फुल व फुलांचे भाग

◾️ फूल ज्या ठिकाणी देठाला येते, तो भाग सामान्यतः पसरट व फुगीर असतो. त्याला पुष्पाधार (Receptacle) असे म्हणतात.

◾️फुलाच्या पाकळ्या आणि इतर भाग या पुष्पाधारावर असतात.

🌸 निदलपुंज (Calyx) : कळी अवस्थेत पाकळ्या हिरव्या रंगाच्या पानासारख्या भागाने झाकलेल्या असतात. हे आवरण म्हणजे निदलपुंज होय.

🌸 दलपुंज (Corolla) : दलपुंज पाकळ्यांनी (Petals) बनलेला असतो. वेगवेगळ्या फुलांचे दलपुंज जसे गुलाब, मोगरा, शेवंती, जास्वंद, तगर, कण्हेर

🌸 पुमंग (Androecium) : फुलाचा हा पुल्लिंगी भाग असून तो पुंकेसराचा (Stamen) बनलेला असतो. त्यात परागकोष व वृंत असतात.

🌸 जायांग : (Gynoecium) : फुलाचा हा स्त्रीलिंगी भाग असून तो स्त्रीकेसराचा (Carpel) बनलेला असतो त्यात कुक्षी, कुक्षी वृत व अंडाशय असते.

🔰 परागकोष पक्व झाल्यावर फुटतो आणि त्यातील परागकण हे कुक्षीवर जाऊन पडतात. या क्रियेला परागीभवन (Pollination) असे म्हणतात. या परागीभवनापासून पुढे अंडाशयातील
📌 बीजांडांचे फलन होऊन त्याचे रूपांतर बीमध्ये होते, तर
📌 अंडाशयाचे रूपांतर फळात होते.

चालू घडामोडी

✍
Q1) भारताने ‘ध्रुवास्त्र’ क्षेपणास्त्राची यशस्वी चाचणी केली जे _ आहे.
उत्तर :-  रणगाडा-भेदी गाइडेड क्षेपणास्त्र

Q2) कोणत्या अणुऊर्जा प्रकल्पाचा निर्णायक टप्पा कार्यरत करण्यात आला आहे?
उत्तर :- काकरापार अणुऊर्जा संयंत्र

Q3) भारताने माले या शहरात ‘_________’ स्थापन करण्यासाठी मालदीव सोबत करार केला.
उत्तर :- आपत्कालीन वैद्यकीय सेवा

Q4) ईशान्येकडील राज्यांकडे वस्तूंची वाहतूक करण्यासाठी भारत _ या देशातल्या बंदरांचा उपयोग करीत आहे.
उत्तर :- बांग्लादेश

Q5) ग्रेटा थुनबर्गला 1,000,000 युरो एवढ्या रकमेचा ‘गुलबेनकियान प्राइज फॉर ह्यूमॅनिटी’ हा सन्मान देण्यात आला. ती एक ____ आहे.
उत्तर :-  पर्यावरण कार्यकर्ता

Q6) संरक्षण संशोधन व विकास संघटनाने भारतीय भुदलाकडे ‘भारत’ नावाचा __ सोपवला.
उत्तर :- ड्रोन

Q7) कोणत्या व्यक्तीच्या हस्ते नवी दिल्लीच्या वायू भवनात ‘भारतीय हवाई दलाच्या कमांडर परिषद’चे (AFCC) उद्घाटन झाले?
उत्तर :-  राजनाथ सिंग

Q8) कोणत्या व्यक्तीची SBI जनरल इन्शुरन्स या विमा कंपनीचे व्यवस्थापकीय संचालक आणि मुख्य कार्यकारी अधिकारी या पदावर नेमणूक करण्यात आली?
उत्तर:-  प्रकाश चंद्र कंदपाल

Q9) कोणत्या व्यक्तीची राष्ट्रीय खनिज विकास महामंडळाच्या अध्यक्ष व व्यवस्थापकीय संचालक पदावर नियुक्ती करण्यात आली?
उत्तर :-  सुमित देब

Q10) भारतीय राष्ट्रीय देयके महामंडळाने (NCPI) आवर्ती देयकांसाठी समर्पित असलेली कोणती सुविधा सादर केली?
उत्तर :- UPI ऑटो पे

Online Test Series

चालू घडामोडी

• UNICEFच्या सहकार्याने................. या राज्य सरकारने बालकांसाठी "मो प्रतिवा" (माझी प्रतिभा) नावाने ऑनलाईन सांस्कृतिक स्पर्धा कार्यक्रम सुरू केला
- ओडिशा.

• वर्ष 2020 साठी आंतरराष्ट्रीय माइन (भूस्पोटक) जनजागृती आणि मदत दिनाची (4 एप्रिल) संकल्पना
- “टुगेदर फॉर माइन अॅक्शन”.

• 1 एप्रिल रोजी ..............हा देश संयुक्त राष्ट्रसंघ मानवाधिकार परिषदेच्या समितीवर नियुक्त करण्यात आला
- चीन.

• शाळा व महाविद्यालयातल्या विद्यार्थ्यांच्या अडचणी दूर करण्यासाठी मनुष्यबळ व विकास मंत्रालयाने एक मदत संकेतस्थळ सुरू केले, ते ............ या संस्थेनी विकसित केले
– अखिल भारतीय तंत्रशिक्षण परिषद (AICTE).

• राष्ट्रीय आरोग्य प्राधिकरणाने (NHA) आरोग्य कर्मचार्यांना निशुल्क वाहतूक सेवा देण्यासाठी............. या अॅपसोबत करार केला
- उबेर.

• कोरोनाशी लढा देण्याच्या सरकारच्या प्रयत्नांना पाठिंबा देण्याच्या उद्देशाने IAS, IPS यांच्यासह केंद्रीय नागरी सेवांच्या प्रतिनिधींचे प्रतिनिधित्व करणार्या संघटनांनी सुरू केलेला उपक्रम
- “करुणा” (सिव्हिल सर्व्हिसेस असोसिएशन रिच टू सपोर्ट इन नॅच्युरल डिझास्टर).

• चालू देशव्यापी बंदीच्या काळात लोकांना व्यस्त ठेवण्याच्या प्रयत्नात ...............या राज्य परिवहन विभागाने रस्ता सुरक्षा विषयी ऑनलाइन प्रश्नमालिका स्पर्धा सुरू केली
- ओडिशा.

• केंद्र सरकारने जम्मू-काश्मीरमधल्या सर्व नोकऱ्या................ इतक्या वर्षांपासून केंद्रशासित प्रदेशात राहणाऱ्या नागरिकांसाठी आरक्षित केल्या आहे 
– 15 वर्ष.

• 4 एप्रिलला भारतीय रेल्वेनी "दूध दुरंतो स्पेशल" गाडी 2.4 लक्ष लिटर दुधासह आंध्रप्रदेशाकडून ...............या शहराकडे पाठविली 
- दिल्ली.

• ..............या संस्थेच्या संशोधकांनी कोरोनाच्या चाचणीसाठी नमुने गोळा करण्यासाठी कमी किमतीचे पॉलिमर स्वाब विकसित केले
- सेंटर फॉर मटेरियल फॉर इलेक्ट्रॉनिक्स टेक्नोलॉजी (C-MET), पुणे.

• ..................या संस्थेच्या संशोधकांनी ‘जीवन लाइट’ नावाचे कमी किमतीचे व्हेंटिलेटर विकसित केले आहे
- IIT हैदराबाद.

• वर्ष 2020 यासाठी जागतिक आरोग्य दिनाची (7 एप्रिल) संकल्पना.............. ही होती
- “सपोर्ट नर्सेस अँड मिडवाईव्ह्ज”.

• केंद्र सरकार 2020 – 21 या एका वर्षासाठी खासदारांची................ इतके टक्के वेतन कपात करणार आहे
- 30 टक्के.

• ‘चॅलेंज कोविड-19 स्पर्धा’ ................. ने आयोजित केली होती.
- नॅशनल इनोव्हेशन फाउंडेशन.

• हवामानाद्वारे मर्यादित षटकांच्या क्रिकेट सामन्यांमध्ये वापरल्या जाणाऱ्या डकवर्थ-लुईस-स्टर्न पद्धतीचा जनक, ज्याचा 2 एप्रिल 2020 रोजी मृत्यू झाला
- टोनी लुईस.

• "मेमोरीज अँड मिसइन्फॉर्मेशन" या पुस्तकाचे लेखक
- जिम कॅरी.

• केंद्र सरकारने राष्ट्रीय व राज्य आरोग्य यंत्रणेला बळकटी आणण्याकरिता कोविड-19 आपत्कालीन प्रतिसाद व आरोग्य यंत्रणा सज्जता निधीला मान्यता दिली असून त्याची अंमलबजावणी............... या काळात तीन टप्प्यात होणार
- जानेवारी 2020 ते मार्च 2024.

• IFFCO टोकियो जनरल इन्शुरेंस कंपनीचे नवे व्यवस्थापकीय संचालक आणि मुख्य कार्यकारी अधिकारी
- अनामिका रॉय राष्ट्रवार (भारतातल्या सर्वात मोठ्या खासगी क्षेत्रातल्या सामान्य विमा कंपनीच्या पहिल्या मुख्य कार्यकारी अधिकारी).

• वर्ल्ड अॅथलेटिक्स चॅम्पियनशिप 15 ते 24 जुलै 2022 या काळात .......... येथे होणार आहे.
- यूजीन, ओरेगॉन.

• 2020 सालासाठी जागतिक होमिओपॅथी दिनाची (10 एप्रिल) संकल्पना................ ही होती.
- “एनहानसिंग द स्कोप ऑफ होमिओपॅथी इन पब्लिक हेल्थ”.

• ...............या देशाने 2019 साली जगात सर्वाधिक आंतरराष्ट्रीय पेटंटसाठी अर्ज केला होता
- चीन.

• तमिलनाडु सरकारच्या संयुक्त विद्यमाने सुरू करण्यात आलेला उपक्रम
- आरोग्य सेतु IVRS.

• ऑनलाईन शिक्षण पर्यावरणाची प्रणाली सुधारण्यासाठी नवी दिल्लीत विचार मागविण्यासाठी मनुष्यबळ व विकास मंत्रालयाने ................... ही ऑनलाईन मोहीम सुरु केली
- “भारत पढे”.

सागरी सीमा कशा असतात माहीत आहे का..?!

✳️जमिनीवरील सीमा आखता येतात आणि दिसतातही पण सागरी सीमा अधोरेखित करणे हे कठीण काम असते.
सागरी सीमेवरुन वाद अनेकवेळा होत असतो, खासकरुन तटीय देशात हा वाद कायमच होतो.

✳️भारताची सागरी सीमा सर्व बेटांसह जवळपास 7,576 किलोमीटरची आहे. एखाद्या देशाची सागरी सीमा किनाऱ्यापासून 22.22 किलोमीटरची म्हणजे 12 नॉटीक मैलाची ( सागरी मैल) असते. हि रेषा आहोटीच्या रेषेपासून मोजतात.

✳️काही विशिष्ट परिस्थितीत ती 24 सागरी मैलांपर्यंत वाढविली जाऊ शकते. जेव्हा दोन राष्ट्रे 12 किंवा 24 सागरी मैलांच्या आतमध्ये स्थित असतात, तेव्हा ही रेषा त्या दोघांमधील अंतर विभागून आखली जाते.

✳️कोणत्याही देशाच्या जहाजांना 12 (किंवा 24) सागरी मैलांपलीकडे मुक्त संचार उपलब्ध आहे. त्या रेषेच्या आतमध्ये संचारासाठी त्या-त्या देशाची परवानगी अनिवार्य आहे.

✳️संयुक्त राष्ट्रसंघातील सभासद देशांनी 1994 साली ‘संयुक्त राष्ट्रसंघ संमत सागरी कायदा संकेत’ अमलात आणला आहे.

One liner सराव प्रश्न उत्तरे

● ‘वन्यजीव अभयारण्य’चा दर्जा कोणत्या वनाला प्रदान करण्यात आला?

उत्तर : ‘पोबा’ (आसाम)

● “अंजी खाड पूल” हा भारतातील पहिला तारांच्या सहाय्याने उभारलेला रेल्वे पूल कोणती कंपनी बांधणार आहे?

उत्तर : कोकण रेल्वे कॉर्पोरेशन लिमिटेड (के. आर. सी. एल.)

● "द तंगम्स" या शीर्षकाच्या पुस्तकाचे कोणी अनावरण केले?

उत्तर : पेमा खंडू, अरुणाचल मुख्यमंत्री

● कोणत्या समस्येला तोंड देण्यासाठी भारत आणि इस्रायल या देशांनी एक करार केला?

उत्तर : सायबर गुन्हे

● खाद्यान्नावरील प्रक्रियेच्या संदर्भातल्या ‘डिजिटल भारत-इटली व्यवसाय अभियान’चे उद्घाटन कोणत्या व्यक्तीच्या हस्ते झाले?

उत्तर : हरसिमरत कौर बादल, केंद्रीय खाद्यान्न प्रक्रिया उद्योग मंत्री

● ‘FIFA विश्व चषक 2022’ ही स्पर्धा कोणत्या देशात खेळवली जाणार आहे.

उत्तर : कतार

● ‘वंदे भारत’ मोहिमेचे नवे रूप म्हणून कोणत्या योजनेला ओळखले जाते?

उत्तर : 'एअर बबल'

● दिल्लीत पाचव्या ‘उड्डयन आणि संरक्षण निर्मिती तंत्रज्ञान’ परिषदेचे उद्घाटन कोणाच्या हस्ते झाले?

उत्तर : श्रीपाद येसो नाईक

● ‘आर्मी कमांडर’ परिषदेचे अध्यक्ष कोण आहे?

उत्तर : भुदलाचे प्रमुख (जनरल एम.एम. नरावणे)

● ‘इकाबॉग’ हे शीर्षक असलेल्या कादंबरीचे लेखक कोण आहेत?

उत्तर : जे. के. रोलिंग (प्रसिद्ध ब्रिटिश लेखिका)

● शारीरिक ताण निर्माण झाल्यास ‘धक्के शोषक’ म्हणून काम करून एक्सॉन (मज्जापेशीपासून सुरू होणारा तंतू) यांचे नुकसान होण्यापासून संरक्षण करणाऱ्या रेणूचे नाव काय?

उत्तर : स्पेक्ट्रिन

● ‘सायबर सेफ्टी- ए हँडबुक फॉर स्टूडेंट्स ऑफ सेकंडरी अँड सीनियर सेकंडरी स्कूल्स’ हे शीर्षक असलेले पुस्तक कोणत्या संस्थेनी प्रकाशित केले?

उत्तर : केंद्रीय माध्यमिक शिक्षण मंडळ (CBSE)

● जगातले पहिले ‘कॉन्टॅक्टलेस विझिटर मॅनेजमेंट सॉफ्टवेअर’ कोणत्या कंपनीने विकसित केले?

उत्तर : व्हीएएमएस ग्लोबल ( ‘VAMS सेफगार्ड’)

● भारतीय हवाई दलाच्या कोणत्या स्क्वाड्रनमध्ये ‘तेजस’ विमानांच्या तुकडीचा समावेश करण्यात आला आहे?

उत्तर : फ्लाइंग बुलेट्स

● ‘कोविड कथा’ या पुस्तकाची हिंदी आवृत्ती कोणत्या संस्थेनी प्रसिद्ध केली?

उत्तर : राष्ट्रीय विज्ञान आणि तंत्रज्ञान संप्रेषण परिषद (NCSTC)

● ‘न्यू डेव्हलपमेंट बँक’ या संस्थेच्या अध्यक्ष पदावर कोणाची निवड झाली?

उत्तर : मार्कोस प्राडो ट्रोयजो

   
▪️ वैद्यकीय उपयोगासाठी गांजा वनस्पतीची शेती कायदेशीर करणारा पहिला आखाती देश कोणता आहे?
उत्तर : लेबनॉन

▪️ सीमा रस्ते संस्थेनी (BRO) कोणत्या नदीवर कासोवाल क्षेत्राला उर्वरित देशाशी जोडणारा पूल बांधला?
उत्तर : रावी नदी

▪️ कोणत्या शहरात ‘आंतरराष्ट्रीय आर्थिक सेवा केंद्र प्राधिकरण’ याचे मुख्यालय आहे?
उत्तर : गांधीनगर

▪️ कोणता देश ‘ट्रेंड इन मिलिट्री एक्स्पेंडिचर लिस्ट 2019’ यामध्ये अग्रस्थानी आहे?
उत्तर : संयुक्त राज्ये अमेरिका

▪️ कोणत्या आंतरराष्ट्रीय संस्थेनी “कोविड-19 टूल्स (ACT) एक्सेलिरेटर” कार्यक्रमाची सुरुवात केली?
उत्तर : जागतिक आरोग्य संघटना

▪️ कोणत्या राज्यात दारापर्यंत औषधी पोहचविण्याकरिता ‘धन्वंतरी’ योजना राबविण्यात येत आहे?
उत्तर : आसाम

▪️ तामिळनाडू राज्यातल्या कोणत्या विमानतळाचा दर्जा ‘लेव्हल 3’ करण्यात आला आहे?
उत्तर : थुथुकुडी विमानतळ

▪️ चर्चेत असलेले ‘रुहदार’ हे काय आहे?
उत्तर : कमी किंमतीचे व्हेंटिलेटर

▪️ 2020 या वर्षी जागतिक पशुचिकित्सा दिनाची संकल्पना काय आहे?
उत्तर : एनव्हिरोंमेन्टल प्रोटेक्शन फॉर इम्प्रूव्हींग अॅनिमल अँड ह्यूमन हेल्थ

▪️ कोणत्या संस्थेनी हायड्रोजन इंधनावर धावणाऱ्या बस आणि कार प्रकल्प आरंभ केला?
उत्तर : NTPC

आजचे प्रश्नसंच

कोणत्या मंत्रीच्या हस्ते डिजिटल शिक्षणाविषयी “प्रज्ञाता” या नावाने मार्गदर्शक तत्त्वांची एक यादी जाहीर करण्यात आली?

(A) रमेश पोखरियाल ‘निशंक’✅✅
(B) रजनीश कुमार
(C) स्मृती इराणी
(D) प्रकाश जावडेकर

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

____________ या देशाच्या वतीने ‘कोरोशुअर’ या नावाखाली जगातला सर्वात स्वस्त ठरलेला ‘कोविड-19 निदान संच’ विकसित करण्यात आला आहे.

(A) भारत✅✅
(B) संयुक्त राज्ये अमेरिका
(C) ग्रेटब्रिटन
(D) चीन

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

कोणत्या व्यक्तीला 2020 सालासाठी "इन्फ्रा बिझिनेस लीडर ऑफ द इयर”चा पुरस्कार देण्यात आला?

(A) सत्य नदेला
(B) टीम कूक
(C) रीड हेस्टिंग
(D) वेद प्रकाश दुडेजा✅✅

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

कोणत्या व्यक्तीला आशियाई विकास बँक (ADB) यामध्ये खासगी क्षेत्रातील कामकाज आणि सार्वजनिक-खासगी भागीदारी विभागाचे नवीन उपाध्यक्ष म्हणून नियुक्त करण्यात आले?

(A) अबीर लवासा
(B) नागेंद्र सिंग
(C) अशोक लवासा✅✅
(D) सुशील चंद्र

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

कोरोना साथीच्या काळात, कोणत्या देशाने इंग्लंडविरुद्धचा पहिला कसोटी सामना जिंकला?

(A) वेस्ट इंडीज✅✅
(B) ऑस्ट्रेलिया
(C) श्रीलंका
(D) पाकिस्तान

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
TRIPS आणि TRIMS ह्या संज्ञा कोणत्या यंत्रणेशी निगडीत आहेत ?

A. WTO ✔
B. IMF
C. IBRD
D. ADB
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
खालीलपैकी कोणते खरे फळ आहे ?

A. सफरचंद
B. काजू
C. अननस
D. नारळ ✔
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
एक ग्रॅम प्रथिनांमधून किती उष्मांक मिळतात ?

A. 10
B. 8
C. 6
D. 4 ✔
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
रक्तात असणाऱ्या प्रथिनाला काय म्हटले जाते ?

A. मायोसीन
B. फायब्रीनोजन ✔
C. केसीन
D. व्हिटेलीन
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
भारतात केंद्रीय वित्त आयोगाची स्थापना दर किती वर्षांनी केली जाते ?

A. 3 वर्षे
B. 4 वर्षे
C. 5 वर्षे ✔
D. 6 वर्षे
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

TRIPS आणि TRIMS ह्या संज्ञा कोणत्या यंत्रणेशी निगडीत आहेत ?

A. WTO ✔
B. IMF
C. IBRD
D. ADB
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
खालीलपैकी कोणते खरे फळ आहे ?

A. सफरचंद
B. काजू
C. अननस
D. नारळ ✔
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
एक ग्रॅम प्रथिनांमधून किती उष्मांक मिळतात ?

A. 10
B. 8
C. 6
D. 4 ✔
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
रक्तात असणाऱ्या प्रथिनाला काय म्हटले जाते ?

A. मायोसीन
B. फायब्रीनोजन ✔
C. केसीन
D. व्हिटेलीन
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
भारतात केंद्रीय वित्त आयोगाची स्थापना दर किती वर्षांनी केली जाते ?

A. 3 वर्षे
B. 4 वर्षे
C. 5 वर्षे ✔
D. 6 वर्षे
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

'सरहद्द गांधी' या नावाने कोणाला ओळखले जाते ?

A. आगा खान
B. खान अब्दुल गफार खान ✔
C. महात्मा गांधी
D. मोहम्मद अली जीना

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

___साली गांधीजींनी 'हरिजन' हे साप्ताहिक सुरू केले.

A. सन 1930
B. सन 1933 ✔
C. सन 1936
D. सन 1939

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

जालियानवाला बाग हत्याकांडाची चौकशी करण्यासाठी कोणते कमिशन नेमले होते ?

A. सायमन कमिशन
B. हंटर कमिशन ✔
C. रिपन कमिशन
D. वूड कमिशन

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

कोणत्या वर्षी गांधीजींनी गुजरातमधील खेडा येथे सत्याग्रह केला होता ?

A. सन 1916
B. सन 1918 ✔
C. सन 1919
D. सन 1920

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

महात्मा गांधींनी भारतात सर्वप्रथम सत्याग्रह कोठे केला ?

A. दिल्ली
B. मुंबई
C. अहमदाबाद
D. चंपारण्य ✔

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

"जय जवान जय किसान' ही घोषणा
ह्यांनी......दिली.

(कृषी सेवक AR P1 2018)

A. लालबहादूर शास्त्री
C. गुलजारीलाल नंदा
B. जवाहरलाल नेहरू
D. मोरारजी देसाई

उत्तर : लालबहादूर शास्त्री
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

भारत छोडो आंदोलन कोणत्या वर्षात सुरू करण्यात आले?

(नगरपरिषद प्र.सं.पूर्व परीक्षा PRELIM - 3_P7 2018)

A. 1937
B. 1939
C. 1941
D. 1942

उत्तर : 1942
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

आर्य समाजाची स्थापना कुणी केली ?

(राज्य गुप्त वार्ता विभाग SID - P6 - 2018)

B. स्वामी विवेकानंद
D. स्वामी दयानंद सरस्वती
A. लाला लजपत राय
C. श्री ओरबिंदो

उत्तर : स्वामी दयानंद सरस्वती
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
"स्वराज्य हा माझा जन्मसिद्ध अधिकार आहे आणि
तो मी मिळवणारच" हे घोषवाक्य कोणी म्हटले?

(राज्य गुप्त वार्ता विभाग SID - P1 -2018)

A. बद्रुदीन तैय्यबजी
C. विनायक दामोदर सावरकर
B. बाळ गंगाधर टिळक
D. दादाभाई नौरोजी

उत्तर : बाळ गंगाधर टिळक
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

खालीलपैकी कोणता नृत्य प्रकार महाराष्ट्राशी संबंधित नाही?

(राज्य गुप्त वार्ता विभाग SID - P2 2018)

A. कुचीपुडी
B. लावणी
C. तमाशा
D. पोवाडा

उत्तर : कुचीपुडी
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

मान्सूनचे स्वरूप

अ) मान्सूनचे आगमन व मान्सूनची वाटचाल
ब) पर्जन्यक्षमप्रणाली व मान्सूनच्या पावसाचे वितरण
क) मान्सूनचा खंड
ड) मान्सूनचे निर्गमन

▪️अ) मान्सूनचे आगमन व मान्सूनची वाटचाल

▪️ब) पर्जन्यक्षमप्रणाली व मान्सूनच्या पावसाचे वितरण

1) आर्द काल व शुष्क काल
- सर्वसामान्य माणसाच्याया दृष्टीने मान्सून म्हणजे पाऊस असाच निगडित आहे.
- अर्थात मान्सूनचा पाऊस कधीच सातत्याने पडत नाही तर तो अधून मधून पडतो .
- आर्द कालाच्या  पाठोपाठ शुष्क काल येतो 

2) पाऊसाचे  वितरण
- बंगालच्या उपसागरात निर्माण झालेल्या उष्ण कठीबंधीय आवरतामूळे भारतीय मैदानी प्रदेशात पाऊस पडतो .
- नैऋत्य मान्सून वाऱ्याच्या अरबी समुद्राच्या शाखेमुळे भारताच्या पश्चिम किनारपट्टीला पाऊस मिळतो .
-  पश्चिम घाटांमुळें पडणारा हा पाऊस प्रतिरोध पर्जन्याचा असतो .
- पश्चिम किनारपट्टीजवळींल विषुववृत्तीय जेट स्ट्रीमच्या स्थानावर पश्चिम किनारपट्टीवरील पाऊस अवलंबून असतो .

3) मान्सून द्रोणी  व आवर्ताचा संबंध
- बंगालच्या उपसागरात निर्माण होणाऱ्या उष्ण कटिबंधीय अवरताची वारंवारिता दरवर्षी बदलत असते .
- आंतर उष्ण कटिबंधीय केंद्रीभावन  पट्याच्या स्थानावर आवर्ताचा मार्ग अवलंबून असते ; याला भारतीय मौसम science मध्ये `मान्सून द्रोणी' ( mansoon trough) म्हणतात . ज्याप्रामाने मान्सून द्रोणीचा आस आंदोलीत होत जातो त्याप्रमाने  आवर्ताचा मार्गही बदलतो . त्यामुळे पाऊसाची तीव्रता दरवर्षी पडणार्या वितरणामध्ये फरक असतो.
- पश्चिम किनारपट्टीपासून पूर्व व ईशान्यकडे तर भारतीय मैदानावर व द्विकल्पाच्या उत्तर भागात वायव्येकडे गेल्यास पावसाचे प्रमाण कमी-कमी होत जाते.

क) मान्सूनचा खंड
- नैऋत्य मान्सूनच्या काळात पाऊसात साधारणपणे खंड पडतो. हा खंड बऱ्याच वेळा एक वा दोन आठवडे किंवा आणखी काही आठ्वडेही असू शकतो .यालाच मान्सूनमधील खंड असे म्हणतात.

🔹पाऊस न पडण्याची अनेक कारणे पुढीलप्रमाणे ....

- पाऊस घेऊन येणारे उष्ण काठिबंधीय आवार्ते वारंवार निर्माणन न झाल्याने अश्या प्रकारचा खण्ड पडतो .
- उत्तर भारतात मान्सून द्रोणीच्या स्थानामुळे पाऊस पडत नाही.
- भारताच्या पश्चिम किनारपट्टीला समांतर वारे वाहत असतील तर पश्चिम किनारपट्टीवर पाऊस येत नाही.
- पश्चिम राजस्थानात वातावरणाच्या भिन्न स्तरावर तापिय परिस्तितीमुळे पाऊस पडत नाही .
- तापमानाच्या विपरीततमुळे घेऊन जाणार्या वाऱ्याना उंचीवर जाता येत नाही .

ड) मान्सूनचे निर्गमन
- वायव्य भरतामधून सप्टेंबरमध्ये मान्सूनचे निर्गमन होते . द्विकल्पाच्या दक्षिण भागमधून मध्य ऑक्टोबरला  मान्सूनचे निर्गमन होते .
- मान्सूनचे निर्गमन होत असताना बंगालच्या उपसगरावरून वारे वाहतात .बाष्प गोळा व ईशान्य मान्सून वारे म्हणून तामिळनाडूच्या किनारपट्टीवर पाऊस देतात.