निरनिराळ्या अर्थशास्‍त्रज्ञांनी भिन्न भिन्न आधारावर सार्वजनिक खर्चांचे वर्गीकरण केलेले आहे.
सार्वजनिक खर्चांचे काही महत्त्वपूर्ण प्रकार आता बघुयात ..
अ) महसुली खर्च :
महसुली खर्च हा सर्वसाधारणपणे शासकीय खात्‍यांवर आणि विविध सेवांवर केला जातो. हा खर्च नियमितपणे उद्भवतो.
उदा :-
शासनाचा प्रशासकीय खर्च,
शासकीय कर्मचाऱ्यांचे पगार व भत्‍ते, निवृत्‍ती वेतन, वैद्यकीय सेवा आणि सार्वजनिक आरोग्‍यांचा खर्च इत्‍यादी.
ब) भांडवली खर्च :
भांडवली खर्च म्‍हणजे देशाच्या वृदध् ी व विकासासाठी नव्याने केला जाणारा खर्च होय.
उदा :-
विविध विकास प्रकल्‍पांतील मोठ्या गुंतवणूका, शासकीय कर्जाची परतफेड, राज्‍य शासन व शासकीय कंपन्यांना
दिलेले कर्ज इत्‍यादी भांडवली खर्चाची उदाहरणे आहेत.
क) विकासात्‍मक खर्च :
विकासात्‍मक खर्च हा उत्‍पादक
स्‍वरूपाचा असतो. ज्‍या खर्चामुळे रोजगार निर्मिती,उत्‍पादन वाढ, किंमतस्‍थेैर्य इत्‍यादी बदल घडून वाढ होते. त्‍याला
विकासात्‍मक खर्च असे म्‍हणतात.
उदा :-
आरोग्‍य शिक्षण, औद्योगिक विकास, सामाजिक कल्‍याण, संशोधन आणि विकास यांवरील खर्च इत्‍यादी.
ड) विकासेतर खर्च :
शासनाच्या ज्‍या खर्चामुळे देशात कोणताही प्रत्‍यक्ष उत्‍पादक परिणाम होत नाही, त्‍याला विकासेतर किंवा बिगर विकास खर्च असे म्‍हणतात.
उदा :-
प्रशासकीय खर्च, युद्ध खर्च इत्‍यादी हे खर्च अनुत्‍पादक स्‍वरुपाचे असतात.
No comments:
Post a Comment