ्या ‘सेवा भारती’ संस्थेकडून ‘सेवा रत्न’ पुरस्कार प्रदान करण्यात आला आहे.

समाजसाठी केलेल्या वेगवेगळ्या कामांसाठी टाटा यांना या पुरस्काराने गौरवण्यात आलं आहे.

रतन टाटांबरोबरच चलासनी बाबू राजेंद्र प्रसाद यांनाही या पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आलं आहे.

या दोन्ही नामवंत व्यक्तींना ‘सामजिक विकासासाठी या व्यक्तींनी वेळोवेळी दिलेला निधी आणि योगदान’ यासाठी हा पुरस्कार प्रदान करण्यात येत आहे असं संस्थेने जारी केलेल्या पत्रकात म्हटल्याचं वृत्त दिलं आहे.

एकूण 24 व्यक्ती आणि संस्थांना समाज कार्यासाठी पुरस्कार प्रदान करण्यात आला आहे.

हा पुरस्कार उत्तराखंडचे राज्यपाल लेफ्टनंट जनरल गुरमीत सिंग (निवृत्त) यांच्या हस्ते प्रदान करण्यात आला.

तेलंगणामध्ये भारतातील पहिले वनविद्यापीठ सुरू होणार

भारताला लवकरच पहिले वनविद्यापीठ मिळणार आहे.  तेलंगणा विधानसभेने मंगळवारी युनिव्हर्सिटी ऑफ फॉरेस्ट्री (UOF) कायदा 2022 ला मंजुरी दिली.

‘युनिव्हर्सिटी ऑफ फॉरेस्ट्री (UOF) हे देशातील पहिलेच विद्यापीठ असेल.  जगात केवळ रशिया आणि चीनमध्ये वनविद्यापीठे असल्याने, जागतिक स्तरावर, हे वनशास्त्राचे तिसरे विद्यापीठ असेल.

तेलंगणा सरकारने हैदराबादमधील फॉरेस्ट कॉलेज आणि रिसर्च इन्स्टिट्यूट (FCRI) चा पूर्ण विद्यापीठात विस्तार करण्याचा निर्णय घेतला आहे. 

एकदा FCRI विद्यापीठात श्रेणीसुधारित झाल्यावर, पीएचडी, डिप्लोमा, आणि नागरी वनीकरण, नर्सरी व्यवस्थापन, कृषी-वनीकरण, आदिवासी जीवनवृद्धी, वन उद्योजकता, क्लायमेट-स्मार्ट फॉरेस्ट्री आणि फॉरेस्ट पार्क्स व्यवस्थापन यासह अतिरिक्त 18 कार्यक्रम सुरू करण्याचा प्रस्ताव आहे.  .

जागतिक दर्जाचे शिक्षण देण्यासाठी, विद्यापीठ शिक्षणाचे समन्वय साधण्यासाठी समान संस्थांचे नेटवर्क आणि भागीदारी करेल.  शेतकऱ्यांना व्यापक प्रशिक्षण देऊन विद्यापीठ कृती संशोधनाला चालना देईल.

हवेतील वायूंचे काही उपयोग

नायट्रोजन - सजीवांना आवश्यक प्रथिने मिळवण्यास मदत करतो. अमोनिया निर्मितीमध्ये तसेच खाद्यपदार्थ हवाबंद ठेवण्यासाठी उपयोगी असतो.

ऑक्सिजन - ज्वलनासाठी उपयोगी व  सजीवांना श्वसनासाठी आहे.

कार्बन डायॉक्साइड - वनस्पती अन्न तयार करण्यासाठी वापरतात. अग्निशामक नळकांड्यां मध्ये वापरतात.

अरगॉन - विजेच्या बल्बमध्ये वापर करतात.

हेलिअम - कमी तापमान मिळवण्यासाठी तसेच विनापंख्याच्या इंजिनावर चालणाऱ्या विमानांमध्ये वापरण्यात येतो.

निऑन - जाहिरातींसाठीच्या, रस्त्यांवरच्या दिव्यांत वापर केला जातो.

क्रिप्टॉन - फ्लूरोसेन्ट पाईपमध्ये वापर होतो. झेनॉन - फ्लॅश फोटोग्राफीमध्ये उपयोग होतो.

IDIOMS AND PHRASES

 

To cast about -  योजना आखणे

To cast up -  गणित करणे

To cast out-  नाकारणे

To cast aside-  नाकारणे ,बाद करणे

To come at - शोधून काढणे, प्राप्त करणे

To come in - आत येणे, प्रचारात येणे

To come in for - हिस्सा मिळणे

To come into-  वारसा मिळणे

To come off- अपेक्षित गोष्ट घडून येणे.

To come on-  आगेकूच करणे.

To come out  - प्रकाशित होणे, प्रसिध्द
होणे

To come out with  - उघड करणे, प्रसिध्दी देणे

To come over- एक बाजू बदलून दुसरीकडे जाणे

To come to -:संख्येने भरणे, एकूण होणे

To come up -  उगवणे

To do up  - बांधणे

To do with  - व्यवहार करणे, च्याशी संबंध येणे

To do without- वाचून भागविणे, चालविणे

To draw on -  मोह पाडणे, आकर्षित करणे

To draw in - दिवस लहान होणे

To draw up - कागदपत्रांचा मसुदा तयार करणे

To draw out  - दिवस मोठे होणे

To fall back - मागे फिरणे

To fall in -  रांग करणे

To fall off - अध:पतन होणे

To fall on - हल्ला करणे

To fall to - अचानक सुरूवात करणे

To give out  - उघडकीस आणणे, जाहीर करणे

To give forth - जाहिर करणे

To give over  - थांबणे, क्रिया थांबणे

To go against  - च्या विरुध्द जाणे

To ahead -  प्रगति करणे, आरंभ करणे

To go by  - जवळून जाणे, अनुसरून जाणे

एक शब्दाबद्दल शब्दसमूह

कृतज्ञ : उपकार जाणणारा

असंख्य,अमाप : संख्या मोजता न घेता येणारा

मनमिळाऊ : मिळून मिसळून वागणारा

वसतिगृह : विद्यार्थ्यांसाठी राहण्याची जागा

गुप्तहेर : गुप्त बातम्या कढणारा

विनातक्रार : कोणतीही तक्रार न करता

दीर्घद्वेषी : सतत द्वेष करणारा

कवयित्री : कविता करणारी

तट : किल्ल्याच्या सभोवतालची भिंत

स्वार्थी : केवळ स्वतःचाच फायदा करू
   पाहणारा

तुरुंग : कैदी ठेवण्याची जागा

दानशूर : खूप दानधर्म करणारा

दीर्घायुषी : खूप आयुष्य असणारा

अतिवृष्टी : खूप पाऊस पडणे

गुराखी : गुरे राखणारा

निर्वासित : घरदार नष्ट झाले आहे असा

अंगण : घरापुढील मोकळी जागा

गवंडी : घरे बांधणारा

चौक : चार रस्ते एकत्र येतात ती जागा

शुक्लपक्ष : चांदण्या रात्रीचा पंधरवडा

विविध क्षेत्रांचे जनक

राष्ट्रपिता ⟶ महात्मा गांधी

आधुनिक भारताचे जनक-राजा राम मोहन रॉय

भाषिक लोकशाहीचे जनक - पोटी श्रीरामुलु

राज्यघटनेचे जनक - बी.आर.आंबेडकर

आधुनिक अर्थशास्त्राचे जनक ⟶ महादेव गोविंद रानडे

आधुनिक आर्थिक सुधारणांचे जनक - मनमोहन सिंग

विभक्त-अणू कार्यक्रमाचे जनक - होमी जे. भाभा

अवकाश कार्यक्रमाचे जनक ⟶ विक्रम साराभाई

मिसाईल प्रोग्रामचे फादर ⟶ ए. पी. जे अब्दुल कलाम

कॉमिक बुक्स फादर ⟶ अनंत पै

भूगोलाचा जनक - जेम्स रेनेल

सिनेमाचे जनक ⟶ दादासाहेब फाळके

शेतकरी चळवळीचे जनक. एन. जी. रंगा

पालेओबॉटनीचे पिता ⟶ बीरबल साहनी

निळा क्रांतीचे जनक हिरालाल चौधरी

हरित क्रांतीचे जनक ⟶ एम. एस. स्वामीनाथन

श्वेत क्रांतीचे जनक ⟶ वर्गीज कुरियन

पशुवैद्यकीय शाळेचे जनक ⟶ शालिहोत्र

नागरी उड्डाणांचे जनक. जे. आर. डी. टाटा

हवाई दलाचे जनक ⟶ सुब्रतो मुखर्जी

सिव्हिल इंजिनीअरिंगचे जनक ⟶ सर मोक्षगुंडम विश्वेश्वरैया

सर्जरीचे जनक - सुश्रुत

मायक्रोबायोलॉजीचा फादर ⟶ अँटनी फिलिप्स व्हॅन लीयूवेनहोक

मॉर्डन अ‍ॅस्ट्रॉनॉमीचे जनक - निकोलस कोपर्निकस

न्यूक्लियर फिजिक्सचे जनक - अर्नेस्ट रदरफोर्ड

कॉम्प्यूटर सायन्सचे जनक - जॉर्ज बुले आणि lanलन ट्युरिंग

वर्गीकरणाचे वडील ⟶ कार्ल लिनियस

उत्क्रांतीचा पिता - चार्ल्स डार्विन

आधुनिक ऑलिम्पिकचे पिता-पियरे डी कुबर्टीन

क्रमांकाचा पिता ⟶ पायथागोरस

जेनेटिक्सचे जनक - ग्रेगोर मेंडेल

इंटरनेटचा फादर ⟶ व्हिंट सर्फ

वनस्पतिशास्त्रज्ञ ⟶ थेओफ्रास्टसचा पिता

विजेचा पिता ⟶ बेंजामिन फ्रँकलिन

इलेक्ट्रॉनिक्स फादर ⟶ मायकेल फॅराडे

टेलीव्हिजनचा पिता ⟶ फिलो फॅन्सवर्थ

न्यूक्लियर केमिस्ट्रीचा पिता ⟶ ऑट्टो हॅन

नियतकालिक सारणीचा पिता ⟶ दिमित्री मेंडेलीव

भूमितीचा पिता ⟶ युक्लिड

आयुर्वेदाचे जनक ⟶ धनवंतरी

आधुनिक औषधाचा पिता ⟶ हिप्पोक्रेट्स

कॉम्प्यूटरचा पिता ⟶ चार्ल्स बॅबेज

खगोलशास्त्र पिता ⟶ कोपर्निकस

अर्थशास्त्रातील जनक - अ‍ॅडम स्मिथ

जीवशास्त्रातील जनक - अ‍ॅरिस्टॉटल

इतिहास पिता ⟶ हेरोडोटस

होमिओपॅथी फादर - हेनेमॅन

प्राणीशास्त्रज्ञ ⟶ अरिस्टॉटलचा पिता

रक्त गटांचे जनक ⟶ लँडस्टीनर

रक्ताभिसरणचा पिता ⟶ विल्यम हार्वे

बॅक्टेरियोलॉजीचा फादर ⟶ लुई पेस्टर

जाणून घेऊया महत्त्वपूर्ण सामान्य माहिती.

तामिळनाडू आणि कर्नाटकमध्ये कोणत्या नदीच्या पाण्यावरून वाद आहे ?
कावेरी नदी.

पेनिसिलीनचा शोध कोणी लावला ?
अलेक्झांडर फ्लेमिंग.

आधुनिक मराठी कवितेचे जनक म्हणून कोणास ओळखले जाते ?
कृष्णाजी केशव दामले.

अमेरिकेचा कार्ल लुईस कोणत्या खेळाशी संबंधित आहे ?
अँथेलेटिक्स.

डाॅ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी मनुस्मृती दहन केव्हा केली ?
२५ डिसेंबर १९२७.

सात टेकड्याचे शहर कोणते आहे ?
रोम.

डायनामाइटचा शोध कोणी लावला ?
आल्फ्रेड नोबेल.

आधुनिक मराठी कांदबरीचे जनक कोणास म्हटले जाते ?
ह.ना.आपटे.

'प्लेईंग टू विन' हे पुस्तक कोणाचे आहे ?
सायना नेहवाल.

डाॅ.बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या कोणत्या संस्थेचे ब्रीद वाक्य शिका,संघटित व्हा,संघर्ष करा हे होते ?
बहिष्कृत हितकारिणी सभा.

साबरमती आश्रम कोठे आहे ?
अहमदाबाद.

टेलिव्हिजनचा शोध कोणी लावला ?
जाॅन लाॅगी बेअर्ड.

'शितू' या गाजलेल्या कांदबरीचे लेखक कोण आहे ?
गो.नी.दांडेकर.

' द टेस्ट ऑफ माय लाईफ' हे पुस्तक कोणाचे आहे ?
युवराज सिंग.

डाॅ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी 'मुक्ती कोन पथे' ? हे भाषण कोठे केले ?
मुंबई.

भारताची राज्यघटना – भारतीय संविधान

भारताची राज्यघटना हे भारत देशाचे संविधान किंवा पायाभूत कायदा (legal basis) आहे.
डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर हे राज्यघटनेचे शिल्पकार आहेत.
भारतीय संविधानावर विविध पाश्चात्य संविधानांचा प्रभाव आहे.
नोव्हेंबर 26 इ.स. 1949 रोजी राज्यघटनेचा स्वीकार केला गेला व जानेवारी 26 इ.स. 1950 पासून राज्यघटना अंमलात आली.
1950 साली अमलात आलेले भारतीय संविधान मुख्यत्वे 1935 च्या भारत सरकार कायद्यावर (Government of India Act of 1935) वर आधारित आहे.
ऑगस्ट 29, रोजी डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या नेतृत्वाखाली संविधान समिती स्थापन झाली.

अनेक बैठकांनंतर या समितीने सादर केलेला अंतिम मसुदा नोव्हेंबर 26 इ.स. 1949 रोजी स्वीकारला गेला.
यामुळे 26 नोव्हेंबर हा दिवस ‘भारतीय संविधान दिन’ म्हणून साजरा केला जातो.
नागरिकत्व, निवडणूका व अंतरिम संसदेविषयीचे आणि इतर काही तात्पुरत्या बाबी तत्काळ लागू झाल्या.
संविधान संपूर्ण रूपानेजानेवारी 26, 1950 रोजी लागू झाले.
त्यामुळे 26 जानेवारी हा दिवस ‘भारतीय प्रजासत्ताक दिन’ म्हणून साजरा केला जातो.
भारताची राज्यघटना उद्देशिका (Preamble), मुख्य भाग व 12 पुरवण्या (परिशिष्टे) अशा स्वरूपात विभागली आहे.
मुख्य संविधानाचे 22 विभाग असून त्यांची अनेक प्रकरणांमध्ये विभागणी केलेली आहे.
सुरूवातीच्या 395 कलमांपैकीची काही कलमे आता कालबाह्य झाली आहेत.

सध्या राज्यघटनेत 447 कलमे असून भारतीय संविधान जगातल्या सर्वांत मोठ्या संविधानांमध्ये मोडते.
भारतीय संविधानाच्या उद्देशिकेप्रमाणे भारत हे सार्वभौम (Sovereign) , समाजवादी (Socialist), धर्मनिरपेक्ष (Secular), लोकशाही (Democratic) प्रजासत्ताक(Republic) आहे.
मूळ उद्देशिकेत समाजवादी (Socialist) व धर्मनिरपेक्ष (Secular) हे शब्द नव्हते.
राज्यघटनेच्या 42 व्या दुरूस्तीद्वारे ते उद्देशिकेत घालण्यात आले.

काही महत्वपूर्ण वैशिट्ये :

मूलभूत आधिकार
सरकारसाठीची मार्गदर्शक तत्वे
संघराज्य प्रणाली
प्रत्येक भारतीय नागरिकाची मूलभूत कर्तव्ये.

विभाग :

प्रशासकीय (Executive)
विधीमंडळे (Legislative)
न्यायालयीन (Judicial)

भारतीय निवडणूक आयोग

- संविधानिक संस्था
- कलम 324
- स्थापना: 26 जानेवारी 1950
- निवडणुका: राष्ट्रपती, उपराष्ट्रपती, संसद, राज्य विधिमंडळ
- पहिले मुख्य निवडणूक आयुक्त: सुकुमार सेन
- मुख्य आयुक्तांची नियुक्ती राष्ट्रपती करतात: 6 वर्षे किंवा वयाची 65 वर्षे ते पदावर राहतात

राज्यसभा
- संसदेचे उच्च सभागृह
- भारताचे उपराष्ट्रपती पदसिद्ध अध्यक्ष असतात
- एकूण जागा: 250: 238 राज्ये आणि केंद्र शासित प्रदेश + 12 राष्ट्रपती नियुक्त
- सध्या जागा: 245: 233 राज्ये आणि केंद्र शासित प्रदेश + 12 राष्ट्रपती नियुक्त (कलम 80 नुसार ही नियुक्ती)
- महाराष्ट्रात राज्यसभेच्या 19 जागा
- मणिपूर, मेघालय, मिझोरम, नागालॅड, त्रिपुरा, अरुणाचल प्रदेश, सिक्कीम, पाॅडेचरी, गोवा या राज्यांना राज्यसभेवर प्रत्येकी 1 जागा

लोकसभा
- एकूण जागा: 552 (कलम 81 & 331 नुसार)
- पहिल्या लोकसभेची स्थापना: 2 एप्रिल 1952

पंतप्रधान संग्रहालय

पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी बाबासाहेब भीमराव आंबेडकर यांच्या 131 व्या जयंतीनिमित्त 14 एप्रिल 2022 रोजी दिल्लीतील तीन मूर्ती भवन येथे पंतप्रधान संग्रहालयाचे उद्घाटन केले.

पूर्वी हे संग्रहालय नेहरू मेमोरियल म्युझियम म्हणून ओळखले जात होते. त्याचे नाव बदलून पंतप्रधान संग्रहालय असे करण्यात आले आहे.

नेहरू मेमोरियल म्युझियमचे पंतप्रधान संग्रहालयात रूपांतर करण्यास केंद्र सरकारने 2018 मध्ये मान्यता दिली होती.

यापूर्वी देशाचे पहिले पंतप्रधान पं. नेहरू यांच्याशी संबंधित आठवणी त्यात ठेवण्यात आल्या होत्या. आता त्यात देशाच्या सर्व 14 पंतप्रधानांची माहिती आहे.

या संग्रहालयासाठी सुमारे 271 कोटी रुपये खर्च आला आहे. संग्रहालयात दोन ब्लॉक आहेत. त्यांचे एकूण क्षेत्रफळ 15,600 चौरस मीटरमध्ये आहे.

नवीन नेमणुका

नितीन गुप्ता - केंद्रीय प्रत्यक्ष कर मंडळाचे (CBDT) अध्यक्ष

दिनकर गुप्ता - राष्ट्रीय तपास संस्थेचे (NIA) प्रमुख

श्याम सरन - इंडिया इंटरनॅशनल सेंटरचे (IIC) अध्यक्ष

सामंतकुमार गोयल - संशोधन आणि विश्लेषण शाखेचे (RAW) प्रमुख (मुदतवाढ)

नवीन नेमणुका :-

नितीन गुप्ता - केंद्रीय प्रत्यक्ष कर मंडळाचे (CBDT) अध्यक्ष

दिनकर गुप्ता - राष्ट्रीय तपास संस्थेचे (NIA) प्रमुख

श्याम सरन - इंडिया इंटरनॅशनल सेंटरचे (IIC) अध्यक्ष

सामंतकुमार गोयल - संशोधन आणि विश्लेषण शाखेचे (RAW) प्रमुख (मुदतवाढ)

चालू घडामोडी

भारतीय वंशाचे अभियंता विवेक लाल यांना अमेरिकेच्या राष्ट्रपतींकडून लाइफ टाइम अचिव्हमेंट पुरस्कार

भारतीय वंशाचे एरोस्पेस अभियंता विवेक लाल यांना अमेरिकेच्या राष्ट्रपतींच्या हस्ते लाइफ टाईम अचिव्हमेंट पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले आहे.

ठळक मुद्दे

विवेक लाल यांना अमेरिकेचे अध्यक्ष जो बिडेन यांनी स्वाक्षरी केलेल्या प्रशस्तिपत्रासह जीवनगौरव पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले.

डॉ. लाल अमेरिकन कंपनी जनरल अॅटोमिक्समध्ये मुख्य कार्यकारी म्हणून काम करतात. या कंपनीने गार्डियन ड्रोनसारखी अत्याधुनिक मानवरहित हवाई वाहने (UAV) विकसित केली आहेत.

जनरल अॅटॉमिक्सचे प्रमुख होण्यापूर्वी, डॉ. लाल यांनी NASA, Raytheon, Boeing आणि Lockheed Martin सारख्या इतर मोठ्या संस्थांमध्ये काम केले आहे.

भारतीय कर्णधार हरमनप्रीत कौरने केली कमाल, बनली ICC पुरस्कार जिंकणारी पहिली भारतीय महिला क्रिकेटपटू!

आयसीसीने सप्टेंबर महिन्यासाठी सर्वोत्तम खेळाडूचा पुरस्कार जाहीर केला आहे.

महिला आणि पुरुष अशा दोन्ही प्रकारात दिल्या जाणाऱ्या या पुरस्कारावरही भारताचे वर्चस्व आहे.

भारतीय महिला क्रिकेट संघाची कर्णधार हरमनप्रीत कौर हिला ‘आयसीसी प्लेयर ऑफ द मंथ अवॉर्ड’ हा सन्मान देण्यात आला आहे.

आयसीसी पुरस्कार जिंकणारी ती पहिली भारतीय महिला क्रिकेटपटू ठरली आहे.