भारतीय दंड संहिता

भारतीय नागरिक किंवा भारतीय वंशाच्या लोकांवर गुन्हांबद्दल कारवाई करण्यासाठीच्या नियमांना भारतीय दंड संहिता असे म्हणतात. यालाच भारतीय दंड संहिता कायदा १८६० ही म्हटले जाते. ही मुख्य गुन्हेगारी कारवाई नियमावली आहे.

◾️निर्मिती संपादन करा

भारतीय दंड संहितेची निर्मिती ब्रिटीश कायद्यावर आधारलेली आहे. याची निर्मिती १८६० मध्ये लॉर्ड मेकॉलेने केली. त्यांच्या अध्यक्षतेखाली पहिले कायदा मंडळ स्थापन करण्यात आले. या कायदेमंडळाने मसुदा तयार केला व तो १८६२ ला लागू करण्यात आला. स्वातंत्र्यानंतर पाकिस्तानने याच संहितेचा वापर पाकिस्तान दंड संहिता म्हणून सुरू केला.

जगण्याचा हक्क

◾️( व्याख्या कलमे 10 ते 52 ) ( वाढीव शिक्षा कलम 75 )

कलम 10 :-पुरूष किवा स्त्री हया शब्दाचा अर्थ

कलम 11 :-व्यक्ती किवा पुरूष

कलम 14 :-शासनाचा सेवक

कलम 21 :-लोकसेवक

कलम 22 :-जंगम मालमत्ता

कलम 23 :-अन्यायाची प्राप्ती / अन्यायाचे नुकसान

कलम 24 :-लबाडीने

कलम 25 :-कपटाने

कलम 26 :-मानन्यास कारण

कलम 28 :–बनावट वस्तू तयार करणे (नकलीकरण)

कलम 29 :-दस्तऐवज

कलम 30 :-किंमतीचा दस्तऐवज / मूल्यवान रोखा

कलम 34 :-सामाईक इरादा

कलम 39 :-आपखुषीने / इच्छापुर्वक

कलम 40 :–अपराध / गुन्हा

कलम 44 :-क्षती / नुकसान / ईजा

कलम 52 :-इमानाने / प्रामाणिकपणे

कलम 75 :-वाढीव शिक्षा प्रकरण 12 ( खोटी नाणी व स्टॅम्प ) आणि प्रकरण 17 ( मालमत्ते संबंधीचे गुन्हे कलम 378 ते 462 ) याखाली पुर्वशिक्षा असता वाढीव शिक्षा

◾️प्रकरण 4 थे ( साधारण अपवाद )

कलम 76 :-गैरसमजुतीने केलेले कृत्य ( सरकारी नोकरास कायदयाचे संरक्षण ) कायद्याने बांधील असलेल्या सरकारी नोकराने गैरसमजुतीने केलेले कृत्य

कलम 79 :-कायदयाचे समर्थन असणा-य परंतु वस्तुस्थितीच्या चुकभूलीमुळे तसा पाठींबा असल्याचे समजणाच्या मणूष्याने केलेले कृत्य ( खाजगी इसमास कायदयाचे संरक्षण )

कलम 80 :-कायदेशीर कृत्य करित असतांना अपघाताने घडलेले कृत्य

कलम 81 :-गुन्हेगारी उद्देश नसतांना संभाव्य नूकसान टाळण्यासाठी व नुकसानीस प्रतिबंध करण्या साठी केलेले कृत्य

कलम 82 :-7 वर्षाहून कमी वयाच्या मुलाने केलेले कृत्य

कलम 83 :-7 वर्षापेक्षा जास्त व 12 पेक्षा कमी वयाच्या व प्रौढबुध्दी नसलेल्या मुलाचे कृत्य

कलम 84 :-वेडया मणुष्याने केलेले कृत्य 

कलम 85 :-स्वतःच्या इच्छेविरूध्द

चढविलेल्या नशेमुळे विचार करण्यास असमर्थ असलेल्या मणुष्याने केलेले कृत्य

कलम 86 :-ज्यामध्ये विशिष्ट उद्देश किवा जाणिव आवश्यक असते असा अपराध ठरणारे कृत्य नशा केलेल्या मणुष्याने केले तर

कलम 90 :-भीतीने अगर गैरसमजुतीने दिलेली भ्रमीष्ठ व्यक्तीची किवा बालकाची संमती

कलम 94 :-धमकी देऊन एखात्याकडून करवून घेतलेले कृत्य

कलम 95 :-क्षुल्लक नुकसान असणारे कृत्य

कलम 96 :-खाजगी नात्याने बचाव करण्याच्या हक्कावरून केलेले कृत्य

कलम 97 :-शरीराचा व मालमत्तेचा खाजगी नात्याने बचाव करण्याचा हक्क

कलम 98 :-वेड्या माणसाने केलेल्या कृत्या पासुन वैयक्तीक संरक्षणाचा हक्क

कलम 99 :-ज्या कृत्यांचे विरूध्द वैयक्तीक संरक्षणाचा हक्क नाही अशी कृत्ये

कलम 100 :-शरीराचा वैयक्तीक संरक्षणाचा हक्क बजावतांना जीव केव्हा घेता येतो

कलम 101 :-मृत्यू शिवाय दुसरे एखादे नुकसान करण्याचा अधिकार

कलम 102 :-खाजगी नात्याने शरीराचा बचाव करण्याचा हक्क कधी उत्पन्न होतो आणि कधीपर्यंत असतो

कलम 103 :-मालमत्तेच्या वैयक्तीक संरक्षणाचा हक्क बजावतांना जीव केव्हा घेता येतो.

कलम 104 :-मृत्यू शिवाय दुसरे एखादे नुकसान करण्याचा अधिकार

कलम 105 :-खाजगी नात्याने मालाचा बचाव करण्याचा हक्क कधी उत्पन्न होतो आणि कधीपर्यंत असतो

कलम 106 :-जीव घेण्याच्या उद्देशाने अंगावर चालून आल्याने निरपराध मणुष्यास दूखापत होण्याचा धोका असता त्याविरूध्द वैयक्तिक संरक्षणाचा हक्क